Một cuốn sách đặc biệt vừa được ra mắt năm 2024, tập hợp tư liệu, bút tích và bài viết của nhiều tác giả về trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng. Ấn phẩm này không chỉ là món quà kỷ niệm 75 năm ngày thành lập trường, mà còn hướng tới dấu mốc 100 năm ngày báo chí cách mạng Việt Nam.
Trường Huỳnh Thúc Kháng, cơ sở đào tạo báo chí đầu tiên trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, được thành lập tại Thái Nguyên dưới sự chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng bộ Việt Minh. Khóa học duy nhất khai giảng ngày 4/4 và bế giảng ngày 6/7/1949, quy tụ 42 học viên, trong đó có 3 nữ. Họ được học tập, rèn luyện dưới sự dẫn dắt của những nhà hoạt động chính trị, nhà báo, nhà văn nổi tiếng như Tổng Bí thư Trường Chinh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Tố Hữu, Trần Huy Liệu, Xuân Diệu, Nguyễn Xuân Khoát, Nguyễn Tuân, Nguyễn Đình Thi, và Nam Cao. Dù chỉ có một khóa duy nhất, năm 2019, trường đã được xếp hạng Di tích quốc gia, khẳng định giá trị lịch sử to lớn.
Ngôi trường vinh dự mang tên nhà yêu nước Huỳnh Thúc Kháng, người từng giữ chức Bộ trưởng Bộ Nội vụ và Quyền Chủ tịch nước. Cả cuộc đời ông cống hiến cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, đồng thời là chủ bút tờ Tiếng Dân, tờ báo Quốc ngữ đầu tiên ở miền Trung.
Trong những dòng bút tích được lưu giữ, nhà văn Nam Cao bày tỏ sự ngưỡng mộ: “Giá hồi mới bước vào nghề, tôi đã được như các bạn ngày nay, được một học thuyết tiến bộ soi đường, được một lớp như lớp Huỳnh Thúc Kháng này hướng dẫn, thì tôi đã tránh khỏi mất bao nhiêu thì giờ mò mẫm, khỏi viết bao nhiêu cái mà bây giờ nghĩ đến tôi thấy nóng tai”.
Cuốn sách còn trân trọng giới thiệu bức thư Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi lớp học viết báo. Trong thư, Người căn dặn các cán bộ muốn viết báo hay cần gần gũi dân chúng, bởi “cứ ngồi trong phòng giấy mà viết thì không thể viết thiết thực”. Người cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học ngoại ngữ để học hỏi kinh nghiệm quốc tế, và cẩn trọng kiểm tra lại bài viết nhiều lần trước khi công bố.
Những hồi ức, kỷ niệm của các học viên càng làm sống động thêm bức tranh về ngôi trường đặc biệt này. Nhà báo Nông Việt Liêm nhớ lại giảng đường rộng lớn, được thiết kế hình chữ U ôm lấy khoảng sân, bàn ghế xếp cao dần như bậc thang, gợi nhớ đến những giảng đường ở Hà Nội.
Trong hoàn cảnh kháng chiến đầy gian khó, thầy và trò trường Huỳnh Thúc Kháng vẫn miệt mài dạy và học. Các lớp học trang bị kiến thức về khái niệm, lịch sử báo chí, tình hình trong nước và thế giới, cùng kỹ năng làm phóng sự, điều tra, viết xã luận, tin tức. Giảng viên còn hướng dẫn chi tiết về cấu trúc một tờ báo, cách tổ chức tòa soạn, in ấn và phát hành.
Hơn 40 học viên được chia thành bảy tổ, mỗi tổ có tổ trưởng đôn đốc, nhắc nhở. Lịch học bắt đầu từ 6h30 với giờ ôn bài, 7h30 vào lớp chính thức, và kết thúc khi trời đã tối. Cuộc sống sinh hoạt của học viên gắn liền với chiến khu, với những bữa cơm độn măng, sắn, đậu đen.
Không khí học tập vô cùng sôi nổi, học viên tích cực tranh luận, thi đua nộp bài đúng hạn, phấn đấu đạt điểm cao và giữ gìn vở sạch đẹp. Nhà báo Nông Việt Liêm chia sẻ, lớp học không chỉ đơn thuần là lớp viết báo, mà còn là lớp văn nghệ, bởi các học viên được học về nhiều thể loại văn học, được gặp gỡ, giao lưu với các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng như Nam Cao, Xuân Diệu, Tố Hữu. Họ say mê viết kịch, truyện ngắn, không quản giờ nghỉ trưa để trò chuyện, học hỏi kinh nghiệm từ các tác giả. “Các giảng viên rất vui vẻ, thân mật như người anh cả”, nhà báo Nông Việt Liêm xúc động nhớ lại.
Nhà báo Trần Kiên (Phạm Văn Thái), nguyên Phó Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, một cựu học viên của trường, kể lại: “Ông Đồ Phồn giảng về phóng sự, xong cho lớp đi xuống thôn Chè, Đại Từ, đi thực tế một ngày rồi về viết phóng sự. Dạy vẽ là ông Trần Đình Thọ. Ngoài học chính còn học thêm quân sự”. Ông cũng không quên một kỷ niệm vui, khi một học viên ném lựu đạn chày bị lạc vào gần bếp, nhưng may mắn không ai bị thương và “vẫn có cơm để ăn”.
Với nhà báo Trần Kiên, những ký ức về trường Huỳnh Thúc Kháng luôn sống động và tươi đẹp. Ông kể về việc được Tổng Bí thư Trường Chinh trực tiếp giảng dạy về bình luận, xã luận, và được giao đề bài viết về chỉ thị thi đua ái quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Bài viết của chàng học viên trẻ Hoàng Kiên Trung (tên thời đi học của nhà báo Trần Kiên) đã được đánh giá cao nhất và nhận được lời khen ngợi từ Tổng Bí thư.
Ngày bế giảng, các học viên bịn rịn chia tay, “những nắm tay siết chặt nóng bừng”, họ dặn dò nhau “Viết nhiều vào nhé”, “Viết luôn nhé”. Hơn 40 học viên năm ấy đã tỏa đi khắp các chiến trường, trên mọi nẻo đường của Tổ quốc, mang theo ngòi bút sắc bén để đưa tin chiến sự, cổ vũ tinh thần yêu nước của nhân dân. Nhà báo Phạm Viết Thiệu tâm sự: “Học và làm báo trong kháng chiến tuy gian khổ nhưng là quãng đời mang nhiều kỷ niệm ấm lòng, một quãng đời vinh quang, đáng tự hào”.
Cuốn sách còn trích dẫn diễn văn bế giảng đầy tâm huyết của nhà báo Đỗ Đức Dục: “Nghề viết báo đòi hỏi hơn đâu hết sự luôn luôn tiến bộ, luôn luôn kịp thời. Nếu không có một tấm lòng tha thiết yêu nghề thì nhất định không đủ can đảm mà thu nhận những lời phê bình của đủ các độc giả phức tạp ở bốn phương, không đủ nhẫn nại mà luôn luôn học tập cầu tiến được”.
Với bố cục chặt chẽ, nguồn tư liệu phong phú và quý giá, cuốn sách về trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng đã làm nổi bật tầm quan trọng của nền báo chí cách mạng Việt Nam. Tác phẩm được chỉ đạo biên soạn bởi các nhà báo Lê Quốc Minh, Nguyễn Đức Lợi, Trần Trọng Dũng, chủ biên là nhà báo Trần Kim Hoa, cùng sự tham gia của nhiều tác giả khác như Tiến sĩ Nguyễn Sĩ Đại, Nguyễn Văn Ba, Nguyễn Thu Hiền, trong việc biên soạn và tìm kiếm tư liệu.
Admin
Nguồn: VnExpress
