Cờ bạc, từ thú vui giải trí, có thể nhanh chóng biến thành chứng rối loạn tâm thần gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống. Bác sĩ Nguyễn Khắc Dũng, giảng viên Khoa Tâm lý và Khoa học Giáo dục, Đại học Đại Nam, kiêm Phó Trưởng khoa Lâm sàng, Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương, đã chia sẻ về trường hợp một bệnh nhân điển hình. Người này ban đầu chỉ tham gia cờ bạc cho vui, nhưng dần dần lún sâu vào các cuộc đặt cược lớn hơn. Khi lương không đủ đáp ứng, anh ta bắt đầu lạm dụng quỹ công trình, dẫn đến nợ nần chồng chất và cuối cùng là mất việc.
Áp lực tài chính khiến người đàn ông này rơi vào tình trạng mất ngủ, dễ cáu gắt, bỏ bê bản thân và liên tục mắc lỗi trong công việc. Tại bệnh viện, anh thú nhận cảm giác trống rỗng khi không còn tiền để cá cược, và trớ trêu thay, lại muốn tìm đến cờ bạc để quên đi thực tại đau khổ. Anh được chẩn đoán mắc chứng rối loạn cờ bạc kèm theo trầm cảm, phải điều trị bằng thuốc trong thời gian dài.
Theo bác sĩ Dũng, rối loạn cờ bạc không chỉ là một thói quen xấu mà là một chứng rối loạn tâm thần được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận trong Bảng Phân loại Bệnh quốc tế lần thứ 11 (ICD-11) vào năm 2019. Đặc trưng của bệnh là sự thôi thúc không thể kiểm soát đối với hành vi cá cược, bất chấp những hậu quả tiêu cực về tài chính và đời sống cá nhân.
Cơ chế gây nghiện của cờ bạc liên quan đến hệ thống tưởng thưởng trong não bộ. Khi tham gia cá cược, đặc biệt là khi thắng hoặc hy vọng sắp thắng, não bộ sẽ giải phóng dopamine, một chất dẫn truyền thần kinh tạo ra cảm giác hưng phấn. Khác với niềm vui từ những hoạt động thông thường như ăn uống, dopamine trong cờ bạc xuất hiện một cách bất ngờ và không theo quy luật, khiến não bộ “nghiện” cảm giác hồi hộp chờ đợi. Theo thời gian, não bộ giảm độ nhạy cảm, buộc người chơi phải tăng mức cược và tần suất chơi để tìm lại cảm giác hưng phấn, tương tự như cơ chế dung nạp thuốc ở người nghiện ma túy.
Ngoài dopamine, sự suy giảm serotonin, chất giúp kiểm soát xung động, cũng đóng vai trò quan trọng. Những người có nồng độ serotonin thấp thường khó kiềm chế hành vi, dễ đưa ra quyết định rủi ro và rơi vào tư duy “theo đuổi thua lỗ”, một sai lệch nhận thức phổ biến khi người chơi tin rằng chỉ cần cố gắng thêm sẽ gỡ lại được vốn, hoặc ảo tưởng rằng mình đã nắm bắt được quy luật của trò chơi ngẫu nhiên. Các sòng bạc và nền tảng cá cược trực tuyến được thiết kế tinh vi, với ánh sáng, âm thanh dồn dập và tốc độ chơi liên tục, nhằm triệt tiêu khả năng phán đoán của vùng vỏ não trán, nơi chịu trách nhiệm kiểm soát hành vi, khiến người chơi mất khái niệm về thời gian và tiền bạc.
Sự bùng nổ của cờ bạc trực tuyến càng làm gia tăng mối nguy hiểm này. Một nam sinh 19 tuổi gần đây đã phải nhập viện điều trị tâm lý sau khi thua lỗ hàng trăm triệu đồng chỉ trong một thời gian ngắn. Ban đầu, cậu được mời chơi thử với tiền khuyến mãi và liên tục thắng, tiền thật đổ về tài khoản đều đặn. Sự hưng phấn khiến cậu tăng mức cược từ 50 nghìn lên 50 triệu đồng mỗi ván. Khi thua lỗ, cú sốc mất tiền quá nhanh đã đẩy cậu vào trạng thái rối loạn lo âu và sợ hãi tột độ. Các chuyên gia cảnh báo cờ bạc online nguy hiểm hơn hình thức truyền thống do tính chất ẩn danh, hoạt động 24/7 và không sử dụng tiền mặt, làm mất đi cảm giác mất mát thực tế khi tiêu tiền.
Vấn nạn cờ bạc đang trở thành mối đe dọa sức khỏe cộng đồng toàn cầu. Theo báo cáo trên tạp chí The Lancet Public Health năm 2024, ước tính có gần 450 triệu người trưởng thành trên thế giới tham gia đánh bạc, trong đó khoảng 80 triệu người có biểu hiện nghiện. Đáng lo ngại hơn, khoảng 26% thanh thiếu niên sử dụng sòng bạc trực tuyến hoặc trò chơi mô phỏng đánh bạc có dấu hiệu rối loạn hành vi. Một nghiên cứu khác của tiến sĩ Saran tại Đại học Santosh Deemed (Ấn Độ) năm 2024 cũng chỉ ra rằng thị trường cờ bạc trực tuyến, trị giá khoảng 66,7 tỷ USD vào năm 2020, dự kiến sẽ tăng lên 127,3 tỷ USD vào năm 2027, kéo theo những hệ lụy xã hội nghiêm trọng như gia tăng tỷ lệ tự tử và bạo lực gia đình.
Để thoát khỏi “bẫy dopamine” này, bác sĩ Dũng nhấn mạnh rằng người bệnh không thể chỉ dựa vào ý chí mà cần một lộ trình điều trị khoa học và nghiêm ngặt. Quá trình hồi phục bắt đầu bằng việc thừa nhận vấn đề và ngừng tự bào chữa. Tiếp đó, người nghiện cần thiết lập các rào chắn tài chính vững chắc, như giao thẻ ngân hàng cho người thân, khóa ứng dụng thanh toán và cắt đứt mọi nguồn vay mượn. Việc loại bỏ các yếu tố kích hoạt, từ xóa ứng dụng cờ bạc, chặn web đến rời khỏi các nhóm chat cá độ, là bắt buộc để ngăn ngừa tái nghiện.
Song song với các liệu pháp hành vi, việc sử dụng thuốc điều trị trầm cảm, lo âu là “chìa khóa” để điều chỉnh những sai lệch trong não bộ. Các chuyên gia cũng khuyến cáo việc xây dựng lại lối sống lành mạnh thông qua thể thao và ngủ đủ giấc để phục hồi mức serotonin tự nhiên, đồng thời duy trì sự giám sát chặt chẽ từ gia đình trong thời gian dài, bởi những tổn thương não bộ do cờ bạc gây ra thường mất từ nhiều tháng đến vài năm để hồi phục hoàn toàn.
Admin
Nguồn: VnExpress
