Vào cuối tháng 5, tình báo Mỹ đã đưa ra nhận định rằng Israel đã lên kế hoạch tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran và sẵn sàng hành động đơn phương, không cần sự hỗ trợ từ Washington. Thông tin này đã đặt Tổng thống Donald Trump vào một tình thế khó xử, bởi vào thời điểm đó, ông đang theo đuổi các giải pháp ngoại giao với Iran.
Mặc dù Tổng thống Trump đã cảnh báo Israel không nên hành động trong khi Mỹ đang nỗ lực đàm phán với Iran, nhưng diễn biến trong những tuần sau đó cho thấy dường như Washington đã không thể ngăn cản Tel Aviv. Chỉ 5 ngày sau khi Israel tiến hành chiến dịch không kích phủ đầu vào Iran ngày 13/6, lập trường của Tổng thống Trump đã có sự thay đổi đáng kể.
Từ việc giữ khoảng cách với chiến dịch của Israel, Tổng thống Mỹ đã chuyển sang ủng hộ. Thậm chí, ông Trump còn cân nhắc việc triển khai máy bay tiếp dầu của Mỹ để hỗ trợ các chiến đấu cơ của Israel, đồng thời tìm kiếm phương án vô hiệu hóa cơ sở Fordow ở miền trung Iran, vốn được mệnh danh là “pháo đài hạt nhân” của Tehran do nằm sâu trong lòng núi.
Israel luôn coi Iran là “kẻ thù không đội trời chung” và kiên quyết phản đối chương trình hạt nhân của Tehran. Trong nhiều năm, Thủ tướng Netanyahu luôn cho rằng cần có hành động quân sự mạnh mẽ trước khi Iran có khả năng chế tạo vũ khí hạt nhân, tuy nhiên, điều này thường không được thực hiện do thiếu sự đảm bảo hỗ trợ từ các đời tổng thống Mỹ.
Theo các nguồn tin, Israel đã bắt đầu chuẩn bị cho cuộc tấn công vào Iran từ tháng 12/2024, sau khi lực lượng Hezbollah ở Lebanon suy yếu đáng kể và chính quyền của Tổng thống Bashar al-Assad ở Syria gặp khó khăn.
Vào tháng 2, Thủ tướng Netanyahu đã đến Washington để tìm kiếm sự ủng hộ từ Mỹ, không lâu sau khi Tổng thống Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai của mình. Trong cuộc gặp tại Nhà Trắng, ông Netanyahu đã trình bày một loạt hình ảnh về các cơ sở hạt nhân của Iran, đồng thời khẳng định rằng Tehran đang đẩy nhanh nỗ lực để sở hữu vũ khí hạt nhân.
Thủ tướng Israel đã khuyên Tổng thống Mỹ rằng nếu muốn đạt được thành công trong đàm phán, họ cần chuẩn bị cho một cuộc tấn công để tạo áp lực thực sự. Ông cũng lưu ý rằng Iran sẽ sớm khôi phục các hệ thống phòng không bị hư hại trong cuộc tấn công của Israel vào tháng 10/2024.
Tổng thống Trump, vào thời điểm đó, muốn thực hiện chiến lược gây áp lực tối đa để buộc Iran ký thỏa thuận. Tuy nhiên, ông cũng lưu tâm đến quan điểm của Israel rằng việc có một phương án quân sự sẽ giúp Mỹ củng cố vị thế trong quá trình đàm phán với Iran.
Trong cuộc gặp lần thứ hai vào tháng 4, ông Netanyahu đã nói với ông Trump rằng đây là thời điểm thích hợp nhất để tấn công Iran. Thủ tướng Israel mong muốn Mỹ cung cấp loại “siêu bom” nặng 14 tấn GBU-57/B MOP, có khả năng vô hiệu hóa cơ sở hạt nhân Fordow, nhưng không thuyết phục được Tổng thống Mỹ.
Ông Trump nhấn mạnh rằng Israel “không thể tự ý hành động vì điều đó sẽ ảnh hưởng đến Mỹ”. Ông cũng lo ngại về hậu quả nếu Israel không thể phá hủy các cơ sở hạt nhân của Iran. Các cố vấn của ông Trump cho rằng phía Israel đã chấp nhận thông điệp này.
Mỹ và Iran đã nối lại đàm phán hạt nhân trong cùng tháng và trải qua 5 vòng thương lượng. Vào cuối tháng 5, Mỹ đã đưa ra đề xuất thỏa thuận cho Iran, yêu cầu Tehran dừng hoạt động làm giàu uranium và đề xuất thành lập một liên minh khu vực để sản xuất năng lượng hạt nhân cho nước này. Tuy nhiên, Iran đã không chấp nhận bất kỳ thỏa thuận nào buộc họ phải từ bỏ quyền làm giàu uranium.
Đánh giá của tình báo Mỹ về ý định tấn công Iran của Israel đã dẫn đến một cuộc điện đàm căng thẳng giữa ông Trump và ông Netanyahu. Tổng thống Mỹ cảnh báo rằng hành động đơn phương của Israel sẽ phá hỏng nỗ lực ngoại giao.
Ngày 4/6, lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei đã bác bỏ đề xuất của Mỹ về một thỏa thuận hạt nhân mới. Các cố vấn của ông Trump cho biết, vào thời điểm này, ông Trump bắt đầu cảm thấy Iran không thực sự nghiêm túc trong việc hướng tới một thỏa thuận. Cùng ngày, phát thanh viên bảo thủ Mark Levin, người có quan điểm cứng rắn với Iran, đã đến gặp ông Trump và các cố vấn tại Nhà Trắng.
Theo các nguồn tin, sau cuộc gặp với Levin, Tổng thống Trump vẫn quyết định cho biện pháp ngoại giao thêm một cơ hội, nhưng sự kiên nhẫn của ông đã cạn dần.
Ngày 6/6, đội ngũ của ông Trump đã lên kế hoạch cho một cuộc họp kín tại Trại David, bang Maryland, với các cố vấn hàng đầu như Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương John Ratcliffe và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Dan Caine. Theo NBC News, sau cuộc họp này, Tổng thống Trump bắt đầu thay đổi quan điểm về kế hoạch của Israel.
Cuộc họp kéo dài khoảng hai tiếng rưỡi, với sự tham gia của các bản đồ được ông Caine chuẩn bị trước đó. Ông Ratcliffe đã thẳng thắn đánh giá rằng khả năng cao Israel sẽ tấn công Iran, bất kể Mỹ có tham gia hay không, theo hai nguồn tin am hiểu vấn đề.
Ngày 9/6, Tổng thống Trump đã có cuộc điện đàm với Thủ tướng Netanyahu. Lãnh đạo Israel khẳng định sẽ thực hiện chiến dịch và tiết lộ rằng Israel đã có lực lượng cài cắm ở Iran, theo ba nguồn tin nắm được nội dung cuộc gọi. Ông Trump tỏ ra ấn tượng với thông tin này, nhưng không đưa ra bất kỳ cam kết nào.
“Tôi nghĩ chúng ta có thể phải hỗ trợ ông ấy”, ông Trump nói với các cố vấn.
Tổng thống Trump vẫn do dự về hành động tiếp theo và liên tục hỏi ý kiến các cố vấn. Mặc dù có chung quan điểm với Israel về việc ngăn chặn Iran sở hữu vũ khí hạt nhân, ông Trump vẫn muốn tự mình giải quyết vấn đề, không cần sự tham gia của ông Netanyahu, và tự tin vào khả năng đạt được thỏa thuận của mình.
Đến ngày 11/6, đàm phán Mỹ – Iran không có dấu hiệu tiến triển. Ông Trump vẫn công khai quan điểm muốn đàm phán với Iran. Tuy nhiên, nhóm thân cận của ông Trump biết rằng Israel sẽ sớm phát động tấn công.
Ngày 12/6, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho biết Iran đã vi phạm các cam kết về không phổ biến vũ khí hạt nhân. Ông Trump cảm nhận rõ hơn những lo ngại từ Israel rằng chương trình hạt nhân của Iran có thể đã có bước tiến lớn. Ông không muốn Tehran sở hữu vũ khí hạt nhân trong nhiệm kỳ của mình.
Vào rạng sáng ngày 13/6, Israel bắt đầu cuộc không kích phủ đầu vào Iran. Tại Mỹ, vào tối ngày 12/6, ông Trump cùng các cố vấn đã theo dõi tình hình trong Phòng Tình huống. Chứng kiến những đòn đánh chính xác và kết quả mà Israel đạt được, ông Trump đã chính thức thay đổi quan điểm.
Tổng thống Trump đã đưa ra một tuyên bố mạnh mẽ, đề nghị Iran ký thỏa thuận hạt nhân trước khi “không còn gì cả”, ám chỉ rằng các cuộc tấn công sắp tới của Israel sẽ còn dữ dội hơn.
Ngày 17/6, ông cảnh báo rằng lãnh tụ tối cao Iran Khamenei vẫn an toàn vì Mỹ “biết nơi ẩn náu nhưng chưa muốn hạ ông ấy”. “Chúng tôi không muốn tên lửa phóng vào dân thường hoặc binh sĩ Mỹ. Sự kiên nhẫn của chúng tôi đang cạn kiệt. Hãy đầu hàng vô điều kiện”, ông Trump tuyên bố.
Ông Khamenei đã bác bỏ yêu cầu “đầu hàng vô điều kiện” này, đồng thời cảnh báo rằng việc Mỹ can thiệp sẽ gây ra hậu quả khôn lường. Các quan chức Iran tuyên bố sẵn sàng nối lại đàm phán nếu Israel ngừng tấn công, nhưng khẳng định sẽ không chấp nhận các điều khoản “xóa bỏ quyền hợp pháp của Tehran liên quan đến hạt nhân”.
Trong một sự kiện tại Nhà Trắng vào ngày 18/6, khi được hỏi liệu Mỹ có bị kéo vào một cuộc chiến tổng lực với Iran hay không, Tổng thống Trump nói rằng “chúng ta không tìm kiếm một cuộc chiến lâu dài”. “Tôi chỉ muốn nói một điều – Iran không thể có vũ khí hạt nhân. Chỉ vậy thôi”, ông nhấn mạnh.
Admin
Nguồn: VnExpress
