Theo hãng tin Reuters ngày 22/11, bốn quan chức Mỹ cho biết chính phủ nước này có kế hoạch đưa băng đảng Cartel de los Soles của Venezuela vào danh sách các tổ chức khủng bố, do các hoạt động liên quan đến vận chuyển ma túy vào Mỹ. Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro bị cáo buộc là người đứng đầu tổ chức này, tuy nhiên ông đã bác bỏ cáo buộc này.
Động thái này được xem là một bước ngoặt, mở ra một giai đoạn mới trong chiến dịch của quân đội Mỹ liên quan đến Venezuela. Tuần trước, cựu Tổng thống Donald Trump từng tuyên bố rằng việc liệt Cartel de los Soles vào danh sách khủng bố sẽ cho phép Mỹ tấn công các mục tiêu tại Venezuela, làm dấy lên lo ngại về khả năng Washington có ý định lật đổ chính quyền của Tổng thống Maduro.
Giới truyền thông Mỹ nhận định rằng tình hình hiện tại giữa Mỹ và Venezuela có nhiều điểm tương đồng với chiến dịch gây sức ép trước khi Washington tiến hành cuộc tấn công Panama vào tháng 12/1989, dẫn đến việc lật đổ nhà độc tài quân sự Manuel Noriega, người nắm quyền lực tối cao ở Panama từ năm 1983 đến 1989.
Tướng Noriega trở thành Tổng Tư lệnh Lực lượng Vệ binh Quốc gia Panama vào tháng 8/1983, nắm giữ quyền lực tuyệt đối và sẵn sàng phế truất bất kỳ “tổng thống bù nhìn” nào không tuân theo chỉ đạo của ông. Trước đó, Noriega từng là đặc vụ của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), cung cấp thông tin tình báo về khu vực Mỹ Latin. Tuy nhiên, quan hệ giữa hai bên xấu đi vào cuối những năm 1980.
Chính phủ Mỹ không công nhận chính quyền của Noriega và tìm cách đàm phán để ông tự nguyện từ bỏ quyền lực, nhưng không thành công. Tháng 4/1988, tướng Noriega đã có bài phát biểu mang thông điệp chống Mỹ, kết thúc bằng hành động dùng dao rựa chém vào bục phát biểu, gây phấn khích cho đám đông.
“Con dao này tượng trưng cho phẩm giá và lòng dũng cảm của người Panama. Nó nói rằng ‘không lùi bước’,” ông Noriega tuyên bố. Ngày 15/12/1989, Quốc hội Panama thậm chí còn thông qua nghị quyết tuyên bố “tình trạng chiến tranh” với Mỹ.
Những tuyên bố cứng rắn này đã châm ngòi cho phản ứng quân sự từ phía Mỹ. Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ, George H.W. Bush, trong bài phát biểu trước toàn quốc công bố quyết định can thiệp quân sự vào Panama ngày 20/12/1989, đã cáo buộc tướng Noriega là một “nhà độc tài” có thái độ thù địch ngày càng tăng đối với Washington, đồng thời bày tỏ lo ngại về an ninh của Kênh đào Panama, tuyến đường huyết mạch nối liền Đại Tây Dương và Thái Bình Dương.
Lực lượng của ông Noriega còn bị cáo buộc sát hại một lính thủy quân lục chiến Mỹ, sự kiện được xem là “giọt nước tràn ly” đối với Washington.
Tổng thống Bush cũng nhấn mạnh rằng tướng Noriega là một “tội phạm bị truy nã”, do Bộ Tư pháp Mỹ trước đó đã truy tố ông với cáo buộc nhận hối lộ để cho phép tội phạm buôn ma túy vận chuyển cocaine qua Panama.
“Tôi đã chỉ thị cho quân đội bảo vệ công dân Mỹ ở Panama và đưa tướng Noriega ra xét xử tại Mỹ,” ông Bush tuyên bố.
Ngay khi chiến dịch can thiệp quân sự bắt đầu, một đội đặc nhiệm SEAL của Hải quân Mỹ đã xâm nhập vào sân bay ở Panama và dùng súng chống tăng phá hủy máy bay riêng của tướng Noriega. Một nhóm người nhái cũng sử dụng chất nổ để đánh chìm chiếc thuyền mà có khả năng lãnh đạo Panama sẽ sử dụng để rời đi. Tổng cộng 27.000 binh sĩ Mỹ đã được triển khai để tham gia “Chiến dịch Chính nghĩa”.
Tướng Noriega đã tìm cách trốn thoát trên một chiếc xe Hyundai không biển số. Ông đã ẩn náu trong một cửa hàng đồ ăn nhanh Dairy Queen, trước khi tìm đến Đại sứ quán Vatican ở thủ đô Panama City.
Lực lượng đặc nhiệm Delta và xe tăng lục quân Mỹ nhanh chóng bao vây tòa nhà đại sứ quán, nhưng không thể xông vào vì quy tắc ngoại giao và phải đứng bên ngoài yêu cầu tướng Noriega đầu hàng.
Khi ông Noriega từ chối, binh sĩ Mỹ đã mang dàn loa phóng thanh cỡ lớn đến phát nhạc liên tục nhằm tra tấn tinh thần của lãnh đạo Panama. Danh sách bài hát được lựa chọn kỹ lưỡng nhằm mục đích gây căng thẳng tối đa, cũng như chế giễu tướng Noriega, bao gồm “Wanted Dead or Alive” của Bon Jovi, “Panama” của Van Halen và “Never Gonna Give You Up” của Rick Astley.
Brent Scowcroft, cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Bush, sau này thừa nhận rằng chiến thuật trên là “khoảnh khắc tồi tệ trong lịch sử lục quân Mỹ”.
Tuy nhiên, chiến thuật kỳ lạ này đã phát huy hiệu quả. Sau 10 ngày bị tra tấn bằng âm nhạc, tướng Noriega chấp nhận đầu hàng vào ngày 3/1/1990 và bị đưa đến bang Florida để xét xử. Ông bị kết án và phải ngồi tù cho đến khi qua đời vào năm 2017 tại một bệnh viện ở Panama sau ca phẫu thuật não.
Mặc dù đạt được mục tiêu lật đổ tướng Noriega, Mỹ cũng phải chịu tổn thất trong chiến dịch kéo dài hơn một tháng này. Tổng cộng 23 quân nhân Mỹ đã thiệt mạng, trong đó có 4 đặc nhiệm SEAL tinh nhuệ thuộc nhóm được giao nhiệm vụ phá hủy chuyên cơ của ông Noriega. Mỹ ước tính 314 binh sĩ Panama và 202 dân thường thiệt mạng sau chiến dịch.
Những tổn thất này càng trở nên đáng chú ý hơn khi Panama chỉ là một quốc gia nhỏ bé và yếu ớt về mặt quân sự, trong khi Mỹ đã có sẵn quân đồn trú ở đó để bảo vệ Kênh đào Panama.
Với lãnh thổ lớn hơn 12 lần và dân số nhiều gấp 10 lần Panama vào năm 1989, Venezuela được đánh giá là một thách thức lớn hơn nhiều đối với Mỹ nếu Washington quyết định can thiệp quân sự vào quốc gia này.
Tổng thống Maduro cũng được bảo vệ rất nghiêm ngặt, với lực lượng cận vệ và quân đội thường trực đông đảo, theo Elliott Abrams, đặc phái viên Mỹ về Venezuela trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump.
Các nhà quan sát cảnh báo rằng bất kỳ nỗ lực nào của Mỹ nhằm bắt giữ ông Maduro sẽ nguy hiểm hơn rất nhiều so với chiến dịch tương tự nhằm vào ông Noriega.
“Khi đối diện với thực tế về những gì cần phải làm, mọi người sẽ nhận thấy việc sử dụng lính Mỹ để lật đổ chế độ ở Venezuela là một điều điên rồ,” Michael Shifter, giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Georgetown, nhận định.
Trong chuyến thăm Panama City vào năm 2015, Tổng thống Maduro từng đến đặt vòng hoa tại đài tưởng niệm những người Panama thiệt mạng trong chiến dịch năm 1989 của Mỹ. Ông tuyên bố rằng Mỹ sẽ “không bao giờ” có hành động tương tự ở khu vực Mỹ Latin nữa.
Admin
Nguồn: VnExpress
