Tổng thống Donald Trump ngày 17/6 thông báo ông đã rút ngắn thời gian tham dự hội nghị G7 để trực tiếp theo dõi tình hình Trung Đông từ Phòng Tình huống tại Nhà Trắng. Động thái này diễn ra sau cảnh báo của ông rằng “mọi người nên sơ tán khỏi Tehran ngay lập tức”.
Ông Trump nhấn mạnh mục tiêu của mình là tìm kiếm “hồi kết thực sự” cho xung đột Israel – Iran, thay vì chỉ một thỏa thuận ngừng bắn tạm thời. Trả lời câu hỏi về kỳ vọng đối với Iran, ông nói: “Nếu họ từ bỏ hoàn toàn thì cũng tốt thôi”.
Những phát biểu không rõ ràng của Tổng thống Trump làm gia tăng sự bất định về cuộc xung đột leo thang giữa Israel và Iran, khiến dư luận đặt câu hỏi về các bước đi tiếp theo của nhà lãnh đạo Mỹ.
Giới quan sát cho rằng Tổng thống Trump đang phải cân nhắc một quyết định quan trọng: liệu Mỹ có nên can thiệp bằng cách hỗ trợ Israel phá hủy cơ sở hạt nhân Fordow của Iran hay không. Fordow là một địa điểm làm giàu uranium được bảo vệ kiên cố dưới lòng đất, mà theo nhiều chuyên gia, chỉ có bom GBU-57/B MOP nặng gần 14 tấn của Mỹ mới có khả năng xuyên thủng.
Nếu ông Trump quyết định can thiệp, Mỹ sẽ trực tiếp tham gia vào cuộc xung đột ở Trung Đông, đối đầu với Iran trong một cuộc chiến mà trước đây ông từng cam kết tránh xa. Các quan chức Iran đã cảnh báo rằng sự can thiệp của Mỹ sẽ đe dọa cơ hội đạt được một thỏa thuận hạt nhân, điều mà ông Trump vẫn khẳng định là mong muốn theo đuổi.
Theo một nguồn tin, Tổng thống Trump từng khuyến khích đặc phái viên Trung Đông Steve Witkoff, và có thể cả Phó Tổng thống JD Vance, gặp gỡ các quan chức Iran để tìm kiếm giải pháp cho căng thẳng hiện tại. Nếu cuộc gặp này diễn ra, Ngoại trưởng Abbas Araghchi có thể là người đối thoại tiềm năng nhất từ phía Iran. Ông Araghchi từng đóng vai trò quan trọng trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015 giữa Iran và nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Anh, Nga, Pháp, Trung Quốc và Đức).
Ngoại trưởng Iran ngày 16/6 cho biết nước này sẵn sàng đàm phán một thỏa thuận tiềm năng, đồng thời nhấn mạnh rằng “chỉ cần một cuộc điện thoại từ Washington là có thể ngăn Thủ tướng Netanyahu” và mở đường cho các cuộc đàm phán.
Tuy nhiên, nếu các nỗ lực ngoại giao thất bại hoặc Iran không sẵn lòng nhượng bộ yêu cầu của ông Trump về việc chấm dứt hoàn toàn hoạt động làm giàu uranium, Tổng thống Mỹ vẫn có lựa chọn khác là hỗ trợ Israel phá hủy tổ hợp Fordow và các cơ sở hạt nhân khác của Iran.
Tổ hợp hạt nhân Fordow được xây dựng sâu trong lòng núi gần Qom, miền bắc Iran, khiến nó trở nên rất khó bị tấn công. Mặc dù độ sâu chính xác của cơ sở này không được công khai, một số ước tính cho thấy nó nằm ở độ sâu 80-90 mét dưới lòng núi. Fordow chứa các máy ly tâm tiên tiến được sử dụng để làm giàu uranium cấp độ cao.
Các chuyên gia cho rằng, GBU-57 MOP là loại vũ khí duy nhất có khả năng phá hủy Fordow. Loại bom này nặng gần 14 tấn, có thể xuyên qua 60 mét bê tông cốt thép và tạo ra bán kính sát thương hơn 300 mét sau khi phát nổ. Tuy nhiên, GBU-57 MOP chỉ có thể được thả từ máy bay ném bom B-2 của Mỹ, và Israel không sở hữu cả loại bom lẫn máy bay này.
Nếu ông Trump loại bỏ lựa chọn hỗ trợ Israel tấn công Fordow, mục tiêu chính của chiến dịch không kích sẽ không thể hoàn thành. Brett McGurk, cựu quan chức Mỹ về các vấn đề Trung Đông, nhận định rằng nếu Fordow tiếp tục hoạt động làm giàu uranium, chiến dịch quân sự sẽ không mang lại lợi ích chiến lược.
Lãnh đạo Israel tuyên bố rằng Iran đang tiến gần đến ngưỡng cửa phát triển vũ khí hạt nhân và cần phải ngăn chặn điều này. Tình báo Mỹ cũng đồng tình rằng Tehran đang rút ngắn thời gian cần thiết để chế tạo bom hạt nhân, mặc dù chưa có bước đột phá nào. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng nếu Fordow vẫn tồn tại sau cuộc xung đột, Iran sẽ giữ lại các thiết bị quan trọng để tiếp tục chương trình chế tạo bom, ngay cả khi phần lớn cơ sở bị phá hủy.
Giống như Thủ tướng Netanyahu, ông Trump nhiều lần tuyên bố rằng Iran không được phép sở hữu vũ khí hạt nhân, mặc dù ông ưu tiên giải quyết vấn đề này thông qua đàm phán.
Một số cố vấn của ông Trump ủng hộ gây áp lực tối đa lên Iran, vì cho rằng Tehran không nghiêm túc trong đàm phán. Thủ tướng Israel cũng liên tục gây áp lực để ông Trump lựa chọn giải pháp quân sự thay vì ngoại giao.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham cho biết nếu các nỗ lực ngoại giao không thành công, ông sẽ thúc giục Tổng thống Trump “dốc toàn lực” để đảm bảo “không còn gì liên quan đến chương trình hạt nhân Iran” khi chiến dịch kết thúc, kể cả việc cung cấp bom GBU-57 MOP cho Israel.
Tuy nhiên, không phải tất cả các thành viên đảng Cộng hòa đều ủng hộ cách tiếp cận này. Một số cố vấn của ông Trump tại Hội đồng An ninh Quốc gia cảnh báo rằng ông không nên làm bất cứ điều gì có thể giúp Israel tăng cường tấn công vào Iran, vì việc leo thang xung đột có thể dẫn đến những rủi ro nghiêm trọng và tác động tiêu cực đến di sản của ông Trump.
Ngoài ra, Tổng thống Trump có thể phải cân nhắc quan điểm của phong trào “Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại” (MAGA). Nhiều người ủng hộ MAGA phản đối việc Mỹ tham gia vào một cuộc chiến ở nước ngoài chỉ để thể hiện sự ủng hộ đối với Israel.
Tucker Carlson, một người dẫn chương trình bảo thủ nổi tiếng, cho rằng những bài học từ Iraq và Afghanistan cho thấy việc lún sâu vào cuộc chiến ở Trung Đông sẽ chỉ mang lại rủi ro và bất lợi. Ông cho rằng Mỹ nên để Israel “tự chiến đấu”.
Nghị sĩ Marjorie Taylor Greene, một người ủng hộ trung thành của ông Trump, tuyên bố rằng bất kỳ ai muốn Mỹ tham gia vào cuộc chiến Israel – Iran đều không phải là người theo đuổi lý tưởng “Nước Mỹ trên hết” và MAGA.
Hiện tại, ông Trump có thể đang cố gắng dung hòa cả hai quan điểm. Bằng cách tăng cường áp lực ngoại giao, ông có thể chứng minh cho những người ủng hộ MAGA rằng ông đang sử dụng mối đe dọa từ bom GBU-57 để đạt được một giải pháp hòa bình. Đồng thời, ông cũng có thể cảnh báo Iran rằng họ phải ngừng làm giàu uranium và đạt được một thỏa thuận, nếu không muốn thấy các cơ sở hạt nhân của họ bị phá hủy.
Tuy nhiên, nếu cách tiếp cận này thất bại, ông Trump có thể buộc phải quyết định đây là cuộc chiến của Israel hay là của Mỹ. Quyết định cuối cùng của ông sẽ định hình tương lai của khu vực Trung Đông và có thể ảnh hưởng sâu sắc đến chính sách đối ngoại của Mỹ.
Admin
Nguồn: VnExpress
