Tại hội thảo về ngăn chặn thuốc giả do Báo Tiền Phong tổ chức ngày 26/5, các chuyên gia và nhà quản lý đã chỉ ra nhiều bất cập và giải pháp để ngăn chặn vấn nạn này. Một trong những vấn đề được nhấn mạnh là mức xử phạt hiện hành đối với hành vi sản xuất, buôn bán thuốc giả và thực phẩm chức năng giả còn chưa đủ sức răn đe.
Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý chủ trương nghiên cứu nâng mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm liên quan đến thuốc giả. Ông lấy ví dụ từ việc tăng mức xử phạt vi phạm giao thông, dẫn đến nâng cao ý thức người dân và giảm đáng kể số ca cấp cứu do tai nạn giao thông.
Chính phủ cũng đã trình Quốc hội dự thảo sửa đổi Bộ luật Hình sự, trong đó đề xuất tăng gấp đôi mức phạt bổ sung đối với hành vi sản xuất, buôn bán lương thực và thực phẩm giả. Cụ thể, mức phạt bổ sung tại Điều 193 về tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm” có thể tăng từ 20-100 triệu đồng lên 40-200 triệu đồng. Pháp nhân thương mại vi phạm có thể bị phạt tới 36 tỷ đồng, so với mức 18 tỷ đồng hiện tại, và thậm chí bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn trong một số trường hợp.
Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh vai trò then chốt của thuốc trong chăm sóc sức khỏe, bên cạnh cơ sở vật chất và nguồn nhân lực. Thuốc giả không chỉ gây hại trực tiếp cho người bệnh mà còn ảnh hưởng đến uy tín của ngành y tế, gây thiệt hại kinh tế và đe dọa sự phát triển của ngành dược. Ông cũng khẳng định quan điểm nhất quán của Bộ Y tế là đấu tranh quyết liệt, xử lý nghiêm khắc, không có vùng cấm, không có ngoại lệ đối với các hành vi liên quan đến thuốc giả.
TS.DS Nguyễn Quốc Bình, Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy, chia sẻ từ kinh nghiệm thực tế điều trị, chỉ ra ba nguy hại lớn do thuốc giả gây ra: mất thời gian vàng trong điều trị, đưa thêm độc chất vào cơ thể người bệnh, và làm tăng chi phí điều trị. Bệnh viện Chợ Rẫy đã triển khai chương trình cảnh giác dược (CGD) để giám sát, phát hiện và phòng tránh hậu quả của thuốc giả, bao gồm cả việc gửi mẫu đi kiểm nghiệm độc lập khi cần thiết.
TS Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Quản lý Dược, chỉ ra rằng sự phát triển của thương mại điện tử làm gia tăng nguy cơ xuất hiện thuốc giả, đặc biệt là trên mạng và các sàn thương mại điện tử. Mặc dù hệ thống quản lý đã được xây dựng đầy đủ, vẫn còn nhiều lỗ hổng trong công tác phòng chống thuốc giả do các đối tượng sản xuất thuốc giả ngày càng hoạt động tinh vi và khó kiểm soát. Tình trạng một số nhà thuốc bán hàng không hóa đơn, không rõ nguồn gốc cũng gây khó khăn cho việc quản lý. Hệ thống kiểm nghiệm thuốc hiện tại, dù đã có 3 viện trung ương và 62 trung tâm cấp tỉnh, vẫn còn thiếu trang thiết bị hiện đại để kiểm tra nhanh tại chỗ và chưa đồng bộ về năng lực.
Các chuyên gia đề xuất nhiều giải pháp để ngăn chặn thuốc giả, bao gồm hoàn thiện pháp luật, tăng mức phạt, bổ sung quy định kiểm soát bán thuốc online, công khai thông tin đơn vị phân phối, và áp dụng truy xuất nguồn gốc bằng mã QR. Bên cạnh đó, cần tăng cường thanh tra, kiểm tra các cơ sở kinh doanh dược, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, đặc biệt là kinh doanh trên mạng xã hội. Ứng dụng công nghệ như blockchain, xây dựng cơ sở dữ liệu ngành dược đồng bộ toàn quốc, và sử dụng phần mềm theo dõi đơn thuốc, bệnh án điện tử cũng là những giải pháp quan trọng.
PGS.TS Trần Việt Hùng, Viện trưởng Kiểm nghiệm thuốc TP HCM, nhấn mạnh sự cần thiết phải xây dựng một hệ thống giám sát quốc gia về thuốc, do Việt Nam hiện chưa có một chiến lược toàn diện về phòng, chống thuốc giả. Ông cho rằng, việc phát hiện và xử lý hiện nay chủ yếu dựa vào lực lượng công an, quản lý thị trường, mang tính chất hậu kiểm, trong khi cần có một hệ thống giám sát chủ động, hiện đại và đồng bộ hơn, có khả năng theo dõi và truy xuất nguồn gốc thuốc, phát hiện sớm thuốc giả và thuốc không đạt chuẩn.
Thứ trưởng Tuyên cho biết Bộ Y tế sẽ tăng cường thanh tra, kiểm tra, đặc biệt là ở cấp chính quyền cơ sở, và tăng cường kiểm tra đột xuất các doanh nghiệp có sản phẩm nghi ngờ là giả. Bộ cũng sẽ nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin và năng lực hệ thống kiểm nghiệm để phát hiện thuốc giả.
Luật Dược 2024 và các nghị định đang được xây dựng sẽ quy định chặt chẽ hơn về việc bán thuốc qua mạng, chỉ cho phép các cơ sở đủ điều kiện kinh doanh dược được phép bán thuốc qua mạng và các sàn thương mại điện tử phải có giấy phép của Bộ Công Thương. Hành vi bán thuốc qua livestream trên các nền tảng mạng xã hội sẽ bị nghiêm cấm.
Tình trạng buôn bán, lưu hành và sử dụng thuốc giả, thuốc kém chất lượng đang có xu hướng gia tăng. Năm 2023, lực lượng chức năng đã phát hiện hơn 160 vụ việc liên quan đến sản xuất, buôn bán thuốc giả. Trong năm 2024, đã có 27 loại thuốc bị đình chỉ lưu hành do không đạt tiêu chuẩn chất lượng, trong đó có 8 loại bị xác định là thuốc giả.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới, khoảng 1/10 loại thuốc đang lưu hành tại các nước có thu nhập thấp và trung bình là thuốc giả hoặc kém chất lượng, gây ra khoảng 500.000 ca tử vong mỗi năm ở châu Phi và khu vực cận Sahara.
Admin
Nguồn: VnExpress
