Xăng sinh học E10, một loại nhiên liệu kết hợp 10% ethanol (sản xuất từ mía và sắn tươi) với xăng khoáng, đang bước vào giai đoạn then chốt trong bối cảnh Việt Nam nỗ lực đảm bảo an ninh năng lượng và thực hiện cam kết giảm phát thải Net Zero.
Thông tư mới quy định rằng từ ngày 1/6/2026, toàn bộ xăng theo tiêu chuẩn hiện hành phải chuyển sang E10. Xăng E5 RON92 sẽ chỉ được duy trì song song đến hết năm 2030. Sự thay đổi này đánh dấu bước chuyển từ sử dụng tự nguyện sang bắt buộc, mở đường cho E10 trở thành nhiên liệu phổ biến.
Tại tọa đàm “Sử dụng xăng sinh học E10 – Phát triển bền vững” do báo Sài Gòn Giải Phóng tổ chức, nhiều chuyên gia nhận định rằng xăng E10 có thể mang lại lợi ích kinh tế, tạo thị trường cho nông nghiệp và giảm phát thải nếu hệ sinh thái nhiên liệu sinh học được chuẩn hóa.
Ông Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu Thị trường Giá cả (Bộ Tài chính), nhấn mạnh Việt Nam đang chịu áp lực từ giá dầu và lộ trình chuyển đổi xanh. Trong bối cảnh hơn 60 quốc gia đã phổ cập E10, Việt Nam có khả năng chủ động một phần nguồn cung nhờ ethanol sản xuất trong nước. Với mức tiêu thụ xăng dầu hàng năm khoảng 25 triệu tấn, việc thay thế một triệu tấn xăng khoáng bằng ethanol có thể giúp tiết kiệm từ 700 triệu đến gần 1 tỷ USD nhập khẩu và giảm sự phụ thuộc vào thị trường quốc tế.
Việc mở rộng sử dụng E10 còn tạo đầu ra ổn định cho ngành nông nghiệp. Hiện tại, sáu nhà máy ethanol có tổng công suất 600.000 m3 mỗi năm, nhưng chỉ có hai nhà máy đang hoạt động. Nếu E10 được áp dụng bắt buộc, nhu cầu ethanol có thể đạt 2 triệu tấn mỗi năm, tương đương với việc tiêu thụ 7-8 triệu tấn sắn tươi hoặc 16-18 triệu tấn mía. Thị trường ổn định sẽ giúp nông dân cải thiện thu nhập và khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sâu.
Về khía cạnh môi trường, ông Long cho biết E10 có thể giảm từ 3-7% lượng khí CO2 so với xăng khoáng, theo tiêu chuẩn tham chiếu của Mỹ. Ông cũng khẳng định rằng 95% phương tiện giao thông trong nước có thể sử dụng E10 mà không cần thay đổi về mặt kỹ thuật. Kinh nghiệm từ Mỹ và châu Âu, nơi đã chuyển hoàn toàn từ E5 sang E10, cho thấy xu hướng thị trường ngày càng rõ ràng. Tuy nhiên, ông Long nhấn mạnh rằng khung pháp lý chỉ là bước khởi đầu, giá cả, hạ tầng phối trộn và niềm tin của người tiêu dùng mới là yếu tố quyết định mức tiêu thụ.
Hiện tại, giá xăng E10 chưa tạo ra sự khác biệt đáng kể so với xăng khoáng, chỉ rẻ hơn khoảng 700 đồng một lít, thấp hơn mức chênh lệch 1.000-1.500 đồng ở nhiều quốc gia khác. Các chuyên gia đề xuất cần tăng cường minh bạch thông tin, thống nhất cơ chế bảo hành giữa các hãng xe và nhà phân phối, đồng thời phổ biến tài liệu hướng dẫn sử dụng E10 để người tiêu dùng dễ dàng nhận biết và sử dụng. Khi Thông tư 50 có hiệu lực vào tháng 6/2026, các doanh nghiệp như Petrolimex, PVOIL, BSR và Saigon Petro khẳng định đủ năng lực cung ứng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng thị trường.
PGS TS Văn Đình Sơn Thọ chỉ ra rằng tiêu chuẩn chất lượng hiện tại vẫn là một điểm yếu. Việt Nam đang duy trì nhiều mức chuẩn khác nhau, từ 2 đến 5, dẫn đến sự chênh lệch lớn về hàm lượng lưu huỳnh và benzen, ảnh hưởng trực tiếp đến lượng phát thải SO2 và các hydrocacbon độc hại.
Ông Thọ đánh giá rằng lượng ethanol sử dụng hiện nay vẫn còn quá ít so với tiềm năng. Việt Nam chỉ tiêu thụ 120.000 tấn mỗi năm, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Mức hỗ trợ giá 500-700 đồng một lít trong hơn 20 năm qua chưa đủ để E5 phát triển ổn định, và E10 có thể gặp khó khăn tương tự nếu chính sách giá không được điều chỉnh kịp thời.
Từ góc độ doanh nghiệp, ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, cho rằng thị trường thường thích ứng nhanh hơn so với những lo ngại nếu chính sách được ban hành rõ ràng. Ông khẳng định rằng cả E5 và E10 đều phải đáp ứng các quy chuẩn kỹ thuật trước khi được đưa ra thị trường, và việc động cơ nóng hơn khi sử dụng xăng sinh học chỉ là một đặc tính của nhiên liệu nằm trong ngưỡng cho phép. Theo ông, đánh giá rằng E5 kinh doanh không hiệu quả chưa phản ánh đầy đủ diễn biến thị trường, vì người tiêu dùng luôn có xu hướng chuyển dần sang các sản phẩm tốt hơn theo thời gian. Việt Nam đang đi theo xu hướng quốc tế khi chuyển sang sử dụng E10.
TS Giang Chấn Tây, Giám đốc Công ty Bội Ngọc, cho rằng cần xem E10 là một bài kiểm tra khả năng tự chủ năng lượng của Việt Nam. Ông nhấn mạnh rằng E10 chỉ thực sự “xanh” khi ethanol được sản xuất trong nước. Nếu phải nhập khẩu, xăng sinh học chỉ mang tính hình thức. Ông cũng đề cập đến vấn đề hao hụt do đặc tính bay hơi và hút ẩm của E10, đặc biệt trong điều kiện thời tiết nắng nóng. Mức hao hụt 0,25-0,4% mỗi m3 mỗi tháng chưa được tính vào định mức hiện hành, gây thiệt hại cho nhiều doanh nghiệp bán lẻ. Ông đề xuất cập nhật định mức, bổ sung cơ chế bù chiết khấu và kéo dài thời gian thử nghiệm trong khu vực công đến tháng 6/2026.
Các chuyên gia đều đồng tình rằng E10 chỉ có thể được mở rộng nếu có sự tham gia đồng bộ từ chính sách, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Khi thị trường được chuẩn hóa, chất lượng được đảm bảo và thông tin được minh bạch, E10 có thể giúp giảm nhập khẩu xăng khoáng, mở rộng thị trường nông sản, thúc đẩy ngành chế biến và cải thiện chất lượng không khí đô thị. Đây là thời điểm để E10 trở thành chuẩn nhiên liệu mới, kết hợp hài hòa giữa lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường.
Bà Nguyễn Thúy Hiền, Phó cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, cho biết Bộ Công Thương đã đề xuất hoàn thiện quy chuẩn E5 và E10, hướng dẫn phát triển vùng nguyên liệu và tăng cường tuyên truyền để người tiêu dùng hiểu rõ hơn về xăng sinh học. Bà cho rằng sự phối hợp giữa các địa phương, doanh nghiệp và người dân sẽ quyết định tốc độ phổ cập E10. Bộ Công Thương đặt mục tiêu đưa E10 vào sử dụng trên toàn quốc từ ngày 1/1/2026.
Admin
Nguồn: VnExpress
