Thận đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể, thực hiện chức năng lọc chất thải từ máu và đảm bảo sự cân bằng chất lỏng trong cơ thể. Nằm ở phía sau thành bụng, hai bên cột sống, thận giúp duy trì trạng thái cân bằng nội môi, một điều kiện ổn định và cân bằng cần thiết cho hoạt động bình thường của các hệ thống trong cơ thể.
Để bảo vệ và tăng cường sức khỏe thận, dưới đây là chín biện pháp bạn có thể thực hiện:
**1. Uống đủ nước mỗi ngày**
Thận có nhiệm vụ loại bỏ chất lỏng dư thừa khỏi cơ thể thông qua nước tiểu, đồng thời duy trì nồng độ axit và chất điện giải (như natri, canxi, phốt pho và kali) ở mức lý tưởng trong máu. Sự mất cân bằng có thể ảnh hưởng đến hoạt động của dây thần kinh, cơ bắp và các mô khác.
Thiếu nước mãn tính có thể dẫn đến việc cơ thể không đủ nước để pha loãng axit hoặc loại bỏ chất thải từ máu, gây ra sự phân hủy cơ bắp và giải phóng myoglobin, một loại protein có thể làm tắc nghẽn các đơn vị lọc của thận (nephron).
Để tránh tình trạng này, cần uống đủ nước, tốt nhất là nước lọc, trong suốt cả ngày để duy trì thể tích máu tối ưu. Lượng nước cần thiết phụ thuộc vào độ tuổi, cân nặng và các yếu tố khác. Nhu cầu này có thể tăng lên khi bạn đổ mồ hôi nhiều do thời tiết nóng hoặc tập thể dục.
Viện Y tế Quốc gia Mỹ khuyến nghị phụ nữ trưởng thành nên uống trung bình 9 cốc chất lỏng mỗi ngày, trong khi nam giới là 13 cốc. Nếu bạn mắc bệnh thận hoặc đang dùng thuốc lợi tiểu, bạn có thể cần uống nhiều hơn. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn cụ thể.
**2. Duy trì vận động thường xuyên**
Sức khỏe thể chất tốt có mối liên hệ mật thiết với sức khỏe thận, đặc biệt nếu bạn mắc bệnh thận mạn tính (CKD). Tập thể dục giúp giảm hai yếu tố nguy cơ chính gây ra CKD: huyết áp cao và bệnh tiểu đường. Huyết áp cao gây hẹp dần các mạch máu, bao gồm cả mạch máu ở thận, trong khi lượng đường trong máu cao trực tiếp gây tổn thương các nephron.
Tập thể dục giúp tăng cường lưu thông máu qua thận, giữ cho mạch máu linh hoạt, và làm tăng độ nhạy insulin, giúp giảm lượng đường trong máu.
Người mắc và không mắc CKD đều nên tập ít nhất 150 phút tập thể dục cường độ vừa phải mỗi tuần, chia thành các buổi 25-30 phút. Tập thể dục cường độ vừa phải là khi bạn thở nhanh hơn bình thường và có thể nói chuyện nhưng không thể hát trong khi tập.
Nếu bạn mắc CKD, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia để đảm bảo an toàn khi tập thể dục. Tập thể dục vừa phải có lợi, nhưng tập luyện cường độ cao có thể dẫn đến phân hủy cơ và tổn thương thận liên quan đến myoglobin.
**3. Chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng**
Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh thận, đặc biệt nếu bạn có huyết áp cao, tiểu đường hoặc bệnh tim. Chế độ ăn DASH được khuyến nghị, bao gồm việc tăng cường rau, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt, ăn vừa phải cá, thịt gia cầm, đậu, các loại hạt và các sản phẩm từ sữa ít béo hoặc không béo.
Hạn chế các thực phẩm giàu chất béo bão hòa (thịt mỡ, sữa nguyên kem, dầu nhiệt đới), đồ ngọt, đồ uống có đường và giữ lượng natri tiêu thụ dưới 2.300 miligram (mg) mỗi ngày.
Nếu chức năng thận của bạn đang suy giảm, có thể cần hạn chế natri dưới 1.500 mg mỗi ngày, tránh rượu, hạn chế các thực phẩm giàu kali hoặc phốt pho và giảm lượng protein tiêu thụ.
**4. Kiểm soát cân nặng hợp lý**
Béo phì, được định nghĩa là chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 30 trở lên, làm tăng nguy cơ mắc CKD và các biến chứng của nó, như thiếu máu, bệnh gout và bệnh xương khớp. So với người có cân nặng khỏe mạnh, người có BMI từ 30 đến 34,9 có nguy cơ mắc bệnh thận cao gấp ba lần, và với BMI từ 35 trở lên, nguy cơ tăng lên gấp 7 lần.
Để tránh bệnh thận, hãy đạt được và duy trì cân nặng khỏe mạnh bằng cách xác định lượng calo hàng ngày, ghi lại lượng calo của tất cả các loại thực phẩm và đồ uống, lập kế hoạch tập thể dục bền vững, tăng dần về thời lượng và cường độ, thay thế thực phẩm nhiều chất béo, nhiều calo bằng các lựa chọn lành mạnh hơn, và ăn chậm hơn.
Nếu bạn mắc CKD từ mức độ trung bình đến nặng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu kế hoạch giảm cân, vì giảm cân nhanh chóng có thể dẫn đến mất khối lượng cơ nạc và làm tăng tốc độ tiến triển của CKD.
**5. Theo dõi lượng đường trong máu**
Bệnh tiểu đường là nguyên nhân hàng đầu gây ra CKD. Theo Viện Quốc gia về Bệnh tiểu đường, Tiêu hóa và Thận Mỹ, khoảng 1/3 người trưởng thành mắc bệnh tiểu đường ở Mỹ mắc bệnh thận. Ngay cả khi được điều trị, bệnh thận do tiểu đường vẫn là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh thận giai đoạn cuối.
Để tránh CKD, hãy trao đổi với chuyên gia về phạm vi đường huyết lành mạnh, theo dõi đường huyết thường xuyên bằng máy đo, uống thuốc điều trị theo đúng chỉ định, kiểm soát huyết áp, xây dựng kế hoạch bữa ăn và ngủ đủ 7-8 giờ mỗi đêm.
Ngay cả khi không mắc bệnh tiểu đường, bạn vẫn nên theo dõi lượng đường tiêu thụ, vì chế độ ăn nhiều đường có thể làm tăng nguy cơ kháng insulin. Để giữ thận khỏe mạnh, hãy giới hạn lượng đường tiêu thụ không quá 36 g (9 thìa cà phê) mỗi ngày nếu là nam giới và 25 g (6 thìa cà phê) nếu bạn là nữ giới.
**6. Duy trì huyết áp khỏe mạnh**
Tăng huyết áp là nguyên nhân hàng đầu thứ hai gây ra CKD. Tăng huyết áp gây áp lực lớn lên các mạch máu, khiến chúng bị hẹp và cứng lại, làm giảm khả năng loại bỏ nước dư thừa ra khỏi máu của thận. Điều này làm tăng thể tích nước trong mạch máu và làm tăng huyết áp hơn nữa, dẫn đến suy thận.
Các lựa chọn lối sống lành mạnh tương tự được sử dụng để ngăn ngừa bệnh tiểu đường và bệnh tim cũng có thể giúp đạt được và duy trì huyết áp bình thường.
Nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh tăng huyết áp, các loại thuốc như thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE inhibitors), thuốc chẹn thụ thể angiotensin (ARBs) và thuốc lợi tiểu có thể giúp kiểm soát. Quản lý căng thẳng cũng có thể giúp ích, đặc biệt là các phương pháp giảm căng thẳng dựa trên chánh niệm như thiền định, hình ảnh có hướng dẫn và thở cơ hoành.
**7. Tránh dùng thuốc giảm đau không kê đơn quá thường xuyên**
Một số loại thuốc có thể gây hại cho thận, chủ yếu là thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như aspirin, ibuprofen và naproxen, có thể làm hỏng thận nếu bị lạm dụng.
NSAIDs hoạt động bằng cách ngăn chặn các hợp chất giống hormone gọi là prostaglandin gây ra tình trạng viêm và đau trong cơ thể. Prostaglandin cũng kích hoạt giãn mạch, mà cơ thể sử dụng để điều chỉnh huyết áp. Nếu NSAIDs bị lạm dụng, việc ức chế prostaglandin có thể ngăn chặn sự giãn mạch, làm giảm lưu lượng máu đến mức có thể xảy ra suy thận cấp tính.
Để bảo vệ thận, không dùng NSAIDs OTC liên tục quá 10 ngày để giảm đau hoặc ba ngày liên tục để hạ sốt. Luôn sử dụng liều lượng thấp nhất có thể. Nếu được kê đơn NSAID, hãy sử dụng thuốc chính xác theo chỉ định.
Một số loại thuốc an toàn cho hầu hết mọi người có thể kém an toàn hơn đối với người mắc CKD, bao gồm thuốc kháng sinh, có thể cần điều chỉnh liều lượng để tránh tổn thương thận. Cũng cần thận trọng với thuốc nhuộm cản quang được sử dụng cho chẩn đoán hình ảnh và thuốc nhuận tràng có chứa natri photphat.
**8. Bỏ thuốc lá hoàn toàn**
Thuốc lá có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc CKD và tiến triển nhanh hơn đến bệnh thận giai đoạn cuối. Khói thuốc lá chứa cadmium, một kim loại đặc biệt độc hại đối với thận, phá hủy các nephron ngay cả ở liều lượng tương đối thấp. Cadmium có thể tích tụ trong thận và tồn tại trong nhiều năm hoặc thậm chí hàng thập kỷ, gây tổn thương tiến triển.
Bỏ thuốc lá chỉ trong ba tháng có thể làm giảm nồng độ cadmium đến mức tổn thương có thể được làm chậm và có thể ngừng lại.
**9. Cân nhắc xét nghiệm chức năng thận**
Trong số hàng triệu người đang sống chung với CKD, phần lớn không hề biết mình mắc bệnh. Vì CKD thường không có triệu chứng, bệnh chỉ có thể trở nên rõ ràng khi thận đã bị tổn thương không thể phục hồi hoặc khi một loạt các xét nghiệm định kỳ (xét nghiệm chức năng thận) được thực hiện vì một lý do khác.
Các tổ chức y tế hàng đầu khuyến nghị xét nghiệm chức năng thận ở tất cả người có nguy cơ mắc CKD, bao gồm những người mắc bệnh tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh tim, tiền sử gia đình mắc bệnh thận hoặc tiền sử cá nhân mắc suy thận cấp tính.
Bằng việc chủ động thực hiện các biện pháp trên, bạn có thể bảo vệ và tăng cường sức khỏe thận, góp phần vào một cuộc sống khỏe mạnh và năng động hơn.
Admin
Nguồn: VnExpress
