Trong khuôn khổ Ngày hội Sáng tạo Nội dung số Việt Nam – Vietnam iContent 2025, talkshow Insight Out với chủ đề “Lan tỏa lối sống tích cực trong không gian số” đã thu hút sự quan tâm của đông đảo khán giả. Tại đây, Ths.Bs Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, cùng với Ths.Bs Nguyễn Thị An, Giám đốc HealthBridge Canada tại Việt Nam, và nhà sáng tạo nội dung Minh Ngọc đã cùng nhau thảo luận về vai trò của chính sách, truyền thông và cộng đồng sáng tạo trong việc xây dựng một không gian số lành mạnh, khuyến khích những thói quen tốt và giảm thiểu các hành vi gây hại cho sức khỏe.
Trong kỷ nguyên số, khi mà chỉ một cú click chuột cũng có thể đưa một video hay bài đăng tiếp cận tới hàng nghìn người, không gian mạng không chỉ đơn thuần là nơi giải trí mà còn là môi trường lan tỏa những thông điệp sống tích cực, lành mạnh. Tuy nhiên, nó cũng có thể dễ dàng tạo điều kiện cho những thói quen xấu, đặc biệt là đối với giới trẻ. Khi mà “viral” trở thành thước đo cho sự ảnh hưởng, trách nhiệm của mỗi nhà sáng tạo nội dung trong việc định hướng cộng đồng ngày càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Theo Ths.Bs Nguyễn Tuấn Lâm, chính sách và truyền thông là hai trụ cột then chốt để xây dựng và duy trì những hành vi lành mạnh. Trong khi chính sách tạo ra một khung pháp lý để khuyến khích các thói quen tốt và hạn chế những hành vi có hại, thì truyền thông đóng vai trò nâng cao nhận thức, tăng cường sự tự giác và hỗ trợ giới trẻ đưa ra những lựa chọn đúng đắn.
Ông Lâm nhấn mạnh rằng giới trẻ, do còn đang trong quá trình hoàn thiện khả năng phân biệt đúng sai, nên rất dễ bị ảnh hưởng bởi các tác nhân bên ngoài. Chính vì vậy, vai trò của chính sách càng cần được chú trọng. WHO hiện đang phối hợp với Bộ Y tế, các bộ ngành liên quan và các tổ chức quốc tế để xây dựng nhiều khung pháp lý quan trọng, như Luật Phòng chống tác hại thuốc lá năm 2012, Luật Phòng chống tác hại rượu bia năm 2019, và việc cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng từ năm 2025. Cùng với đó là lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá, rượu bia và đồ uống có đường. Những chính sách này không chỉ hạn chế khả năng tiếp cận các sản phẩm gây hại mà còn giảm động lực sử dụng chúng ở giới trẻ.
Tuy nhiên, ông Lâm cũng chỉ ra một khó khăn lớn trong quá trình xây dựng chính sách, đó là sự phản đối từ các doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm không có lợi cho sức khỏe. Họ không muốn bị quản lý chặt chẽ vì điều này ảnh hưởng đến lợi nhuận của họ. Mặc dù Quốc hội đã thông qua lệnh cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, một số nhóm vận động vẫn đang tìm cách đề xuất loại trừ, làm giảm hiệu lực của quy định. Ông Lâm bày tỏ mong muốn các ban ngành, giới trẻ và những người làm chính sách sẽ có thêm quyết tâm để thông qua nhiều quy định hơn nữa, nhằm bảo vệ thế hệ trẻ một cách toàn diện.
Từ góc độ của một tổ chức phi chính phủ, Ths.Bs Nguyễn Thị An cho biết HealthBridge tập trung vào việc cung cấp dữ liệu và bằng chứng cho các cơ quan hoạch định chính sách, đồng thời triển khai các hoạt động truyền thông dựa trên những nguồn tin chính thống. Tổ chức này hợp tác chặt chẽ với báo chí và những người có sức ảnh hưởng (KOL) để truyền tải thông tin khoa học một cách gần gũi và dễ tiếp nhận. Dự án “Đánh giá tác động của KOL đến lựa chọn thực phẩm của giới trẻ” gần đây của HealthBridge đã cho thấy rằng việc sử dụng hình ảnh các món ăn lành mạnh có thể tác động tích cực đến hành vi của giới trẻ. Bà An nhận định rằng, vì giới trẻ dành nhiều thời gian cho mạng xã hội hơn là báo chí truyền thống, những người có tầm ảnh hưởng cần chủ động lan tỏa những giá trị tốt đẹp.
Bà An kỳ vọng rằng các KOL có thể trở thành cầu nối đưa những thông điệp đúng đắn đến cộng đồng, đặc biệt là trong bối cảnh nội dung về ăn uống quá độ hoặc tiêu thụ các sản phẩm không có lợi vẫn còn xuất hiện tràn lan trên mạng. Theo bà, nhiệm vụ của nhà sáng tạo nội dung không phải là thay thế các chuyên gia, mà là diễn đạt thông tin chính xác bằng ngôn ngữ mà giới trẻ dễ hiểu nhất.
Đại diện cho thế hệ Gen Z, nhà sáng tạo nội dung Minh Ngọc cho rằng giới trẻ ngày càng chú trọng đến sức khỏe, quan sát bản thân và có xu hướng ưu tiên một lối sống lành mạnh. Cô giải thích rằng tác động của nhà sáng tạo không chỉ nằm ở số lượt xem, mà còn ở việc khán giả áp dụng những lời khuyên đó vào cuộc sống thực tế. Điều này làm tăng thêm trách nhiệm của người làm nội dung.
Minh Ngọc cho rằng giới trẻ tin tưởng những người mà họ theo dõi, vì vậy mỗi nội dung đều có sức nặng riêng. Để một chiến dịch cộng đồng đạt hiệu quả, giới trẻ cần “thấy mình trong đó”. Những nội dung chân thật, mang tính gợi cảm hứng hoặc cho phép người xem tham gia (ví dụ như tạo trend, quay video vui) sẽ giúp thông điệp lan truyền một cách tự nhiên hơn. Cô nhận định rằng các chiến dịch cộng đồng hiện nay đang có sự thay đổi tích cực khi kết hợp giữa yếu tố giải trí và mục tiêu xã hội.
Về vai trò của KOL trong việc hạn chế các hành vi nguy hại như hút thuốc, Ths.Bs Nguyễn Tuấn Lâm cho biết WHO chia KOL thành hai nhóm: nhóm tích cực khuyến khích lối sống lành mạnh và nhóm vô tình hoặc cố ý quảng bá các sản phẩm có hại, nhận hợp đồng giới thiệu thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Ông đánh giá đây là một hành vi tiêu cực và cần phải xem xét lại. Thực tế, có không ít ca sĩ, diễn viên đã có những đóng góp tích cực, như Ozil với nhạc phẩm “Thuốc lá không là không”, hay Quang Thắng và Quang Đăng với những sản phẩm truyền thông hướng dẫn phòng chống tác hại của thuốc lá và xây dựng lối sống tốt.
Các diễn giả đều mong muốn rằng các KOL sẽ sử dụng sức ảnh hưởng của mình một cách đúng đắn, bởi vì mạng xã hội và Internet hiện nay là “người thầy” quan trọng của giới trẻ, thậm chí còn lớn hơn cả gia đình và nhà trường. Nếu nội dung tiêu cực tràn lan, giới trẻ sẽ dễ bị cuốn theo.
Khi được hỏi về yếu tố nào giúp nội dung chạm đến trái tim của giới trẻ, Ths.Bs Nguyễn Thị An nhấn mạnh rằng đó là sự tổng hòa của thông tin chính thống, yếu tố cảm xúc và cách thể hiện sáng tạo. Theo bà, nhà sáng tạo cần dựa trên dữ liệu của Bộ Y tế, WHO và các cơ quan chức năng để đảm bảo rằng thông điệp không bị bóp méo. Bà dẫn chứng việc thuốc lá điện tử thường được quảng bá là “ít hại hơn” hoặc “giúp cai nghiện”, tuy nhiên các nghiên cứu quốc tế đã khẳng định rằng mức độ nguy hại của nó không hề thấp hơn. Vì vậy, nhà sáng tạo cần sử dụng thông tin chính xác để tránh vô tình tiếp tay cho những thông điệp sai lệch.
Diễn giả Minh Ngọc bổ sung rằng nội dung tích cực sẽ tăng độ phủ nếu được thể hiện một cách sáng tạo. Gen Z đề cao yếu tố giải trí, nhưng cũng rất nhạy bén với những thông điệp gần gũi và giàu cảm hứng. Sự chân thật và tinh thần làm nội dung “từ người trẻ cho người trẻ” sẽ giúp tăng mức độ đồng cảm và hiệu quả truyền tải.
Từ góc độ môi trường số, Ths.Bs Nguyễn Thị An cho rằng cần tạo ra một không gian rộng mở để các nhà sáng tạo phát triển ý tưởng dựa trên những nguồn tin chuẩn xác. Bà kể một câu chuyện thực tế về một bạn trẻ từ chối đọc các tài liệu có tính giáo dục quá nặng, cho thấy rằng Gen Z không muốn bị “dạy bảo” mà muốn tiếp cận thông tin thông qua những cách kể chuyện cuốn hút và gần gũi. Bà thừa nhận rằng nội dung tiêu cực thường lan nhanh hơn nội dung tích cực, nhưng bà tin rằng giới trẻ hoàn toàn có khả năng tạo ra những xu hướng mới nếu được định hướng đúng đắn.
Bà An cũng cảnh báo về việc có quá nhiều nội dung vi phạm (ví dụ như quảng cáo thuốc lá điện tử) xuất hiện công khai trên nhiều nền tảng. Bà hy vọng rằng các nhà sáng tạo sẽ góp phần chỉ ra những hành vi sai phạm này, đồng thời kiên trì lan truyền những giá trị tốt đẹp cho cộng đồng.
Về kế hoạch hỗ trợ sáng tạo, bà An cho biết HealthBridge sẽ phối hợp với Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử để tăng cường tập huấn và cung cấp thông tin cho các KOL về các chủ đề như thuốc lá điện tử, lối sống lành mạnh, đồng thời phối hợp với các trung tâm giám sát nội dung sai lệch để xử lý theo quy định.
Từ phía WHO, Ths.Bs Nguyễn Tuấn Lâm cho rằng để các chiến dịch truyền thông đạt hiệu quả cao hơn, nội dung cần được lồng ghép khéo léo vào các yếu tố giải trí, tránh cách truyền đạt nặng tính giáo dục khiến giới trẻ khó tiếp nhận. WHO và HealthBridge sẽ duy trì việc cung cấp nguồn thông tin chính thống về dinh dưỡng, vận động, thói quen sống, sức khỏe tâm lý, phòng tránh thuốc lá và rượu bia trên các nền tảng số. Các nhà sáng tạo nội dung có thể vận dụng những nguồn này để phát triển những nội dung vừa hấp dẫn, vừa mang ý nghĩa giáo dục.
Các diễn giả đều đồng tình với quan điểm rằng ảnh hưởng của không gian số ngày càng lớn, khi mà phần lớn giới trẻ học hỏi, xem và đọc thông tin qua Internet. Nếu môi trường số thiếu sự chọn lọc và tràn lan những nội dung tiêu cực, Gen Z sẽ dễ đi theo những hướng đi không tốt. Do đó, việc tạo ra một dòng chảy tích cực trên Internet là nhiệm vụ chung của các cơ quan quản lý, các tổ chức y tế và cộng đồng sáng tạo nội dung.
Ngày hội Sáng tạo Nội dung số Việt Nam – Vietnam iContent 2025, với sự đồng hành của HealthBridge, đã khép lại với nhiều thông tin hữu ích và những định hướng quan trọng cho sự phát triển của không gian mạng Việt Nam. Sự kiện không chỉ vinh danh những gương mặt, dự án và sản phẩm sáng tạo xuất sắc, mà còn tạo ra một diễn đàn để các cơ quan quản lý, các nền tảng mạng xã hội, các đơn vị và cá nhân cùng nhau chia sẻ thông tin, thảo luận về các xu hướng và định hướng phát triển trong lĩnh vực nội dung số.
Admin
Nguồn: VnExpress
