Trong vùng lũ, những nhu cầu thiết yếu nhất lại là những điều thường bị bỏ qua. Một tình nguyện viên cẩn thận dùng muỗng nhựa nhỏ múc từng hạt cơm, có hạt còn vương vãi ra ngoài. Khi được mời uống nước, ông từ chối vì sợ nghẹn khi đang ăn. Giữa vô số hàng cứu trợ trên thuyền, điều ông cần nhất chỉ là một hộp cơm nóng để ăn ngay.
Tại thôn 5 Hòa Vinh, người dân vẫn chưa hết bàng hoàng sau trận lũ đêm kinh hoàng. Nước dâng cao đến ngực, ông Huỳnh Dương, chủ nhà trọ, đã không ngần ngại mở cửa đón bà con hàng xóm sang trú ẩn. Tiếng xoong nồi vang lên khắp thôn báo hiệu mọi người chạy về phía căn nhà duy nhất còn cao hơn mặt nước. Người già, trẻ em, phụ nữ mang thai, công nhân và người làm thuê chen chúc nhau trên tầng trên, không kịp mang theo bất cứ thứ gì ngoài bộ quần áo đang mặc.
Trong căn gác nhỏ chỉ có mười ký gạo, ba cái xoong và một bếp ga. Thấy gạo ít ỏi, bà Hai Điệp, chủ lò bún đối diện, đã bất chấp nguy hiểm lội nước mang qua sáu chục ký bún. Mọi người trên gác ngăn cản, sợ dòng nước xiết cuốn trôi bà. Cuối cùng, họ chia nhau từng nửa chén cơm với muối để cầm cự qua ngày.
Tại Hòa Xuân, nước ngập đến tận mái tôn. Người dân phải ngồi trên mái nhà hoặc bám vào cửa sổ để chờ cứu hộ. Khi nghe tiếng canô, họ vội vã chìa rổ, nón, thau ra kêu cứu, xin gạo, thuốc cảm, băng vệ sinh, nước sạch… Chị Hiền ở Hòa Vinh xin băng vệ sinh cho con gái đang tuổi dậy thì. Một cậu bé xin thêm chai nước vì đã nhiều ngày phải uống nước hứng từ mái nhà, mẹ cậu lo lắng hỏi xin thuốc vì con sốt cao từ đêm qua. Ông Hòa ở xóm Đồng chỉ kịp đưa vợ lên gác khi nước tràn vào, bao gạo bị cuốn trôi mất. Ông bám chặt khung cửa sổ, khẩn khoản xin gạo và thuốc để cầm cự.
Mất điện từ đêm đầu tiên, sóng điện thoại chập chờn rồi tắt hẳn, họ chỉ xin những thứ có thể dùng ngay lập tức.
Chứng kiến cảnh tượng đó, tôi nhận ra rằng trước khi đến vùng lũ, tôi chỉ nghĩ đến những thứ dễ vận chuyển như mì gói, bánh kẹo, quần áo cũ. Nhưng những thứ thiết yếu như băng vệ sinh, thuốc cảm, nước lọc, muỗng nhựa lại bị bỏ quên. Đến ngày thứ tư sau lũ, người dân mới có thể nói rõ những gì họ thực sự cần: gạo, nước uống, thuốc men và đồ vệ sinh cá nhân.
Trong ba ngày đầu, họ không thể nấu nướng, không có lửa. Nước uống, cơm ăn liền và thuốc hạ sốt là những thứ quan trọng nhất. Mì gói chỉ hữu ích khi có nước sạch và bếp, nhưng nhiều gia đình vẫn chưa có. Ăn mì sống vừa xót ruột vừa gây khát nước.
Từ ngày thứ tư đến ngày thứ bảy, canô mới có thể tiếp cận sâu hơn vào các khu dân cư. Sau nhiều ngày ăn mì tôm và uống nước mưa, sức khỏe của người dân suy giảm nhanh chóng. Họ cần cơm nóng, thức ăn mặn, gạo để nấu nướng trở lại, thuốc tiêu hóa và hô hấp, nước lọc và chăn khô.
Từ ngày thứ tám trở đi, nước bắt đầu rút dần. Mặt đất phủ đầy bùn, nước giếng bị ô nhiễm. Xác trâu bò, gà chết trôi dạt vào ven tường. Lúc này, người dân bắt đầu dọn dẹp nhà cửa. Họ cần xẻng, bao rác, chổi dài, vôi bột để rải nền, dung dịch khử trùng, bộ lọc nước, quần áo sạch và thực phẩm tươi sống.
Khi tôi đến làng lũ Hòa Thịnh, Tây Hòa, Phú Yên, nước chỉ còn ngập đến bắp chân. Điều mà nhiều gia đình xin không phải là đồ ăn mà là một cây gậy cứng để đẩy bùn, nilon, lá mục, phân gia súc và xác gà ra đường lớn. Nếu không có gậy, họ phải dùng tay trần để dọn dẹp.
Người dân Hòa Thịnh đã quen với cảnh lũ lụt hàng năm. Một người dân kể rằng có năm, chỉ hai tuần sau lũ, nước đã rút hết, sân khô, bùn được dồn thành đống ở mép đường và mọi người bắt đầu rửa nhà, lau tường. Nhưng vẫn có những đoàn cứu trợ mang đến mì gói. Họ nhận lấy và đặt gọn vào một góc, không ai dám chê bai vì sợ người cho buồn hoặc bị nói là kén chọn trong lúc khó khăn. Nhưng họ ước rằng có thể đổi những thùng mì đó lấy những vật dụng vệ sinh cần thiết.
Những gì diễn ra ở Hòa Xuân, Hòa Vinh và các vùng ngập lụt khác cho thấy lũ lụt không chỉ là một giai đoạn mà là ba giai đoạn: ba ngày đầu để sống sót, bốn đến bảy ngày để hồi sức và từ ngày thứ tám trở đi để phục hồi. Nếu cứu trợ không đáp ứng đúng ba giai đoạn này, người dân sẽ tiếp tục xin những món đồ đơn giản nhất, trong khi xe cứu trợ phải rời đi với nhiều thứ không phù hợp.
Giải pháp cho những đợt lũ sau không nằm ở số lượng hàng hóa mà là ở việc cung cấp đúng nhu yếu phẩm cho từng giai đoạn. Các địa phương và nhóm thiện nguyện có thể lập bảng nhu cầu cho từng giai đoạn, công bố rõ ràng khi kêu gọi cứu trợ: vùng đó đang ở ngày thứ mấy, cần gì, nên tránh gì. Như vậy, người quyên góp sẽ bớt lúng túng, người mua hàng không mua sai và người dân vùng lũ nhận được đúng những gì họ cần.
Khi nước rút và lớp bùn đầu tiên khô lại, người dân bước xuống nền đất của mình với nhiều nỗi lo lắng. Nếu nhịp cứu trợ khớp với nhịp phục hồi, họ sẽ không đơn độc trong quá trình xây dựng lại cuộc sống. Và khi đó, câu hỏi của vùng lũ không còn là “bạn đã an toàn chưa” mà là “bao giờ nhà bạn sáng đèn trở lại sau trận lũ này”.
Admin
Nguồn: VnExpress
