Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển mạnh mẽ những năm gần đây, nỗi lo sợ bị thay thế bởi công nghệ trong lực lượng lao động ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, một nghịch lý đang dần xuất hiện: người lao động có nguy cơ mất việc nếu không nhanh chóng thích ứng và làm chủ AI.
Nhiều doanh nghiệp thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, từ dịch vụ đến công nghệ, đang tích cực khuyến khích nhân viên tìm hiểu và ứng dụng AI tạo sinh, bao gồm các công cụ như ChatGPT và Gemini, vào công việc hàng ngày. Những người bị đánh giá là không đủ khả năng học hỏi hoặc chậm thích ứng có thể bị loại khỏi quy trình tuyển dụng, bị đánh giá hiệu suất thấp hoặc thậm chí bị sa thải.
Raul John Aju, một thần đồng AI 16 tuổi người Ấn Độ và là nhà sáng lập của startup AI Realm Technologies trị giá ước tính 200 triệu đô la Mỹ, tin rằng AI sẽ là một công cụ hỗ trợ đắc lực trong công việc. “AI không thay thế bạn, nhưng người biết sử dụng AI thì có thể,” anh phát biểu tại một sự kiện ở Mumbai, so sánh sự trỗi dậy của AI với sự xuất hiện của máy tính và Internet.
Julie Sweet, CEO của công ty tư vấn Accenture, cho biết công ty đang loại bỏ những nhân viên không thể thích nghi với AI. Accenture đã đào tạo 70% trong số khoảng 779.000 nhân viên về những nguyên tắc cơ bản của AI tạo sinh, và những người không thể đào tạo được sẽ phải rời đi.
Năm ngoái, tại công ty phần mềm doanh nghiệp IgniteTech, ban lãnh đạo yêu cầu nhân viên dành 20% thời gian làm việc hàng tuần để thử nghiệm AI. Thứ Hai hàng tuần được gọi là “Thứ Hai AI”, nơi mọi người cùng nhau thảo luận về cách tăng tốc các quy trình, chẳng hạn như tự động hóa việc trả lời các yêu cầu dịch vụ của khách hàng. Họ cũng được khuyến khích chia sẻ những gì họ học được về AI trên các nền tảng như Slack và X.
Eric Vaughan, CEO của IgniteTech, cho biết nhân viên sẽ tự đánh giá mức độ sử dụng AI của mình, sau đó công ty sử dụng ChatGPT để xếp hạng kết quả. Sau khi được xem xét lại bởi con người, công ty sẽ loại bỏ những người có điểm số thấp nhất. “Chính họ thừa nhận là đang ở dưới ‘tầng hầm’. Vậy nên giờ họ phải rời đi,” ông giải thích với Wall Street Journal.
Vaughan thừa nhận rằng sự thay đổi này không hề dễ dàng và có thể gây ra cảm giác tiêu cực. Tuy nhiên, ông tin rằng AI là một mối đe dọa hiện hữu, và nếu không chuyển đổi, IgniteTech sẽ có nguy cơ sụp đổ. Một trong những trường hợp chia tay khó khăn nhất là Greg Coyle, Giám đốc sản phẩm, người đã gắn bó với công ty trong nhiều năm. Vaughan chia sẻ rằng Coyle và nhiều người khác đã từng làm việc rất tốt và năng suất, nhưng lại phản đối việc ứng dụng AI.
Trong khi IgniteTech đang tuyển dụng các chuyên gia AI để thay thế số nhân viên bị sa thải, Accenture cũng dự định tăng số lượng nhân viên trong năm tài chính này. Theo LinkedIn, số lượng tin tuyển dụng yêu cầu kỹ năng AI đã tăng 70% chỉ trong một năm, tính đến tháng 7.
Các “gã khổng lồ” công nghệ cũng không nằm ngoài xu hướng này. Vào tháng 6, Phó chủ tịch kỹ thuật của Google, Megan Kacholia, đã gửi email cho các kỹ sư phần mềm, khuyến khích họ sử dụng AI để tăng hiệu suất lập trình. Kacholia không phải là nhà lãnh đạo duy nhất tại Google thúc giục nhân viên sử dụng AI. Trong một cuộc họp toàn công ty vào tháng 7, CEO Sundar Pichai nhấn mạnh rằng nhân viên cần sử dụng AI trong mọi công việc để giúp Google dẫn đầu cuộc đua. Ông cho biết các công ty đối thủ sẽ tận dụng AI, vì vậy Google cũng cần làm như vậy để cạnh tranh.
Andrew Bosworth, Giám đốc công nghệ của Meta, cũng đồng tình với xu hướng ứng dụng AI. Vào tháng 8, ông cho biết những kỹ sư thành thạo các công cụ AI đến mức không bị chúng thay thế sẽ được trả lương cao. CEO của GitHub cũng cảnh báo rằng các lập trình viên cần ứng dụng AI hoặc “bỏ nghề”.
Mặc dù bị các công ty thúc giục, người lao động vẫn còn do dự trong việc sử dụng AI vì lo ngại rằng việc ứng dụng rộng rãi sẽ khiến họ mất việc, hoặc vì họ nghi ngờ về hiệu quả thực sự của công nghệ này. Một cuộc khảo sát của công ty tư vấn và phân tích Gallup cho thấy rằng trong số những người lao động Mỹ không sử dụng AI, có tới 40% không tin rằng công nghệ này có thể hỗ trợ công việc của họ. Khoảng 11% cho biết lý do chính là họ không muốn thay đổi cách làm việc.
Nhiều nhân viên tỏ ra không mấy hào hứng với những công cụ AI mà công ty đã đầu tư tốn kém. Vào tháng 8, một nhóm chuyên gia tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) đã công bố kết quả nghiên cứu về hơn 300 sáng kiến AI trong các doanh nghiệp và phát hiện ra rằng chỉ có 5% trong số đó mang lại giá trị đo lường được. Nhân viên thích các công cụ như ChatGPT và Copilot vì tính dễ sử dụng của chúng, nhưng ít chấp nhận các phần mềm khác.
Nhóm nghiên cứu nhận thấy rằng một trở ngại lớn là nhiều công cụ chưa được lập trình để học hỏi từ những tương tác cũ của người dùng. Do đó, đối với các nhiệm vụ phức tạp, việc trao đổi với đồng nghiệp trở thành một lựa chọn tốt hơn. Hiệu quả đầu tư AI tốt nhất thường là ở những công việc hành chính văn phòng.
Greg Coyle, cựu Giám đốc sản phẩm của IgniteTech, từng tin tưởng vào tiềm năng của AI trong việc cải thiện sản phẩm và tăng cường năng lực cho công ty. Tuy nhiên, ông không đồng tình với việc cắt giảm nhân sự hàng loạt, đặc biệt là khi công nghệ này vẫn đang ở giai đoạn sơ khai.
“Việc cắt giảm nhân sự ồ ạt như vậy rất mạo hiểm,” ông nói. “Nếu kế hoạch AI của bạn không diễn ra như mong đợi, đó sẽ là một rủi ro cực kỳ lớn cho doanh nghiệp.”
Sau một đợt cắt giảm nhân sự, Coyle đã phản đối chính sách về AI trong một cuộc họp ban điều hành vào cuối năm 2023 và cho biết ông cảm thấy công ty không có một chiến lược tốt khi sa thải nhân viên. Vài tháng sau, chính ông đã bị cho nghỉ việc.
Không chỉ Coyle, một số nhà lãnh đạo khác cũng không ủng hộ chiến lược ưu tiên AI quá mức. Nhiều người lo ngại rằng AI sẽ làm giảm chất lượng sản phẩm và dịch vụ, tạo ra các lỗi sai và thông tin không chính xác.
“Ưu tiên AI nghĩa là xếp nhân viên đứng sau,” Chris Craig, một CEO sống tại West Hollywood, nói với Washington Post. “Đây là một sự lãnh đạo kém cỏi.”
Theo Emily Rose McRae, một nhà phân tích tại công ty tư vấn Gartner, một số doanh nghiệp bị hấp dẫn bởi những lời hứa hẹn về hiệu quả của AI và muốn vội vàng ứng dụng AI mà không thực hiện những thay đổi cần thiết về quy trình làm việc và cơ cấu tổ chức. Kết quả là, họ có thể vừa không thu được lợi từ khoản đầu tư cho AI, vừa gây ra sự bất mãn cho người lao động.
Admin
Nguồn: VnExpress
