Sự cố sập mạng diện rộng vào tối 18/11 (giờ Hà Nội) đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự tập trung quyền lực vào một số ít nhà cung cấp dịch vụ hạ tầng Internet. Hàng loạt nền tảng lớn như xAI, Grok, X, Discord, OpenAI ChatGPT, Shopify cùng hàng nghìn website nhỏ đồng loạt gặp sự cố, khiến người dùng Việt Nam và nhiều nơi trên thế giới không thể truy cập. Cloudflare sau đó xác nhận nguyên nhân xuất phát từ lỗi cấu hình trong bản cập nhật module quản lý Bot, vô tình chặn cả lưu lượng truy cập hợp lệ. Mặc dù sự cố được khắc phục sau 45 phút, nó làm dấy lên những lo ngại sâu sắc về vai trò then chốt của Cloudflare và các công ty tương tự trong cấu trúc mạng toàn cầu.
Cloudflare, theo Bloomberg, là mạng phân phối nội dung (CDN) khổng lồ, đảm nhận việc quản lý lưu lượng truy cập web cho hàng triệu website và ứng dụng. Trung bình, mỗi giây có tới 81 triệu yêu cầu HTTP được xử lý qua hệ thống của Cloudflare, và con số này không ngừng tăng lên với hàng chục nghìn khách hàng mới mỗi ngày. Một đơn vị cung cấp domain tại Việt Nam cho biết, Cloudflare là một dịch vụ phổ biến trên toàn cầu, và Việt Nam cũng không ngoại lệ, mặc dù chưa có thống kê cụ thể về số lượng người dùng.
Mặc dù có những đơn vị tương tự như Akamai, Fastly hay Imperva, Cloudflare vẫn nổi lên như một “gã khổng lồ” hạ tầng Internet, đóng vai trò nền tảng thiết yếu cho khoảng 20% lưu lượng truy cập toàn cầu. Công ty này giúp bảo vệ các website khỏi các cuộc tấn công mạng và đồng thời tối ưu hóa tốc độ tải trang.
Angelique Medina, trưởng bộ phận Tình báo Internet của Cisco ThousandEyes, giải thích rằng CDN là một cơ sở hạ tầng phân tán, có nhiệm vụ tăng tốc độ phân phối nội dung và nâng cao trải nghiệm người dùng. Điều này được thực hiện thông qua việc lưu trữ đệm (cache) và cung cấp nội dung web ở vị trí gần người dùng nhất.
“CDN đóng vai trò như ‘cửa ngõ’ dẫn đến các website và ứng dụng. Người dùng sẽ kết nối tới máy chủ của Cloudflare thay vì máy chủ gốc của khách hàng”, bà Medina cho biết. “Khi ‘cánh cửa’ này gặp sự cố, người dùng sẽ mất quyền truy cập. Và vì Cloudflare có một lượng khách hàng khổng lồ, sự cố này đã ảnh hưởng đến rất nhiều người dùng Internet”.
Cloudflare được thành lập vào năm 2009 bởi Matthew Prince, Lee Holloway và Michelle Zatlyn. Ý tưởng ban đầu xuất phát từ Project Honey Pot, một dự án mã nguồn mở từ năm 2004 với khả năng phát hiện nguồn gốc của email rác. Ứng dụng này nhanh chóng phát triển thành một dịch vụ bảo vệ website khỏi các cuộc tấn công mạng và cải thiện hiệu suất. Đến năm 2010, Cloudflare chính thức đi vào hoạt động, tập trung giải quyết những vấn đề lớn của Internet thời bấy giờ, bao gồm tốc độ chậm và các mối đe dọa an ninh.
Hiện tại, theo dữ liệu từ Wappalyzer và TheirStack, có tới 30% doanh nghiệp trong danh sách Fortune 500 sử dụng Cloudflare. Thống kê của W3Techs cho thấy 20,4% tổng số website trên toàn cầu đang sử dụng dịch vụ này. Trong phân khúc các trang web sử dụng dịch vụ Reverse Proxy/CDN, Cloudflare chiếm lĩnh tới 80% thị phần. Các công ty AI lớn như OpenAI, Discord, IBM, Zendesk; các nền tảng thương mại điện tử như Shopify, DoorDash, Canva; các dịch vụ giải trí như Spotify, League of Legends của Riot Games, Sage, và các mạng xã hội như X, Medium đều là khách hàng của Cloudflare.
Vậy Cloudflare hoạt động như thế nào?
Cloudflare vận hành dựa trên một mạng lưới biên (edge network) toàn cầu, bao gồm hơn 330 trung tâm dữ liệu tại 125 quốc gia. Trong những ngày đầu của Internet, các yêu cầu từ người dùng được gửi trực tiếp đến máy chủ, dẫn đến tình trạng quá tải và sập. Cloudflare giải quyết vấn đề này bằng cách đặt các máy chủ ở vị trí gần người dùng nhất, nhằm giảm độ trễ.
Quy trình hoạt động của Cloudflare sử dụng cơ chế Reverse Proxy (proxy ngược), yếu tố tạo nên sự khác biệt của họ so với cách định tuyến truyền thống. Khi người dùng truy cập một website sử dụng Cloudflare, yêu cầu sẽ được định tuyến qua mạng lưới của công ty này thay vì trực tiếp đến máy chủ đích. Hệ thống sẽ nhanh chóng kiểm tra và lọc lưu lượng, chặn các cuộc tấn công từ chối dịch vụ (DDoS) bằng cách hấp thụ và phân tán lưu lượng độc hại, đồng thời bảo vệ khỏi các bot xấu và các lỗ hổng bảo mật như tấn công SQL Injection.
Để dễ hình dung, hãy tưởng tượng một hành khách đi máy bay. Thay vì đi thẳng ra máy bay, hành khách (dữ liệu) phải đi qua cổng an ninh, và Cloudflare đóng vai trò là “cổng an ninh” này. Nếu phát hiện “khủng bố” (hacker, bot tấn công DDoS, mã độc), an ninh sẽ chặn lại ngay lập tức. Chỉ những hành khách hợp lệ mới được phép đi tiếp. Điều này giúp máy bay (máy chủ gốc) không bị quá tải hoặc bị phá hoại trực tiếp.
Quy trình của Cloudflare cũng tối ưu hóa việc tải dữ liệu bằng cách sử dụng mạng lưới biên để giảm thời gian tải. Đồng thời, CDN được sử dụng để phân phối nội dung nhanh chóng qua mạng lưới độc quyền Anycast. Hệ thống sẽ kiểm tra xem nội dung mà người dùng yêu cầu đã có sẵn trong bộ nhớ cache tại máy chủ biên hay chưa. Nếu có, dữ liệu sẽ được trả lại ngay lập tức cho người dùng và quá trình kết thúc, máy chủ gốc không cần can thiệp. Nếu không, Cloudflare mới bắt đầu chuyển yêu cầu về máy chủ gốc để lấy dữ liệu.
Để tối ưu hóa quá trình lấy dữ liệu từ máy chủ gốc, Cloudflare sẽ không sử dụng đường truyền Internet công cộng thông thường (vốn thường bị tắc nghẽn) mà sử dụng mạng riêng hoặc thuật toán tìm đường tối ưu nhất. Hệ thống cung cấp mã hóa kết nối SSL/TLS để đảm bảo an toàn, đồng thời cho phép các nhà phát triển chạy code để tùy chỉnh trải nghiệm người dùng mà không làm chậm trang web.
Anycast được xem là “vũ khí bí mật” giúp Cloudflare đạt được tốc độ vượt trội và tạo sự khác biệt so với các đối thủ. Thay vì chỉ có một “sân bay” duy nhất ở Mỹ, Cloudflare xây dựng “sân bay” tại hơn 330 thành phố trên 125 quốc gia. Ví dụ, khi một người ở Hà Nội truy cập VnExpress, thay vì tín hiệu phải truyền qua Mỹ trước khi quay lại Việt Nam, công nghệ Anycast sẽ định tuyến người dùng đến trung tâm dữ liệu gần nhất của Cloudflare, có thể đặt ngay tại trạm trung chuyển của FPT hoặc Viettel.
“Điểm nghẽn” trong hệ sinh thái Internet?
Cloudflare đóng vai trò như một lá chắn và bộ tăng tốc cho Internet, giải quyết các vấn đề cốt lõi như tải trang chậm, tấn công DDoS, bot độc hại và các lỗ hổng bảo mật.
Trong những năm gần đây, Cloudflare đã mở rộng danh mục sản phẩm của mình, không chỉ dừng lại ở dịch vụ CDN. Trong báo cáo tài chính quý III/2025, CEO Matthew Prince nhấn mạnh tầm nhìn Connectivity Cloud (đám mây kết nối), với mục tiêu cạnh tranh thị phần với các “ông lớn” điện toán đám mây như AWS (Amazon) hay Google Cloud. Công ty cũng triển khai Cloudflare Workers, cho phép code của ứng dụng chạy trực tiếp tại hàng nghìn máy chủ biên trên toàn cầu.
Trong bối cảnh bùng nổ của AI, Cloudflare trở thành “người bảo vệ” cho nhiều mô hình ngôn ngữ lớn, như ChatGPT của OpenAI hay Grok của xAI. Công ty cung cấp hạ tầng để các công ty này quản lý hàng tỷ lượt truy cập mỗi ngày, lọc bỏ các hoạt động thu thập dữ liệu trái phép và bảo vệ GPU khỏi các cuộc tấn công mạng.
Tuy nhiên, việc kiểm soát tới 1/5 lưu lượng Internet toàn cầu cũng khiến các chuyên gia lo ngại về “Single Point of Failure” (điểm chết duy nhất). Thay vì mất thời gian tấn công riêng lẻ từng website, hacker có thể nhắm mục tiêu vào Cloudflare, gây sụp đổ hàng loạt dịch vụ theo hiệu ứng domino.
Theo DEV Community, Cloudflare đang nắm giữ một lượng dịch vụ “không cân xứng”, bao gồm phân giải DNS, CDN, bảo vệ chống DDoS, API, điện toán biên, tối ưu hóa định tuyến Argo… Do đó, khi nền tảng này gặp sự cố, mọi thứ phụ thuộc vào nó đều bị ảnh hưởng.
“Không phải vì Cloudflare quá lớn, mà vì họ đã giải quyết vấn đề ở quy mô mà những công ty khác tránh né”, DEV Community bình luận. “Khi Cloudflare hắt hơi, Internet bị cảm lạnh”.
Sau sự cố tối 18/11, giới chuyên gia bày tỏ lo ngại về việc Internet đang ngày càng tập trung hóa vào một số ít nhà cung cấp hạ tầng như Cloudflare, AWS, Google, Akamai… thay vì phi tập trung. “Mọi thứ đã vượt khỏi những trở ngại về mặt kỹ thuật”, Ramutė Varnelytė, CEO của nền tảng quản lý tài nguyên Internet IPXO, nhận định. “Sự việc này nhấn mạnh mối nguy hiểm tiềm ẩn của toàn bộ cơ sở hạ tầng Internet khi phụ thuộc vào số ít nhà cung cấp dịch vụ”.
Medina của Cisco ThousandEyes cũng cho rằng việc tập trung vào một số nhà cung cấp đang khiến Internet trở nên mong manh hơn. Nghiên cứu của công ty bà cho thấy số lượng sự cố không tăng nhiều trong thời gian qua, nhưng mức độ tác động của từng vụ riêng lẻ đang ngày càng lớn.
Cloudflare cũng đang đối mặt với những tranh cãi về quyền kiểm duyệt. Với vai trò trung gian, họ có thể “rút phích cắm” bất kỳ website nào vi phạm chính sách. Ví dụ, công ty từng ngừng cung cấp dịch vụ cho diễn đàn 8chan vào năm 2019 và website quấy rối Kiwi Farms vào năm 2022. Mặc dù hành động này được ủng hộ vì loại bỏ nội dung độc hại, các nhà hoạt động về quyền tự do Internet lại đặt ra câu hỏi: Ai sẽ giám sát những “người gác cổng” như Cloudflare? Câu hỏi này vẫn còn bỏ ngỏ, đòi hỏi một cuộc thảo luận rộng rãi hơn về quyền lực và trách nhiệm của các “ông lớn” hạ tầng Internet trong kỷ nguyên số.
Admin
Nguồn: VnExpress
