Ngày 22/11, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã ký quyết định cử một phái đoàn cấp cao tới Thụy Sĩ để thảo luận với phái đoàn Mỹ về những khả năng cho một thỏa thuận hòa bình trong tương lai, theo thông tin từ Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, ông Rustem Umerov.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump hối thúc ông Zelensky chấp nhận một kế hoạch hòa bình 28 điểm nhằm chấm dứt xung đột với Nga. Ukraine thúc đẩy đàm phán “với những nguyên tắc rõ ràng về lợi ích quốc gia”.
Theo nhận định, kế hoạch 28 điểm có thể mang lại một số lợi thế cho Nga, bao gồm yêu cầu Ukraine nhượng bộ lãnh thổ, hạn chế quy mô quân đội sau xung đột, và các ưu đãi về tài chính, địa chính trị cho Moscow.
Mặc dù Ukraine đã nhiều lần bác bỏ các điều kiện nhượng bộ lãnh thổ, thời hạn chót 27/11 mà ông Trump đưa ra đang thu hẹp không gian lựa chọn của Kiev. Do đó, cuộc đàm phán tại Thụy Sĩ được xem là nỗ lực cuối cùng của Ukraine để giải quyết tình thế khó khăn do Mỹ tạo ra.
Trong bài phát biểu trước toàn quốc ngày 21/11, Tổng thống Zelensky đã đề cập đến tình thế tiến thoái lưỡng nan này, khi cho rằng đề xuất hòa bình mới buộc Ukraine phải lựa chọn giữa việc chấp nhận các yêu cầu của Nga hoặc mất đi sự ủng hộ từ Mỹ.
Ông Zelensky nhấn mạnh: “Đây là một trong những thời điểm khó khăn nhất trong lịch sử của chúng ta. Ukraine có thể phải đối mặt với một lựa chọn rất khó khăn: mất đi phẩm giá hoặc đối mặt với nguy cơ mất một đối tác quan trọng.”
Tổng thống Zelensky cảnh báo rằng nếu không nhượng bộ, Ukraine sẽ phải đối mặt với “một mùa đông cực kỳ khó khăn, khó khăn nhất từ trước đến nay, và những rủi ro tiếp theo đó”. Tuy nhiên, việc chấp nhận nhượng bộ lãnh thổ sẽ đi ngược lại hiến pháp Ukraine, vốn cấm từ bỏ bất kỳ phần đất nào của quốc gia.
Trước tình hình này, ông Zelensky đã tìm kiếm sự ủng hộ từ các đồng minh châu Âu, thông qua cuộc điện đàm chung với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Đức Friedrich Merz và Thủ tướng Anh Keir Starmer. Ông cho biết Ukraine sẽ phối hợp các bước đi tiếp theo với các nhà lãnh đạo châu Âu.
Theo các chuyên gia, khả năng đàm phán của Tổng thống Zelensky với chính quyền Trump sẽ phụ thuộc lớn vào mức độ hỗ trợ liên tục mà ông có thể nhận được từ châu Âu. Việc liên lạc với các đồng minh là một chiến lược quen thuộc giúp Ukraine duy trì vị thế đàm phán với chính quyền Trump trong những thời điểm căng thẳng trước đây.
Các nhà lãnh đạo châu Âu đã từng bảo vệ Tổng thống Zelensky sau những chỉ trích gay gắt từ Tổng thống Trump. Họ đã đàm phán để mua vũ khí Mỹ cho Ukraine sau khi chính quyền Trump cắt giảm viện trợ quân sự, và đến Mỹ để hỗ trợ ông Zelensky trong cuộc gặp với ông Trump sau hội nghị thượng đỉnh Mỹ – Nga.
Được biết, đề xuất 28 điểm mà Nhà Trắng đang thúc đẩy là kết quả đàm phán giữa đặc phái viên của ông Trump, Steve Witkoff, và đặc phái viên Nga về hợp tác kinh tế, Kirill Dmitriev, trong khi Ukraine và châu Âu hầu như không có tiếng nói. Các ngoại trưởng châu Âu đã bày tỏ sự phẫn nộ về kế hoạch này, cảnh báo nó sẽ làm suy yếu an ninh lâu dài của Ukraine.
Theo dự thảo được một nghị sĩ Ukraine công bố, kế hoạch hòa bình sẽ yêu cầu Ukraine sửa đổi hiến pháp để cấm mọi nỗ lực gia nhập NATO, công nhận quyền kiểm soát của Nga đối với các khu vực Donetsk và Lugansk, và giới hạn quy mô quân đội Ukraine ở mức 600.000 người.
Đề xuất cũng cấm quân đội NATO hiện diện bên trong Ukraine, làm chệch hướng kế hoạch của châu Âu nhằm đảm bảo an ninh cho Ukraine sau xung đột.
Đổi lại, Ukraine có thể sử dụng khoảng 100 tỷ USD từ tài sản bị đóng băng của Nga để tái thiết đất nước và nhận được “đảm bảo an ninh đáng tin cậy”. Trong trường hợp Nga tái tấn công, các lệnh trừng phạt sẽ được áp dụng trở lại và Nga sẽ mất đi các lợi ích trong thỏa thuận, bao gồm việc tái gia nhập G8, tái hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu và cơ hội đầu tư chung với Mỹ.
Kế hoạch hòa bình mới gia tăng áp lực lên ông Zelensky trong bối cảnh chính phủ Ukraine đang đối mặt với bê bối tham nhũng liên quan đến các bộ trưởng và cộng sự của Tổng thống. Đồng thời, sức ép trên chiến trường cũng liên tục gia tăng, tình trạng thiếu nhân lực tạo ra những lỗ hổng trên tiền tuyến, và Nga đã khai thác triệt để những điểm yếu này.
Ngoài ra, Kiev còn phải đối mặt với căng thẳng tài chính khi kế hoạch tài trợ ngân sách năm tới thông qua các khoản vay liên quan đến tài sản bị đóng băng của Nga vẫn đang bế tắc.
Theo một cuộc thăm dò, tỷ lệ người Ukraine ủng hộ một thỏa thuận hòa bình đang tăng lên, từ 10% vào năm 2022 lên 74% hiện tại.
Về phía Nga, Tổng thống Putin xác nhận đã nhận được kế hoạch 28 điểm và coi đó là nền tảng khả thi cho một thỏa thuận hòa bình cuối cùng, nhưng lưu ý rằng ông chưa thảo luận chi tiết. Ông cảnh báo Nga sẽ tiếp tục tiến công để kiểm soát các thành phố của Ukraine, đồng thời khẳng định Nga vẫn sẵn sàng đàm phán hòa bình.
Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitriy Peskov cho rằng “lựa chọn của ông Zelensky đang thu hẹp lại khi lãnh thổ bị mất đi trong các cuộc tấn công từ quân đội Nga”, và việc “tiếp tục là vô nghĩa và nguy hiểm đối với họ”.
Tại cuộc họp hội đồng an ninh ở Điện Kremlin ngày 21/11, Tổng thống Putin nhấn mạnh Nga sẵn sàng thảo luận về kế hoạch do Mỹ đề xuất nhưng cũng sẵn sàng chiến đấu.
Các nhà phân tích cho rằng Moskva thúc đẩy đề xuất hòa bình vào thời điểm này nhằm tận dụng tình thế khó khăn của Tổng thống Zelensky và trì hoãn mọi quyết định từ phía châu Âu về tài sản bị đóng băng của Nga.
Tuy nhiên, một số điều khoản trong kế hoạch đòi hỏi những hành động nằm ngoài tầm kiểm soát của Ukraine, như việc NATO ngừng mở rộng hoặc việc chấp thuận kết nạp Nga trở lại vào G8.
Trong bối cảnh Tổng thống Zelensky chuẩn bị đàm phán về các điều khoản của kế hoạch, vẫn chưa rõ liệu Nga có sẵn sàng làm điều tương tự hay không.
Samuel Charap, nhà khoa học chính trị cấp cao tại RAND Corp, nhận định: “Nếu bản kế hoạch được coi là khuôn khổ cho một cuộc đàm phán, trong đó kết quả của các vấn đề này không được định trước, nó có thể đưa chúng ta đi theo những hướng rất khó lường”.
Admin
Nguồn: VnExpress
