Hàng trăm du khách nước ngoài đã được yêu cầu rời khỏi khu vực phố đường tàu vào tối ngày 14/6, trong một đợt kiểm tra mới nhất. Tình trạng này lặp lại sau ba tháng, tiếp diễn vòng luẩn quẩn “đóng rồi mở” đã kéo dài nhiều năm, bất chấp yêu cầu của chính quyền Hà Nội về việc chấm dứt các hoạt động kinh doanh lấn chiếm hành lang đường sắt từ năm 2019.
TS. Trịnh Lê Anh, Trưởng bộ môn Quản trị sự kiện, khoa Du lịch học, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội, nhận định tình trạng này gây ra sự khó chịu và phản cảm đối với du khách quốc tế, đặc biệt là những người không rành ngôn ngữ hoặc chưa nắm rõ quy định pháp luật địa phương.
Ông Trịnh Lê Anh chia sẻ: “Họ nghĩ đây là điểm tham quan an toàn, hợp lệ, nhưng chỉ vừa ngồi được vài phút, lực lượng chức năng đã xuất hiện và yêu cầu rời đi, tạo cảm giác như lùa đàn vịt.” Ông nhấn mạnh rằng điều này để lại ấn tượng tiêu cực cho du khách quốc tế, những người đã tin tưởng và lựa chọn Hà Nội làm điểm đến du lịch.
Loreill, một du khách đến từ New Zealand, đã bày tỏ sự bất ngờ khi đến phố đường tàu vào ngày 16/6 và nhận thấy sự khác biệt giữa hai nửa khu phố: một nửa thuộc phường Hàng Bông bị chặn, trong khi nửa còn lại thuộc phường Cửa Đông vẫn mở cửa đón khách. Cô cho biết phố đường tàu là một địa điểm du lịch nổi tiếng, được quảng bá rộng rãi trên nhiều trang tin du lịch, nên cô không hề biết về lệnh cấm.
Sau khi chờ đợi khoảng bốn tiếng đồng hồ mà không thấy chuyến tàu nào đi qua, Loreill quyết định rời đi sau khi chụp vài bức ảnh kỷ niệm. Cô nhận xét khu phố này “thực sự rất đẹp và có tiềm năng trở thành một điểm thu hút khách du lịch hàng đầu của Hà Nội”, đồng thời gợi ý rằng cần có các biện pháp an toàn hơn.
Liu, một du khách đến từ Trung Quốc, cũng đến thăm phố đường tàu vào chiều ngày 16/6. Cô cho biết các chủ quán thường mời chào khách ngay trên đường và dẫn vào quán, khiến cô không nghi ngờ gì về tính hợp pháp của hoạt động này.
Ông Nguyễn Hoàng Anh, Phó chủ tịch phường Hàng Bông, cho biết khu phố đường tàu bắt đầu hình thành từ khoảng năm 2018-2019, trong giai đoạn du lịch bùng nổ. Sau thời gian trầm lắng do đại dịch Covid-19, khu phố trở nên nhộn nhịp trở lại, mặc dù cán bộ phường đã liên tục nhắc nhở, tuyên truyền và thậm chí xử phạt hành chính. Bốn hộ kinh doanh đã bị thu hồi giấy phép vào năm 2019, và nhiều hộ khác bị phạt tiền từ 2,5 đến 7,5 triệu đồng, nhưng tình trạng lấn chiếm vẫn tiếp diễn.
Ông Nguyễn Hoàng Anh thừa nhận: “Chúng tôi cũng tự thấy việc yêu cầu khách nước ngoài rời đi, đôi khi gây ra mâu thuẫn do bất đồng ngôn ngữ, và thực sự phản cảm, ảnh hưởng đến hình ảnh du lịch.” Theo ông, có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc không thể giải quyết dứt điểm tình trạng kinh doanh tại đây.
Khu phố đường tàu là nơi sinh sống của nhiều thế hệ cán bộ, công nhân viên ngành đường sắt. Ban đầu, chỉ có những lán nhỏ, nhưng dần dần người dân xây dựng nhà cửa hai bên đường ray. Do nhà của các hộ dân vốn đã nằm trong hành lang an toàn đường sắt, nên việc sinh sống ở đây đã vi phạm quy định pháp luật, chưa nói đến việc kinh doanh buôn bán cà phê.
Tuy nhiên, con đường nhỏ giữa đường ray và nhà dân là lối đi duy nhất trong khu vực, nên không thể cấm người dân qua lại. Trước đây, nhiều hộ dân đã ký đơn tập thể yêu cầu được chuyển đến nơi ở mới, nhưng đến nay vẫn chưa có phương án giải quyết. Do điều kiện kinh tế khó khăn, nhiều hộ dân đã chuyển sang kinh doanh quán cà phê, phục vụ khách du lịch đến ngắm tàu và tìm cách “lách” luật để đối phó với lực lượng chức năng.
Đại diện UBND phường Hàng Bông cho biết, lực lượng chức năng không thể túc trực 24/24 tại khu phố này, nhưng đã bố trí cán bộ chia làm ba ca trực mỗi ngày để đảm bảo an toàn nhất có thể. Tuy nhiên, sự cố vẫn xảy ra, chẳng hạn như vụ việc một du khách nam bị va chạm bởi phần bục lên xuống của tàu hỏa khi cố gắng quay video đoàn tàu.
Theo kiểm tra của phường Hàng Bông, sự việc xảy ra vào khoảng 21h30 một ngày trong tháng 9/2024. Vào thời điểm đó, hầu hết lực lượng chức năng túc trực ở phố đường tàu đã về nghỉ sau khi làm việc liên tục từ 8h sáng. Thông tin về vụ việc chỉ được biết đến khi video được đăng tải trên mạng vào đầu tháng 6.
TS. Lê Anh bày tỏ sự lo lắng sau khi xem video về vụ việc du khách suýt gặp tai nạn, nhấn mạnh rằng đây là một lời cảnh tỉnh nghiêm túc và rõ ràng về những nguy cơ tiềm ẩn đang diễn ra hàng ngày tại khu vực này.
Ông nói: “Chúng ta đang để những rủi ro tiềm tàng diễn ra ngay trước mắt mà không có biện pháp ngăn chặn hiệu quả.”
Điều khiến ông băn khoăn hơn cả là sau sự việc nghiêm trọng này, khu phố đường tàu vẫn tiếp tục đón lượng lớn du khách, các hàng quán vẫn hoạt động bình thường, và lực lượng chức năng vẫn phải liên tục xuất hiện để “mời” du khách rời đi. Việc thiếu một cơ chế quản lý rõ ràng và ổn định đã khiến khu vực này rơi vào vòng luẩn quẩn, không thể giải quyết triệt để vấn đề.
Theo đại diện UBND phường Hàng Bông, giải pháp tốt nhất là ngành đường sắt cần phối hợp với thành phố và các ban ngành trung ương để di dời toàn bộ hộ dân đến nơi an toàn. Khu phố đã có sự thay đổi đáng kể nhờ du lịch, cho thấy tiềm năng thu hút khách, nhưng cần sự quản lý chặt chẽ và đồng bộ. Hiện tại, vấn đề quản lý vẫn còn nhiều bất cập, khó giải quyết triệt để, ví dụ như việc các quán cà phê thuộc phường Hàng Bông bị đóng cửa vào ngày 16/6, trong khi các quán thuộc phường khác vẫn mở cửa.
Trong khi đó, TS. Lê Anh khẳng định phố cà phê đường tàu có thể được quản lý hiệu quả nếu thay đổi tư duy, công nhận nhu cầu trải nghiệm của du khách thay vì chỉ cấm đoán. Ông chỉ ra vấn đề cốt lõi là chưa có đơn vị nào chính thức chịu trách nhiệm quản lý, do chính quyền lo ngại rủi ro, người dân kinh doanh tự phát, còn doanh nghiệp du lịch thì “lách luật”.
Theo ông, khó khăn lớn nhất là thiếu một mô hình quản trị linh hoạt và hợp pháp để chuyển khu vực này thành một điểm đến chính thức. Ông cảnh báo rằng nếu tình trạng đóng – mở luẩn quẩn tiếp diễn, du khách vẫn sẽ tìm đến vì phố đường tàu đã trở thành một “hiện tượng du lịch” nổi tiếng của Hà Nội.
Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm quốc tế để quản lý phố cà phê đường tàu. Ông lấy ví dụ về chợ đường ray Maeklong ở Thái Lan, nơi từng gặp vấn đề về an toàn, nhưng đã được quản lý hiệu quả bằng cách điều phối thời gian hoạt động của chợ và tàu hỏa, lắp đặt rào chắn, bố trí người hướng dẫn, giúp khu vực trở thành một điểm du lịch nổi tiếng.
Tương tự, tại Sri Lanka, tuyến tàu Ella qua đồi chè được kiểm soát bằng biển cảnh báo, camera giám sát, hướng dẫn viên và các tour du lịch có bảo hiểm. Ông cũng đề cập đến Nhật Bản, nơi thử nghiệm mô hình “du lịch mạo hiểm đô thị” trong “sandbox”, như drift taxi, cho phép các hoạt động mới nhưng giám sát chặt chẽ để hoàn thiện quản lý.
Ông kết luận: “Không cần cấm mọi điểm đến tự phát, chúng ta cần bản lĩnh, sáng tạo, và các công cụ quản lý phù hợp để chuyển hóa chúng thành các sản phẩm du lịch hợp pháp, mang lại lợi ích bền vững cho cộng đồng địa phương.”
Admin
Nguồn: VnExpress
