Ấn phẩm “Tháp Đồng Cảm Tokyo” của nhà văn Rie Kudan, tác phẩm từng đoạt giải Akutagawa lần thứ 170 năm 2024, đã chính thức ra mắt độc giả Việt Nam vào giữa tháng 10. Điều đáng chú ý, đây là một trong những tiểu thuyết gây nhiều tranh cãi nhất trong lịch sử giải thưởng danh giá này, bởi có đến 5% nội dung được tạo ra bởi Chat GPT.
Lấy bối cảnh Nhật Bản năm 2030, tiểu thuyết xoay quanh cuộc đời của Makina Sara, một nữ kiến trúc sư tài năng. Cô được giao trọng trách xây dựng một tòa tháp đặc biệt, dành riêng cho những người phạm tội.
Xuyên suốt tác phẩm, Makina Sara đặt ra câu hỏi đầy thách thức về định nghĩa của “tội phạm” và mức độ đáng trách của họ. Cô dẫn chứng trường hợp Jean Valjean trong “Những người khốn khổ” của Victor Hugo, người phải chịu án 5 năm tù chỉ vì ăn cắp một mẩu bánh mì cho cháu. Hoặc liệu một người mẹ ăn trộm thức ăn để cứu con khỏi cơn đói có thể bị đánh đồng với những loại tội phạm khác hay không.
Những quan điểm này đã tạo nên làn sóng tranh luận gay gắt: Tiêu chí nào để đánh giá mức độ đáng trách của một tội lỗi? Liệu việc dung túng cho tội ác có đồng nghĩa với việc xem nhẹ nỗi đau của nạn nhân? Cuốn sách cụ thể hóa những tranh cãi này thông qua các cuộc biểu tình phản đối việc xây dựng Tháp Đồng Cảm Tokyo, cho thấy sự chia rẽ sâu sắc trong lòng xã hội Nhật Bản.
Makina Sara đề xuất thay vì gọi những người này là “tội phạm” (criminal), nên gọi họ là “những con người đáng thương” (homo miserabilis). Từ đó, Rie Kudan mở rộng phạm vi của tiểu thuyết, gợi nhắc đến hình ảnh tháp Babel trong Kinh Thánh.
Tháp Babel, một công trình đầy kiêu hãnh, được xây dựng với tham vọng vươn tới trời xanh. Để trừng phạt sự ngạo mạn của con người, Chúa đã khiến họ nói những ngôn ngữ khác nhau, phá vỡ sự thống nhất và làm thất bại kế hoạch. Tháp Đồng Cảm Tokyo, với chiều cao 70 tầng, cũng mang dáng dấp của tháp Babel, trở thành biểu tượng có thể nhìn thấy từ mọi nơi trong thành phố.
Sự tương đồng giữa hai công trình còn nằm ở sự bất đồng về ngôn ngữ. Makina Sara cảm thấy khó chịu với cái tên “Sympathy Tower Tokyo” mang đậm chất phương Tây, thay vì tên thuần Nhật “Đông Kinh đô đồng cảm tháp”. Rie Kudan chia sẻ rằng cô lấy cảm hứng từ thực tế giới trẻ Nhật Bản ngày càng ưa chuộng Romaji (chữ Latin dùng để viết tiếng Nhật) hơn là Hiragana, Katakana hay Kanji truyền thống.
Điều này phản ánh sự thay đổi trong nội bộ nước Nhật, với sự khác biệt ngày càng lớn giữa các thế hệ. Tác giả ngụ ý rằng văn hóa truyền thống Nhật Bản đang đối mặt với nguy cơ “lai tạp” do sự ảnh hưởng ngày càng tăng từ phương Tây.
Mặc dù là một quốc gia phát triển, giới trẻ Nhật Bản vẫn phải đối mặt với nhiều vấn đề nhức nhối như cô đơn, kiệt sức, trầm cảm và sự mất mát bản sắc cá nhân. Thông qua hai nhân vật Makina Sara và Tokuto, một chàng trai làm nhân viên bán hàng mà Makina gặp gỡ tình cờ, Rie Kudan đã khắc họa chân thực những vấn đề này.
Tokuto, dù sống trong một căn hộ nhỏ bé và mức lương không cao, vẫn luôn mua sản phẩm của công ty mình. Makina Sara, một kiến trúc sư tài năng và độc lập, đã vượt qua những định kiến truyền thống để theo đuổi sự nghiệp. Tuy nhiên, cô cũng phải đối mặt với vô vàn thách thức và nỗi lo.
Thay vì chia sẻ với bạn bè hay người thân, cả Tokuto và Makina Sara đều tìm kiếm sự an ủi từ Chat GPT. Họ, giống như hàng vạn người khác, đang dần mất kết nối với xã hội thực. Để làm nổi bật sự khác biệt giữa máy móc và con người, tác giả đã khéo léo lồng ghép những đoạn hội thoại giữa các nhân vật và Chat GPT vào trong tác phẩm.
Ban giám khảo giải Akutagawa lần thứ 170 đánh giá cao “Tháp Đồng Cảm Tokyo” là một tác phẩm hoàn hảo, khó tìm ra lỗi. Họ nhận định đây là một cuốn tiểu thuyết thú vị, mang tính giải trí cao và khơi gợi những cuộc tranh luận cần thiết.
Tờ New York Times nhận xét rằng tác giả đã “phản ánh thế giới hiện tại một cách khéo léo, nơi trí tuệ nhân tạo can thiệp vào cách chúng ta suy nghĩ, quyết định, viết và cất tiếng”. Financial Times cũng cho rằng đây là một “câu chuyện ngụ ngôn kỳ ảo, chứa đựng những nhân vật phức tạp, những cuộc tranh luận liên tục và đầy châm biếm”.
Rie Kudan sinh năm 1989 tại Saitama, Nhật Bản. Cô ra mắt văn đàn vào năm 2021 với tác phẩm “Âm nhạc tồi” và đã giành được nhiều giải thưởng văn học danh giá.
Admin
Nguồn: VnExpress
