Thừa cân, béo phì không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch, xương khớp mà còn tác động tiêu cực đến khả năng sinh sản của phụ nữ. Tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh – Quận 8, khoảng 20% bệnh nhân nữ đến khám các vấn đề sinh sản có liên quan đến tình trạng này.
Thạc sĩ, bác sĩ Trần Ngọc Vân Anh từ trung tâm cho biết, béo phì gây ra rối loạn nội tiết, rối loạn chuyển hóa và ảnh hưởng đến chất lượng tế bào, từ đó tác động xấu đến hệ thống sinh sản. Khi cơ thể tích tụ quá nhiều mô mỡ, androgen (nội tiết tố nam) chuyển hóa thành estrogen với số lượng lớn. Estrogen tăng cao bất thường gây rối loạn trục hạ đồi – tuyến yên – buồng trứng, làm gián đoạn chu kỳ kinh nguyệt và quá trình rụng trứng, cản trở sự phát triển của nang trứng.
Béo phì còn khiến tuyến tụy sản xuất nhiều insulin hơn để hạ đường huyết, kích thích buồng trứng sản xuất nhiều androgen, ức chế sự phát triển của nang trứng, dẫn đến rối loạn hoặc không rụng trứng. Môi trường viêm và stress oxy hóa do béo phì tạo ra cũng làm hỏng DNA của trứng, ảnh hưởng đến chất lượng trứng, gây khó thụ tinh hoặc khó làm tổ, sẩy thai sớm. Sự mất cân bằng hormone liên quan đến béo phì còn làm thay đổi cấu trúc và chức năng của nội mạc tử cung, giảm khả năng phôi làm tổ.
Bác sĩ Vân Anh cho biết thêm, người béo phì thường đáp ứng kém hơn với các phương pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh nhân tạo (IUI) hay thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), cần liều thuốc kích trứng cao hơn và thời gian điều trị dài hơn. Phụ nữ thừa cân, béo phì mắc hội chứng buồng trứng đa nang còn đối mặt với nguy cơ quá kích buồng trứng khi sử dụng thuốc kích trứng liều cao, cũng như các biến chứng trong quá trình làm thủ thuật.
Chị Thắm (35 tuổi, cao 1,7 m, nặng 93 kg, BMI 32) là một ví dụ điển hình. Với chỉ số BMI này, chị được chẩn đoán béo phì độ 1. Bác sĩ Vân Anh giải thích, ở những phụ nữ béo phì như chị Thắm, nồng độ insulin trong máu cao kích thích buồng trứng sản xuất nhiều androgen, gây rối loạn quá trình phát triển của nang noãn và rối loạn phóng noãn, dẫn đến hội chứng buồng trứng đa nang, gây khó thụ thai tự nhiên.
Trường hợp khác là chị Hương (41 tuổi, cao 1,53 m, nặng 60,4 kg, BMI 25.8) bị thừa cân và vô sinh 3 năm nay. Chị còn bị tăng huyết áp mạn tính, phải dùng thuốc điều trị thường xuyên.
Chị Thắm được tư vấn kỹ thuật kích thích buồng trứng nhẹ và bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI), kết hợp thay đổi chế độ ăn uống, vận động đều đặn. Tuy nhiên, nang noãn của chị không phát triển với liều thuốc uống thông thường. Khi chuyển sang thuốc tiêm, quá nhiều nang noãn cùng phát triển khiến bác sĩ phải ngưng chu kỳ vì nguy cơ đa thai. Ở chu kỳ IUI thứ hai, bác sĩ tăng liều thuốc uống gấp đôi, kết hợp tiêm thuốc liều thấp trong 7 ngày để nuôi nang noãn từ từ, đồng thời theo dõi sát các nguy cơ về quá kích buồng trứng. Cuối cùng, chị Thắm đã có được một nang trưởng thành, được bơm tinh trùng tươi từ chồng và hiện đang mang thai hơn 12 tuần.
Còn chị Hương phải dùng thuốc dự phòng tiền sản giật và ổn định huyết áp trước khi chuyển phôi. Bác sĩ phải đóng băng hoàn toàn hoạt động của tuyến yên – buồng trứng bằng thuốc để ức chế các tổn thương lạc nội mạc tử cung, đồng thời kiểm soát tình trạng viêm nội mạc tử cung mãn tính để tạo điều kiện tốt nhất cho phôi làm tổ. Do dự trữ buồng trứng suy giảm mạnh vì lớn tuổi, chị Hương cần kích thích buồng trứng với liều thuốc cao hơn bình thường. May mắn, chị đã đậu thai ngay lần đầu chuyển phôi tươi ngày 3 và hiện thai cũng đã hơn 12 tuần.
Bác sĩ Vân Anh khuyến cáo, thai phụ thừa cân, béo phì cần được theo dõi thai kỳ chặt chẽ. Chị Hương cần phòng ngừa nguy cơ tiền sản giật, còn chị Thắm có nguy cơ tiểu đường thai kỳ, tăng huyết áp, tiền sản giật cao. Cả hai được tư vấn chế độ ăn uống để giữ cân nặng lý tưởng và tuân thủ lịch khám thai để kịp thời phát hiện bất thường.
Để tăng khả năng thụ thai và đảm bảo an toàn thai kỳ, phụ nữ thừa cân, béo phì nên thay đổi lối sống, vận động hợp lý hoặc theo dõi và điều trị giảm cân an toàn theo phác đồ của bác sĩ. Trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, béo phì dẫn đến các triệu chứng cường androgen như mụn trứng cá, hói đầu… gây tự ti, stress, cần tư vấn tâm lý từ các chuyên gia.
Để phòng ngừa béo phì, cần kiểm soát khẩu phần ăn, ưu tiên rau củ, trái cây, ngũ cốc, đạm…, tránh xa thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt, dầu mỡ… Duy trì thể dục thể thao đều đặn khoảng 3 buổi mỗi tuần, mỗi ngày 30 phút. Sau 6 tháng quan hệ đều đặn mà không có thai, nên đi khám để được bác sĩ kiểm tra chức năng sinh sản và tư vấn giảm cân nếu cần thiết.
Admin
Nguồn: VnExpress
