Ukraine đang nỗ lực hiện đại hóa lực lượng không quân, thể hiện qua việc ký kết ý định thư mua bán 100 tiêm kích Rafale với Pháp và bày tỏ quan tâm đến việc mua 100-150 chiến đấu cơ Gripen từ Thụy Điển. Tuy nhiên, giới chuyên gia đặt ra nhiều nghi vấn về khả năng tài chính và tính khả thi của các thương vụ này.
Tháng 10 vừa qua, Ukraine và Thụy Điển đã ký ý định thư về tăng cường hợp tác không quân, mở ra khả năng Stockholm xuất khẩu một số lượng lớn tiêm kích Gripen cho Kiev. Tiếp đó, ngày 17/11, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng ký ý định thư về việc mua 100 tiêm kích Rafale.
Theo biên tập viên Thomas Newdick của chuyên trang quân sự War Zone, Rafale và Gripen sẽ là những tiêm kích hiện đại nhất trong biên chế của Ukraine nếu các thương vụ thành công. Tuy nhiên, ông hoài nghi về khả năng Ukraine có đủ nguồn lực để mua số lượng lớn máy bay, chứ chưa nói đến việc sở hữu cả hai loại cùng lúc.
Văn phòng Tổng thống Pháp thông báo thỏa thuận với Ukraine sẽ tạo tiền đề cho các hợp đồng mua bán chiến đấu cơ và vũ khí đi kèm trong tương lai, dự kiến kéo dài trong khoảng 10 năm. Dù vậy, Điện Elysee nhấn mạnh đây chưa phải hợp đồng mua bán chính thức.
Ông Newdick nhận định, việc bày tỏ quan tâm đến mua vũ khí số lượng lớn là một động thái ngoại giao khôn ngoan của Ukraine, giúp Kiev làm hài lòng các nước ủng hộ mà không phải chịu bất kỳ ràng buộc pháp lý nào.
Một trong những câu hỏi lớn nhất là Ukraine sẽ lấy nguồn tài chính từ đâu để chi trả cho các thương vụ này. Tiêm kích Rafale của Pháp có giá xuất xưởng và chi phí vận hành rất cao. Để tham khảo, năm 2021, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) đã ký thỏa thuận mua 80 tiêm kích Rafale trị giá 16 tỷ USD, chưa bao gồm vũ khí.
Ngoài chi phí mua máy bay, Ukraine còn cần đầu tư vào chương trình đào tạo phi công, kỹ thuật viên và nâng cấp cơ sở hạ tầng để đảm bảo hoạt động của phi đội.
Văn phòng Tổng thống Pháp cho biết đang xem xét các phương án tài trợ thông qua chương trình của Liên minh châu Âu (EU) và sử dụng tài sản Nga bị đóng băng. Tuy nhiên, EU vẫn chưa thống nhất về cách sử dụng số tài sản này, và không rõ chúng sẽ hỗ trợ thỏa thuận của Ukraine ra sao. Ông Newdick cũng lưu ý rằng tình hình chính trị và ngân sách bất ổn tại Pháp có thể gây khó khăn cho nỗ lực hỗ trợ Ukraine.
Kế hoạch mua 100-150 tiêm kích Gripen E của Ukraine cũng đối mặt với những thách thức tương tự. Dù giá trị ước tính của thỏa thuận chưa được công bố, một đơn hàng gần đây của tập đoàn Saab bán 4 tiêm kích Gripen cho Thái Lan trị giá khoảng 563 triệu USD, cho thấy mỗi chiếc có giá hơn 140 triệu USD, bao gồm thiết bị và dịch vụ liên quan.
Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Pal Johnson cho biết quá trình tìm kiếm nguồn tài chính cho thương vụ đang có tiến triển. Ukraine có thể tự chi trả sau khi chiến sự kết thúc, hoặc sử dụng các phương án khác như tín dụng xuất khẩu, tài sản Nga bị đóng băng và khuôn khổ viện trợ của Thụy Điển.
Ông Johnson cho biết Thụy Điển đã trình bày thỏa thuận tiềm năng với “Liên minh Thiện chí”, nhóm các quốc gia cam kết tăng cường hỗ trợ cho Ukraine, và một số thành viên có khả năng sẽ cung cấp hỗ trợ tài chính. Tuy nhiên, chưa có quốc gia nào xác nhận sẽ tham gia tài trợ.
Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson đánh giá thỏa thuận bán tiêm kích Gripen cho Ukraine là “rất thực tế”, nhưng thừa nhận “vẫn còn nhiều việc phải làm” và có thể mất tới 3 năm để Stockholm bàn giao những chiếc Gripen E đầu tiên cho Kiev sau khi thỏa thuận được ký kết.
Bên cạnh vấn đề tài chính, kế hoạch mua tiêm kích của Ukraine còn phụ thuộc vào năng lực sản xuất của các hãng chế tạo. Tập đoàn Saab có thể tận dụng dây chuyền sản xuất Gripen tại Brazil, trong khi Dassault đang bận rộn với các đơn hàng Rafale trong nước và xuất khẩu.
Ông Newdick cũng chỉ ra sự cạnh tranh từ tiêm kích F-16, đặc biệt khi phi công Ukraine đã tích lũy kinh nghiệm chiến đấu với các mẫu F-16 cũ do phương Tây viện trợ.
Tóm lại, kế hoạch mua tiêm kích Rafale và Gripen của Ukraine là một bước đi đầy tham vọng. Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu sở hữu ít nhất 200 máy bay chiến đấu hiện đại, Kiev cần giải quyết bài toán khó về nguồn lực tài chính và hậu cần.
Admin
Nguồn: VnExpress
