Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đang đứng trước ngã rẽ quyết định vận mệnh quốc gia khi một kế hoạch hòa bình 28 điểm từ chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump được trình lên. Kế hoạch này, theo đánh giá của nhiều người Ukraine và các đồng minh phương Tây, nghiêng hoàn toàn về phía Nga. Ông Zelensky có thời hạn 7 ngày để chấp nhận, nếu không sẽ đối mặt với nguy cơ Mỹ rút toàn bộ hỗ trợ.
Đề xuất này đến vào thời điểm khó khăn chưa từng có đối với Ukraine, khi nước này đang chịu áp lực nặng nề từ các thất bại trên chiến trường và một vụ bê bối tham nhũng lớn. Mọi sự chú ý đổ dồn vào cách Tổng thống Zelensky ứng phó để xoay chuyển tình thế, như ông đã từng làm trong gần 4 năm chiến sự.
Theo kế hoạch, Ukraine phải nhượng vùng Donbass cho Nga, công nhận các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát, từ bỏ tham vọng gia nhập NATO và giới hạn quy mô quân đội, đổi lại sẽ nhận được đảm bảo an ninh từ Mỹ. Nga gần như không phải nhượng bộ đáng kể nào.
Tổng thống Zelensky thừa nhận công khai rằng đề xuất này đặt ra thách thức nghiêm trọng nhất từ trước đến nay cho Ukraine. Tuy nhiên, nó cũng củng cố vị thế của ông trong nước, ít nhất là ở thời điểm hiện tại.
Trước khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt vào tháng 2/2022, ông Zelensky đã trải qua gần ba năm lãnh đạo đầy khó khăn, mọi hành động đều bị đánh giá qua lăng kính quá khứ là một diễn viên hài.
Tuy nhiên, quyết định ở lại Kiev khi xe tăng Nga bao vây thủ đô và những video thể hiện tinh thần bất khuất trên đường phố đã thay đổi cục diện, củng cố tinh thần người dân, vận động sự ủng hộ quốc tế và tập hợp quốc gia chiến đấu, xây dựng hình ảnh một nhà lãnh đạo thời chiến bản lĩnh.
Viktor Shlinchak, lãnh đạo Viện Chính sách Thế giới tại Kiev, nhận định: “Khi bị dồn vào chân tường, ông Zelensky có xu hướng chuyển sang thế tấn công”.
Kể từ đó, ông đã đưa Ukraine vượt qua nhiều khó khăn nhờ khả năng ứng biến trước các thử thách khắc nghiệt của cuộc xung đột. Ông ngăn chặn tình trạng thiếu đạn dược bằng cách chuyển hướng sang sản xuất máy bay không người lái (UAV) trong nước và khôi phục sự ủng hộ của Mỹ thông qua vận động các nghị sĩ ở Washington và đưa ra những lời kêu gọi đầy cảm xúc.
Hồi tháng 2, sau khi bị Tổng thống Trump chỉ trích tại Phòng Bầu dục dẫn đến việc Mỹ ngừng viện trợ quân sự, ông Zelensky đã nhanh chóng xoa dịu mối quan hệ với Washington. Dòng viện trợ sau đó được khôi phục và tỷ lệ ủng hộ ông trong nước tăng vọt.
Giới chuyên gia cho rằng, khả năng trụ vững của ông Zelensky một phần nhờ vào kỹ năng truyền thông khéo léo. Năm nay, mỗi khi chịu áp lực từ chính quyền Mỹ, ông kết hợp kỹ năng này với chiến thuật tranh thủ sự ủng hộ của các đồng minh châu Âu, tạo thành một mặt trận thống nhất chống lại sức ép.
Trong tình thế có lẽ là khó khăn nhất từ trước đến nay, ông Zelensky phải quyết định mức độ phản đối một đề xuất có thể giúp chấm dứt giao tranh nhưng lại khiến tương lai Ukraine trở nên bất định. Để tìm ra lối thoát, ông cần sự ủng hộ mạnh mẽ từ các đối tác châu Âu và công chúng Ukraine.
Và đây là những gì ông Zelensky đã thực hiện trong loạt cuộc điện đàm cuối tuần qua để thảo luận về kế hoạch hòa bình mới.
Ngày 22/11, các quốc gia Liên minh châu Âu (EU) cùng Anh, Canada và Nhật Bản ra tuyên bố chung yêu cầu cân nhắc lại những điểm gây phản đối mạnh mẽ nhất trong kế hoạch hòa bình, như việc thay đổi biên giới hay giảm quy mô quân đội Ukraine. Họ cho rằng đề xuất từ Mỹ sẽ khiến Ukraine dễ bị tấn công hơn trong tương lai.
Đại sứ EU tại Ukraine, bà Katarina Mathernova, nhận xét: “Tôi chưa từng thấy ai hoạt động hiệu quả như ông ấy khi vận động châu Âu cung cấp những thứ mà tôi không bao giờ nghĩ là có thể”. Bà cho rằng truyền thông là “siêu vũ khí” của Tổng thống Zelensky, giúp ông đảm bảo tài chính, vũ khí và sự ủng hộ ngoại giao từ đồng minh.
Khi ông Zelensky nhờ cậy châu Âu giúp đỡ, ông Trump đã chỉ trích cả hai trên mạng xã hội vào ngày 23/11, cho thấy rõ thách thức mà Tổng thống Ukraine đang đối mặt.
“Lãnh đạo Ukraine không hề bày tỏ chút lòng biết ơn nào với những nỗ lực của chúng tôi và châu Âu vẫn tiếp tục mua dầu từ Nga”, ông Trump viết.
Trước khi kế hoạch hòa bình được đưa ra, Tổng thống Zelensky đã ở thế yếu về mặt chính trị. Ông gây ra sự giận dữ trong công chúng khi tìm cách vô hiệu hóa các cơ quan chống tham nhũng đang điều tra những người thân cận của mình.
Sau khi những đồng minh của ông Zelensky bị cáo buộc tham gia vào một kế hoạch hối lộ quy mô lớn, các thành viên quốc hội đã kêu gọi bỏ phiếu bất tín nhiệm chính phủ. Một số thành viên đảng của ông ly khai và yêu cầu các quan chức hàng đầu của Văn phòng Tổng thống từ chức.
Trong bối cảnh dư luận Ukraine đang bức xúc với bê bối tham nhũng, kế hoạch hòa bình với nhiều điểm bất lợi đã thu hút hoàn toàn sự chú ý và cả sự giận dữ của họ.
Tổng thống Zelensky đã nhanh chóng chớp lấy cơ hội này để “biến nguy thành cơ”, trở lại với vai trò thành công nhất của mình: Người đoàn kết quốc gia.
Tối 21/11, đứng trước con phố nơi ông đưa ra thông điệp không khuất phục vào ngày thứ hai của cuộc xung đột, ông Zelensky tiếp tục kêu gọi người dân đoàn kết.
“Tôi muốn nói với tất cả người dân Ukraine. Người dân của chúng ta, mọi công dân, chính trị gia, tất cả mọi người, chúng ta cần phải đoàn kết lại, lấy lại lý trí, dừng việc tranh cãi và dừng cả những trò chơi chính trị”, ông nói.
Tổng thống Zelensky cho biết kế hoạch hòa bình từ Mỹ đang đặt Ukraine vào thế phải lựa chọn giữa việc từ bỏ sự ủng hộ của Washington hoặc “đánh mất phẩm giá” bằng cách chấp nhận các điều kiện của Nga.
Giới phân tích nhận định rằng, với tuyên bố này, ông Zelensky có lẽ muốn chuẩn bị tâm lý cho người dân Ukraine về những nhượng bộ có thể xảy ra, đồng thời tách mình khỏi kế hoạch bằng cách nhấn mạnh vào áp lực từ phía Mỹ. Tuy nhiên, việc có nhượng bộ hay không và nhượng bộ ở mức độ nào lại là một câu hỏi khó khác đối với ông.
Ông Nico Lange, cựu quan chức quốc phòng cấp cao của Đức, người tham gia vào nỗ lực của châu Âu nhằm giúp đỡ Ukraine, bình luận: “Không một lãnh đạo Ukraine nào có quyền đồng ý với bất cứ điều gì tương tự. Nếu làm vậy, ông Zelensky sẽ không còn là Tổng thống khi trở về nhà”.
Chính quyền Trump vẫn nắm giữ những đòn bẩy quan trọng nếu muốn gây áp lực buộc Ukraine chấp nhận thỏa thuận. Dù không còn chi tiền viện trợ, Washington vẫn bán những loại vũ khí quan trọng cho Kiev thông qua một cơ chế chung với các đồng minh châu Âu.
Tuy nhiên, đòn bẩy này không phải là tối thượng trong một cuộc xung đột mà nhiều người Ukraine coi là mối đe dọa đến sự tồn vong.
Chủ tịch Trường Kinh tế Kiev, ông Tymofiy Mylovanov, cho rằng: “Bạn có thể từ chối chia sẻ thông tin tình báo, từ chối hỗ trợ vũ khí, nhưng điều đó sẽ không tạo ra khác biệt trong ngắn hạn vì quân đội Ukraine sẽ vẫn tiếp tục chiến đấu. Họ không có suy nghĩ đầu hàng”. Ông nói thêm: “Để bất kỳ thỏa thuận nào được thông qua, phải có ai đó thuyết phục được người dân và quân đội ở Ukraine rằng tính mạng của họ sẽ an toàn và xung đột sẽ không tiếp diễn”.
Theo giới quan sát, người dân Ukraine đã cho thấy họ sẵn sàng gác lại những bất mãn chính trị trong nước khi đối mặt với thách thức từ bên ngoài.
Ông Shlinchak, lãnh đạo Viện Chính sách Thế giới, cho rằng người dân Ukraine có khả năng ủng hộ Tổng thống Zelensky trong các cuộc đàm phán vì ông là “đại diện hợp pháp duy nhất của Ukraine, người thể hiện niềm tin của đa số rằng họ không thể ký vào một thỏa thuận đầu hàng do Nga đề xuất”.
“Chúng ta không còn lãnh đạo hợp pháp nào khác, vì vậy, chúng ta không có lựa chọn thay thế”, ông nói thêm.
Admin
Nguồn: VnExpress
