Gần bốn năm sau khi cuộc xung đột nổ ra, Ukraine đang phải đối mặt với một tình thế vô cùng thách thức, không chỉ từ các cuộc tấn công liên tục của Nga mà còn từ áp lực ngày càng tăng từ phía Hoa Kỳ. Theo đó, Tổng thống Donald Trump đã tuyên bố vào ngày 21 tháng 11 rằng Washington đã đặt ra thời hạn chót cho Kiev đến ngày 27 tháng 11 để chấp thuận một kế hoạch hòa bình gồm 28 điểm do Mỹ đề xuất.
Kế hoạch này bao gồm các điều khoản gây tranh cãi như việc Ukraine sẽ phải nhượng lại cho Nga một số vùng lãnh thổ mà Moscow đã tuyên bố chủ quyền, cắt giảm đáng kể số lượng quân thường trực và từ bỏ một số loại vũ khí tầm xa. Bên cạnh đó, tham vọng gia nhập NATO mà Kiev đã nuôi dưỡng từ lâu cũng sẽ bị bác bỏ. Đổi lại, Nga cam kết không tái khởi động chiến dịch quân sự ở Ukraine, ký kết hiệp ước không tấn công Ukraine và châu Âu, đồng thời không bố trí lực lượng ở phần lãnh thổ còn lại thuộc vùng Donbass mà Kiev chấp nhận nhượng lại.
Ukraine cũng dự kiến sẽ nhận được sự đảm bảo an ninh từ Hoa Kỳ trong trường hợp Nga tái phát động cuộc chiến, bao gồm hỗ trợ tình báo, hậu cần và các biện pháp phù hợp khác sau khi tham vấn với các đồng minh. Các đảm bảo này sẽ kéo dài trong 10 năm và có khả năng được gia hạn. Tuy nhiên, một bản sao tài liệu mà tờ WSJ có được cho thấy rằng Mỹ không cam kết cung cấp viện trợ quân sự trực tiếp cho Ukraine.
Từ tiền tuyến miền đông đến các thành phố miền tây vẫn còn in dấu vết của các cuộc tấn công tên lửa, nhiều người dân Ukraine đã bày tỏ sự thất vọng, thậm chí phẫn nộ khi nói về kế hoạch hòa bình mới này.
Iryna Urezchenko, một cư dân 66 tuổi ở thành phố Ternopil, miền tây Ukraine, cho biết một người bạn và đồng nghiệp thân thiết của bà vẫn mất tích hơn hai ngày sau cuộc tấn công tên lửa của Nga vào ngày 19 tháng 11. Lực lượng cứu hộ vẫn đang tìm kiếm những nạn nhân bị mắc kẹt dưới đống đổ nát của một chung cư bị phá hủy nặng nề. “Thật kinh hoàng. Kế hoạch hòa bình này khiến cuộc chiến của chúng tôi trở nên vô nghĩa, sự hy sinh của chúng tôi trở nên vô nghĩa”, bà Urezchenko chia sẻ.
Viacheslav Nehoda, lãnh đạo chính quyền quân sự vùng Ternopil, đứng bên đống gạch vụn, giơ điện thoại cho phóng viên xem hình ảnh các nạn nhân và bày tỏ sự phẫn nộ: “Đây có phải là kiểu kế hoạch mà chúng tôi cần hay không? Tôi không còn lời nào để nói. Đây là đề xuất đầu hàng”.
Mặc dù người dân Ukraine ngày càng bày tỏ sự sẵn sàng ủng hộ các cuộc đàm phán để chấm dứt xung đột, kế hoạch mới này vẫn khiến họ bất bình, đặc biệt là khi nó được soạn thảo mà không có sự tham gia của Kiev hoặc các đồng minh châu Âu.
Viktor Alekseev, một sĩ quan dự bị tại Kiev, bày tỏ lo ngại về một số điểm của kế hoạch. “Chỉ nghĩ tới việc nhượng lại lãnh thổ là tôi đã không muốn rồi”, anh nói, đồng thời bày tỏ hoài nghi về cam kết của Nga.
Nỗi ám ảnh về những cam kết an ninh sụp đổ vào thời điểm Ukraine cần được bảo vệ nhất vẫn còn in sâu trong tâm trí người dân. Khi kế hoạch hòa bình mới được lan truyền trên mạng, nhiều người đã liên tưởng đến Bản ghi nhớ Budapest năm 1994, một thỏa thuận mà Ukraine từ bỏ kho vũ khí hạt nhân thời Liên Xô để đổi lấy sự đảm bảo an ninh từ Nga, Mỹ và Anh. Tuy nhiên, những đảm bảo này đã không thành công, minh chứng là hai cuộc xung đột bùng phát vào năm 2014 và 2022.
“Thật đáng buồn khi tôi biết rõ lịch sử. Tôi nhớ Bản ghi nhớ Budapest”, Leonid Komsky, một cư dân 61 tuổi ở Kiev, chia sẻ và nói thêm rằng mặc dù mọi người Ukraine đều kiệt sức, họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục chiến đấu. “Với Ukraine, đây là câu hỏi sống còn”.
Một nhà ngoại giao cấp cao của châu Âu giấu tên đã nhận định với Kyiv Independent rằng kế hoạch 28 điểm này là “tồi tệ”, nhấn mạnh rằng nó gây nguy hiểm cho cả Ukraine và Liên minh châu Âu. “Mọi đối tác của chúng tôi, kể cả một số người ở Mỹ, đều hiểu rằng điều này sẽ không mang lại hòa bình. Đây chỉ là một khoảng dừng trước giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến”, nhà ngoại giao này cho biết.
Liubomyr Dmytryshyn, một cựu binh kiêm nhà hoạt động người Ukraine, có cùng quan điểm. Anh liên hệ kế hoạch này với Thỏa thuận Minsk năm 2014, vốn được đưa ra để chấm dứt xung đột ở miền đông Ukraine nhưng “cuối cùng lại dẫn tới thảm họa lớn hơn”. “Ngay cả khi kế hoạch của ông Trump thành hiện thực, đó cũng chỉ là nền hòa bình vô nghĩa. Tôi đã chiến đấu ở Donetsk không phải để giao lại nơi đó cho Nga”, Dmytryshyn nói.
Bohdan Krotevych, cựu chỉ huy lữ đoàn Azov, cho rằng chỉ riêng điều khoản về cắt giảm quân số Ukraine đã tương đương với “đầu hàng”. Theo kế hoạch mới, quy mô quân đội Ukraine sẽ chỉ được giới hạn ở mức 600.000 quân, so với khoảng 900.000 binh sĩ thường trực hiện nay. “Không có lời hứa nào bảo vệ chúng ta trước kẻ thù ngoài quân đội của chính mình. Quân đội càng được trang bị và huấn luyện tốt, đảm bảo an ninh càng hiệu quả”, Krotevych cho hay.
Một điểm gây tranh cãi khác trong kế hoạch mới là “tất cả các bên tham chiến sẽ được hưởng ân xá toàn diện và cam kết không đưa ra bất kỳ yêu cầu hay khiếu nại nào trong tương lai”. Olena Halushka, giám đốc Trung tâm Chiến thắng Ukraine (ICUV), cho rằng điều khoản này có thể “phản bội lợi ích của người dân Ukraine”, trong bối cảnh Ukraine cáo buộc binh sĩ Nga phạm nhiều “tội ác chiến tranh” trong quá trình tham chiến. “Sẽ không bao giờ có hòa bình nếu không có công lý. Và công lý không thể đem ra mặc cả”, bà nói.
Trong bài phát biểu ngày 21 tháng 11, Tổng thống Volodymyr Zelensky xác nhận rằng Ukraine có thể sớm phải đối mặt với một lựa chọn khó khăn, “hoặc mất đi phẩm giá hoặc mất đi một đối tác then chốt”. Ông cho biết Ukraine sẽ phối hợp với Mỹ và các đối tác châu Âu để đưa ra một đề xuất thay thế.
Việc Mỹ đưa ra kế hoạch hòa bình này diễn ra trong bối cảnh chính quyền ông Zelensky đang phải đối mặt với một vụ bê bối tham nhũng lớn nhất từ trước đến nay, gây ra sự phẫn nộ trong dư luận. Tình hình chiến sự vẫn cam go, khi Nga tăng cường các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng trước mùa đông, gây thêm áp lực lên người dân.
Olena Hrosovska, một người làm việc trong lĩnh vực nghệ thuật ở Kiev, thừa nhận rằng Ukraine đang ở trong một thời điểm dễ bị tổn thương. “Đó là lý do những người thúc đẩy kế hoạch tin rằng họ có thể ép buộc chúng tôi chấp nhận. Tôi hy vọng họ đã nhầm”, bà nói.
Admin
Nguồn: VnExpress
