Bệnh thận mạn tính (CKD) là một quá trình suy giảm chức năng thận diễn ra âm thầm và kéo dài. Thận đóng vai trò quan trọng trong việc lọc chất thải và nước dư thừa từ máu, đồng thời duy trì sự cân bằng điện giải trong cơ thể. Khi chức năng này suy giảm, chất thải sẽ tích tụ, gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Đáng lo ngại là bệnh thận mạn tính thường tiến triển một cách lặng lẽ. Nhiều người bệnh không nhận thấy bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào cho đến khi bệnh đã tiến triển đến giai đoạn muộn và chỉ được phát hiện qua các kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Để đánh giá mức độ tiến triển của bệnh, CKD được chia thành 5 giai đoạn, dựa trên chỉ số eGFR (tốc độ lọc cầu thận ước tính). eGFR là một xét nghiệm máu quan trọng, đo lường hiệu quả lọc chất thải của thận. Giá trị eGFR thấp cho thấy chức năng thận suy giảm và có thể là dấu hiệu sớm của CKD.
Quỹ Thận Mỹ (American Kidney Fund) mô tả chi tiết các giai đoạn này như sau:
**Giai đoạn 1: Chức năng thận bình thường hoặc suy giảm nhẹ (eGFR từ 90 trở lên)**
Ở giai đoạn này, thận vẫn hoạt động tương đối tốt, nhưng có thể xuất hiện những dấu hiệu sớm của tổn thương tiềm ẩn. Ví dụ, protein hoặc máu có thể xuất hiện trong nước tiểu, cho thấy thận đang phải chịu áp lực. Mặc dù chức năng thận có vẻ bình thường, đây là thời điểm quan trọng để thực hiện các biện pháp phòng ngừa.
Những thay đổi lối sống đơn giản có thể mang lại hiệu quả đáng kể, bao gồm kiểm soát huyết áp, duy trì lượng đường trong máu ổn định, uống đủ nước, chế độ dinh dưỡng hợp lý và tránh các loại thuốc không cần thiết gây hại cho thận.
Nếu được chăm sóc và điều trị đúng cách ở giai đoạn này, nhiều người có thể sống khỏe mạnh trong nhiều năm mà bệnh không tiến triển.
**Giai đoạn 2: Suy giảm chức năng thận nhẹ (eGFR từ 60 đến 89)**
Ở giai đoạn 2, khả năng lọc và bài tiết của thận bắt đầu suy giảm nhẹ. Các triệu chứng thường không rõ ràng, nhưng các xét nghiệm máu và nước tiểu định kỳ có thể phát hiện ra vấn đề. Bác sĩ có thể khuyến nghị theo dõi thường xuyên để phát hiện sớm các rối loạn tiềm ẩn như tiểu đường hoặc tăng huyết áp, là những nguyên nhân có thể gây suy giảm chức năng thận.
Việc duy trì một lối sống lành mạnh, thân thiện với thận là rất quan trọng. Điều này bao gồm giảm lượng muối, thực phẩm chế biến sẵn và rượu, đồng thời tăng cường hoạt động thể chất. Bên cạnh đó, bỏ hút thuốc và duy trì cân nặng hợp lý cũng được khuyến nghị. Can thiệp sớm ở giai đoạn này có thể làm chậm hoặc thậm chí ngăn chặn sự tiến triển của bệnh.
**Giai đoạn 3: Tổn thương thận vừa phải (eGFR từ 30 đến 59)**
Đến giai đoạn 3, chức năng thận suy giảm ở mức độ vừa phải. Chất thải bắt đầu tích tụ trong máu, gây ra các triệu chứng ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Một số người có thể cảm thấy mệt mỏi, sưng phù ở tay hoặc chân, chuột rút và thay đổi tần suất đi tiểu.
Việc quản lý y tế trở nên đặc biệt quan trọng trong giai đoạn này. Bác sĩ có thể chỉ định thay đổi chế độ ăn uống để giảm gánh nặng cho thận, bao gồm chế độ ăn ít protein, ít phốt pho và ít kali. Các loại thuốc kiểm soát huyết áp, điều trị thiếu máu và bảo vệ sức khỏe xương cũng thường được sử dụng. Mục tiêu chính ở giai đoạn này là làm chậm quá trình tổn thương thận và ngăn ngừa các biến chứng.
**Giai đoạn 4: Tổn thương thận nghiêm trọng (eGFR từ 15 đến 29)**
Giai đoạn 4 là giai đoạn tổn thương thận nghiêm trọng, với các triệu chứng trở nên rõ rệt hơn, bao gồm buồn nôn, chán ăn, ngứa, sưng phù và các vấn đề về giấc ngủ. Thận không còn khả năng lọc hiệu quả, dẫn đến sự tích tụ độc tố trong cơ thể.
Đây thường là giai đoạn cần đến sự can thiệp y tế chuyên sâu hơn. Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ để thảo luận về các lựa chọn điều trị, đồng thời chuẩn bị cho việc lọc máu hoặc ghép thận nếu cần thiết trong tương lai.
Chế độ ăn uống thân thiện với thận trở nên vô cùng quan trọng. Việc tham khảo ý kiến của chuyên gia dinh dưỡng thận có thể giúp bệnh nhân kiểm soát tình trạng bệnh tốt hơn.
**Giai đoạn 5: Suy thận (eGFR dưới 15)**
Suy thận, hay còn gọi là bệnh thận giai đoạn cuối, là giai đoạn cuối cùng của CKD. Ở giai đoạn này, thận chỉ hoạt động dưới 15% công suất bình thường. Thận không còn khả năng loại bỏ chất thải hoặc cân bằng chất lỏng một cách hiệu quả, và cần phải lọc máu hoặc ghép thận để duy trì sự sống.
Các triệu chứng trong giai đoạn này có thể rất nghiêm trọng, bao gồm mệt mỏi, khó thở, sưng phù, lú lẫn và thay đổi lượng nước tiểu. Mặc dù lọc máu giúp loại bỏ chất thải trong cơ thể, nhiều người bệnh tìm kiếm các lựa chọn ghép tạng để có giải pháp lâu dài hơn.
Tóm lại, việc phát hiện sớm, theo dõi thường xuyên, thay đổi lối sống và hỗ trợ y tế đóng vai trò then chốt trong việc quản lý bệnh thận và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Một chế độ ăn uống thân thiện với thận có thể giảm căng thẳng cho các cơ quan quan trọng này, giúp duy trì chức năng tối ưu và làm chậm sự tiến triển của bệnh. Việc tiêu thụ các thực phẩm ít natri, kali và phốt pho là rất quan trọng. Bổ sung trái cây và rau quả tươi, protein nạc và ngũ cốc nguyên hạt có thể bảo vệ thêm chức năng thận, đồng thời cung cấp các chất dinh dưỡng thiết yếu.
Admin
Nguồn: VnExpress
