Giữa khu rừng nhiệt đới xanh mát tại Bo Phut, đảo Koh Samui, tỉnh Surat Thani, miền nam Thái Lan, Khu bảo tồn voi Samui là nơi trú ngụ của bảy chú voi châu Á, trong đó có Kaew Ta và Kham Phean. Tại đây, những con voi từng chịu cảnh xiềng xích, làm việc kiệt sức phục vụ du khách, nay được tự do đi lại, tắm bùn và sống cuộc đời gần gũi với thiên nhiên. Mô hình này là một phần của xu hướng “du lịch đạo đức” đang ngày càng phổ biến tại Thái Lan.
Khu bảo tồn này không chỉ là nơi hoa giấy nở rực rỡ và chim chóc tự do bay lượn, mà còn là mái nhà bình yên cho những chú voi đã trải qua nhiều đau khổ.
Theo hướng dẫn viên Sam Surachai Pinsepin, Kaew Ta và Kham Phean rất thích dùng bùn để bảo vệ da khỏi ánh nắng và côn trùng. Cả hai đều đã ngoài 60 tuổi và đặc biệt yêu thích món dưa hấu, cơm và bí đỏ gói trong lá chuối.
Trước đây, voi từng là lực lượng lao động chính trong ngành khai thác gỗ. Cuộc sống của chúng chỉ thực sự thay đổi khi chính phủ Thái Lan ban hành lệnh cấm khai thác gỗ vào năm 1989. Mất đi công việc quen thuộc, nhiều người quản tượng (mahout) chuyển sang khai thác du lịch, một lựa chọn khắc nghiệt đối với loài voi.
Kham Phean đã phải phục vụ du khách suốt ba thập kỷ tại Pattaya, thành phố du lịch sôi động bên vịnh Thái Lan. Ngoài giờ làm việc, nó bị xích vào gốc cây. Tương tự, Kaew Ta cũng chịu cảnh ngộ như vậy, thậm chí còn bị mù một mắt do bị quản tượng đánh bằng vật nhọn khi không tuân lệnh.
Những vết sẹo lớn trên trán là minh chứng rõ ràng nhất cho quá khứ đau thương của những chú voi đã “nghỉ hưu” tại khu bảo tồn này. Chúng từng là công cụ phục vụ cho ngành du lịch.
Voi châu Á hiện nằm trong danh sách các loài có nguy cơ tuyệt chủng của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN). Thái Lan là nơi sinh sống của khoảng 15% trong tổng số 52.000 cá thể voi châu Á hoang dã trên toàn thế giới. Số còn lại phân bố chủ yếu ở các quốc gia như Bangladesh, Bhutan, Campuchia và Trung Quốc.
Một nghiên cứu năm 2021 của tổ chức Bảo vệ Động vật Thế giới (WAP) cho thấy Thái Lan có khoảng 4.000 voi bị nuôi nhốt. Phần lớn trong số này bị khai thác để phục vụ ngành công nghiệp du lịch, vốn được dự đoán sẽ đạt giá trị 1,8 nghìn tỷ baht (55 tỷ USD) vào năm 2024.
Hướng dẫn viên Sam cho biết, nhu cầu trải nghiệm “cưỡi voi một lần trong đời” của du khách đồng nghĩa với việc “voi phải chịu đựng cả đời đau khổ”. Để thuần hóa voi, người ta thường tách voi con khỏi mẹ từ khi còn nhỏ, sau đó xích lại, bỏ đói và đánh đập để ép chúng phục tùng.
Tại Khu bảo tồn voi Samui, nơi được WAP công nhận là hình mẫu về chăm sóc voi, những con vật không còn bị xiềng xích hay khai thác. Chúng được tự do đi lại, đắm mình trong bùn, quăng cát, gặm lá và cọ lưng vào thân cây như khi còn sống trong rừng.
“Chúng tôi để voi được sống đúng với bản năng của mình”, Sam chia sẻ. Anh cũng cho biết thêm rằng Kaew Ta và Kham Phean rất gắn bó với nhau, đến mức chúng sẽ kêu lên nếu không nhìn thấy nhau.
Khác với nhiều nơi khác, khu bảo tồn này cấm du khách tắm với voi. Hoạt động này, tưởng chừng như vô hại, thực tế lại gây căng thẳng cho động vật vì nó phá vỡ các thói quen xã hội tự nhiên của chúng.
“Voi là loài động vật thông minh và có tính xã hội cao. Chúng cần không gian để đùa nghịch, lăn lộn và ngâm mình trong bùn mà không bị làm phiền”, Sam giải thích. Anh cũng cảnh báo rằng việc tắm với voi có thể gây nguy hiểm cho con người. Vào năm 2022, một du khách người Tây Ban Nha đã thiệt mạng trong một sự kiện tắm voi tại tỉnh Phang Nga.
Saengduean Chailert (Lek), người sáng lập Quỹ Cứu trợ Voi và Công viên Thiên nhiên Voi ở Chiang Mai, được xem là một anh hùng dân tộc trong công cuộc bảo tồn và cứu trợ loài voi tại Thái Lan.
Khu bảo tồn của bà, cùng với nhiều khu khác tương tự trên khắp Thái Lan, hoạt động dựa trên các nguyên tắc mà Lek đã đề ra, bao gồm nâng cao nhận thức cộng đồng về số phận đáng thương của voi châu Á và khuyến khích nhân rộng các mô hình du lịch sinh thái thân thiện với động vật.
Trong nhiều năm qua, Lek đã góp phần thay đổi mô hình hoạt động của nhiều trại voi truyền thống, chuyển từ hình thức “cưỡi voi” sang mô hình “tháo yên” (không khai thác, không cưỡi, không ép buộc động vật).
WAP ước tính rằng có khoảng 5,5 tỷ cá thể động vật thuộc 487 loài đang bị nuôi nhốt trong điều kiện không nhân đạo trên toàn thế giới. Trong đó, gấu, voi và sư tử là những loài chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.
Theo báo cáo, nhiều cá thể voi bị nuôi nhốt ở Thái Lan đang phải sống chung với chứng rối loạn tâm lý hậu sang chấn (PTSD) và các vấn đề thần kinh khác do bị ngược đãi kéo dài.
“Tôi lớn lên ở Chiang Mai, nơi động vật từng được tự do đi lại, tắm dưới các dòng sông, suối,” Sam hồi tưởng. Đó là ký ức đẹp mà anh hy vọng những chú voi ở Samui sẽ được trải nghiệm trọn vẹn đến hết cuộc đời còn lại.
Admin
Nguồn: VnExpress
