Cuối tháng 10 vừa qua, Tổng thống Donald Trump đã gây bất ngờ trên toàn cầu khi thông báo trên mạng xã hội về việc yêu cầu quân đội Mỹ khẩn trương tái khởi động quy trình thử nghiệm vũ khí hạt nhân sau 33 năm tạm ngưng. Thông báo này được đưa ra ngay trước thềm cuộc gặp giữa ông và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc.
Ngay sau đó, các quan chức cấp dưới đã nhanh chóng bày tỏ sự ủng hộ đối với quyết định này. Phó Tổng thống JD Vance cho rằng việc thử nghiệm là một phần quan trọng để đảm bảo kho vũ khí hạt nhân của Mỹ hoạt động hiệu quả. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth nhấn mạnh rằng việc nối lại thử nghiệm hạt nhân là một hành động “có trách nhiệm”, có khả năng làm giảm nguy cơ xung đột hạt nhân.
Ông Hegseth phát biểu ngày 31/10: “Tổng thống đã khẳng định rõ ràng rằng chúng ta cần một lực lượng răn đe hạt nhân đáng tin cậy. Việc tái khởi động các cuộc thử nghiệm là một biện pháp rất có trách nhiệm. Tôi tin rằng điều này sẽ làm giảm khả năng xảy ra xung đột hạt nhân”.
Theo số liệu từ Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí, một tổ chức có trụ sở tại Washington, Mỹ hiện có 5.225 đầu đạn hạt nhân, trong khi Nga sở hữu 5.580 đầu đạn. Lầu Năm Góc ước tính rằng Trung Quốc có thể sở hữu hơn 1.000 đầu đạn vào năm 2030.
Một số người ủng hộ ý tưởng của Tổng thống Trump cho rằng Mỹ cần sẵn sàng thử nghiệm vũ khí hạt nhân để có khả năng đáp trả tương xứng nếu các đối thủ thực hiện hành động tương tự.
Robert Peters, một nhà nghiên cứu về vũ khí hạt nhân tại Quỹ Di sản, một tổ chức tư vấn bảo thủ ở Washington, nhận định: “Chúng ta đang dậm chân tại chỗ với kho vũ khí hạt nhân đã tồn tại từ 50 năm trước. Cần phải có hành động để chứng minh rằng chúng ta sẽ không dễ dàng bị đe dọa”.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của chính quyền Trump, các quan chức cấp cao cũng đã thảo luận về khả năng tiến hành thử nghiệm hạt nhân, với lý do lo ngại rằng Nga có thể đã tiến hành các vụ thử vũ khí hạt nhân công suất thấp. Năm ngoái, trong một bài viết trên tạp chí Foreign Affairs, cựu cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Robert O’Brien đã kêu gọi “thử nghiệm vũ khí hạt nhân mới để kiểm tra độ tin cậy và an toàn khi sử dụng thực tế”.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Tom Cotton, vào ngày 30/10, cũng lặp lại những tuyên bố tương tự, cho rằng cả Nga và Trung Quốc đã “tiến hành các vụ thử để thúc đẩy chương trình hạt nhân của họ”.
Mặc dù Tổng thống Trump đã chỉ đạo Bộ Quốc phòng nối lại thử nghiệm hạt nhân, Cơ quan An ninh Hạt nhân Quốc gia (NNSA) thuộc Bộ Năng lượng mới là cơ quan chịu trách nhiệm thực hiện công việc này. NNSA quản lý Địa điểm Thử nghiệm Nevada, nơi Mỹ đã tiến hành các vụ nổ hạt nhân cuối cùng vào tháng 9/1992.
Mỹ đã ngừng thử nghiệm vũ khí hạt nhân dưới lòng đất với quy mô đầy đủ dưới thời Tổng thống George H.W. Bush. Sau đó, nước này ký Hiệp ước Cấm Thử nghiệm Vũ khí hạt nhân Toàn diện (CTBT) vào năm 1996, nhưng Thượng viện đã từ chối phê chuẩn hiệp ước này.
Trong những năm sau đó, NNSA đã tiến hành các thử nghiệm cấp thấp để thu thập dữ liệu về cách lõi đầu đạn và các bộ phận xung quanh lõi hoạt động. Theo thời gian, các lõi này sẽ phân rã và phát tán bức xạ, có thể ảnh hưởng đến độ bền cấu trúc của các bộ phận kim loại xung quanh.
Vào tháng 1 hàng năm, Tổng thống Mỹ sẽ nhận được báo cáo chi tiết về tình trạng của kho dự trữ hạt nhân. Ernest Moniz, đồng chủ tịch Sáng kiến Mối đe dọa Hạt nhân và từng là bộ trưởng năng lượng dưới thời chính quyền Tổng thống Barack Obama, cho biết ông đã từng ký các báo cáo tương tự trước khi trình lên Tổng thống Mỹ.
Ông Moniz nói: “Cho đến nay, tất cả những báo cáo đó đều khẳng định rằng Mỹ không cần thử nghiệm”.
Một số cựu quan chức cho rằng việc nối lại thử nghiệm sẽ không mang lại lợi thế mà còn làm mất đi lợi thế chiến lược quan trọng của Mỹ. Theo Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí, trong số hơn 2.000 vụ nổ hạt nhân thử nghiệm trên khắp thế giới kể từ năm 1945, khoảng một nửa do Mỹ tiến hành.
Corey Hinderstein, một cựu quan chức NNSA, cho biết: “Chúng ta đã có rất nhiều dữ liệu từ hơn 1.000 vụ thử nghiệm. Các đối thủ của chúng ta sẽ rất muốn bắt kịp điều đó”.
Các cựu nhân viên tại Địa điểm Thử nghiệm Nevada cho rằng việc nối lại thử nghiệm có thể tốn kém và phức tạp. Những người đến thăm cơ sở này gần đây mô tả thiết bị được sử dụng để chuẩn bị địa điểm thử nghiệm giờ đã trở thành “đống rỉ sét”. Bên cạnh đó, nhiều nhân viên của NNSA đã nghỉ việc hoặc bị sa thải trong nỗ lực tinh gọn chính phủ.
Nghị sĩ Dân chủ Dina Titus, người đang lên kế hoạch trình dự luật để ngăn chặn việc sử dụng ngân sách liên bang cho thử nghiệm vũ khí hạt nhân mới, cho biết: “Đây là những người chế tạo vũ khí, làm giàu vật liệu, thử nghiệm kho dự trữ hiện có”.
Theo bà Hinderstein, ngay cả một vụ thử nghiệm đơn giản cũng có thể tốn tới 100 triệu USD.
Daryl Kimball, giám đốc điều hành của Hiệp hội Kiểm soát Vũ khí, đã kêu gọi Nhà Trắng nhanh chóng làm rõ bài đăng của ông Trump, “vì tuyên bố của ông ấy mơ hồ và không nhất quán. Khi nói đến chính sách vũ khí hạt nhân, chúng ta không thể có những tín hiệu và tuyên bố gây nhầm lẫn”.
Tara Drozdenko, giám đốc chương trình an ninh toàn cầu tại Union of Concerned Scientists, nhận định: “Không có lý do chính đáng nào để Mỹ nối lại thử nghiệm hạt nhân. Nó sẽ thực sự khiến mọi người Mỹ phải đối mặt với tình thế kém an toàn hơn. Mỹ có quá nhiều thứ để mất và quá ít thứ có thể đạt được từ việc nối lại thử nghiệm”.
Tại buổi điều trần ngày 30/10, Thượng nghị sĩ Jacky Rosen cho biết bang Nevada của bà đã phải chịu đựng rất nhiều khi là địa điểm thử nghiệm hạt nhân từ năm 1951 đến 1992. Bà cam kết sẽ ngăn chặn ông Trump nối lại thử nghiệm. Bà nhấn mạnh: “Tôi sẽ không để điều này xảy ra. Không phải trong nhiệm kỳ của tôi”.
Admin
Nguồn: VnExpress
