Tại Diễn đàn Báo chí Quốc gia 2025, vấn đề đa dạng hóa nguồn thu trong bối cảnh kỷ nguyên số đã trở thành tâm điểm thảo luận giữa các lãnh đạo cơ quan báo chí.
Từ lâu, quảng cáo và hợp tác truyền thông đã đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra doanh thu cho các cơ quan báo chí Việt Nam. Tại Báo Tuổi Trẻ, nguồn thu từ quảng cáo và truyền thông vẫn chiếm tỷ trọng lớn, khoảng 65%, phần còn lại đến từ đầu tư tài chính, cho thuê văn phòng, phát hành và bản quyền.
Tuy nhiên, sự trỗi dậy của mạng xã hội đã gây ra sự sụt giảm đáng kể trong doanh thu quảng cáo truyền thống của nhiều đơn vị báo chí. Báo in ngày càng đối mặt với nhiều thách thức, một xu hướng không chỉ diễn ra ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới.
Theo báo cáo xu hướng 2024-2025 của Hiệp hội Báo chí và Nhà xuất bản Thế giới (WAN – IFRA), doanh thu từ báo in lần đầu tiên giảm xuống dưới 50% kể từ khi khảo sát này được thực hiện. Ngược lại, nguồn thu từ kỹ thuật số đã tăng thêm 7%, với quảng cáo và thuê bao số chiếm gần 32% tổng doanh thu, nhờ vào các mô hình paywall, ứng dụng trả phí và dịch vụ chuyên biệt.
Ông Mai Ngọc Phước, Tổng biên tập Báo Pháp luật TP.HCM, chia sẻ rằng từ năm 2017, sau khi mạng xã hội trở nên phổ biến, báo in của đơn vị này gần như “chết hẳn”. Ông Phước cho biết, giá một tờ báo in Pháp luật TP.HCM chỉ khoảng 5.500 đồng, thấp hơn giá một bó rau, trong khi cần đến 200 nhân sự để sản xuất. “Doanh thu từ báo in không đủ bù đắp chi phí in ấn, nhuận bút và công tác phí của phóng viên”, ông nói.
Ông Trần Xuân Toàn, Phó tổng biên tập Báo Tuổi Trẻ, cũng cho biết đơn vị này ghi nhận sự sụt giảm đáng kể trong lượng báo giấy bán ra. Trước đây, vào thời kỳ đỉnh cao năm 2012, báo đạt doanh thu gần 1.000 tỷ đồng, trong đó báo in đóng góp khoảng 55%.
Trước tình hình này, báo chí trong nước đang tích cực tìm kiếm và phát triển các nguồn thu phi truyền thống, bao gồm việc chuyển đổi sang các nền tảng số và mạng xã hội.
Tổng biên tập Báo Pháp luật TP.HCM cho biết nguồn thu hiện tại của họ chủ yếu đến từ báo điện tử, với lượng xem (view) khoảng 1-2 triệu mỗi ngày. Báo cũng vận hành 12 nền tảng trên mạng xã hội, trong đó ghi nhận nguồn thu lớn từ YouTube, Facebook và Zalo.
Tổ chức sự kiện cũng đang trở thành một nguồn thu quan trọng đối với nhiều cơ quan báo chí. Theo ông Phước, Báo Pháp luật TP.HCM thu hút tài trợ từ doanh nghiệp thông qua các hội thảo và tọa đàm chuyên sâu về pháp luật.
Bà Nguyễn Thị Ngọc Diệp, Phó tổng giám đốc kinh doanh Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy, cho biết tổ chức sự kiện không mang lại lợi nhuận cao, nhưng tạo ra dòng tiền đều đặn cho các tòa soạn. Báo Đồng Nai cũng nổi tiếng với việc tổ chức các sự kiện văn hóa xã hội và giải bóng đá U11, mang lại nguồn thu tương đối ổn định.
Hiện nay, một số tờ báo lớn tại Việt Nam đang hướng tới việc thu phí độc giả, một xu hướng đã được nhiều tòa soạn lớn trên thế giới thực hiện thành công, như New York Times, Bloomberg, Reuters và Economist.
Tuy nhiên, ông Trần Xuân Toàn chỉ ra hai lý do chính khiến báo chí Việt Nam chưa thể thực hiện thành công mô hình này. Thứ nhất, tình trạng ăn cắp bản quyền nội dung trên nền tảng số diễn ra “kinh khủng”, gây nản lòng cho phóng viên. Thứ hai, vấn nạn tin giả tràn lan trên các tài khoản Facebook và TikTok, gây nhiễu loạn thông tin. Do đó, ông cho rằng cần có sự vào cuộc của các cơ quan quản lý nhà nước và nền tảng xuyên biên giới để ưu tiên hiển thị thông tin từ báo chí chính thống.
Một rào cản khác đối với mô hình paywall là thói quen đọc báo miễn phí của độc giả. Để giữ chân người đọc, Phó tổng biên tập Báo Tuổi Trẻ nhấn mạnh rằng nội dung chất lượng và chuyên sâu cần trở thành yếu tố cốt lõi.
Ông Mai Ngọc Phước cũng tin rằng việc định vị nội dung chuyên sâu về pháp luật, tránh xa những thông tin “lá cải”, sẽ giúp Pháp luật TP.HCM giữ chân độc giả và được doanh nghiệp nhìn nhận là một tờ báo uy tín.
Ông Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, cũng lưu ý về việc đa dạng hóa mô hình kinh doanh ngoài quảng cáo. Ông gợi ý các cơ quan báo chí có thể mở rộng mảng truyền thông chính sách.
Theo ông Minh, báo chí cách mạng Việt Nam có trách nhiệm tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, ngay cả khi không có nguồn tài chính. Tuy nhiên, đối với các bộ, ngành, địa phương, khi các tòa soạn bỏ nguồn lực, cử phóng viên đi cơ sở, sản xuất nội dung, thì nên được hưởng một phần ngân sách.
Ông Trần Xuân Toàn đồng tình với ý kiến này, cho rằng việc nhận được đặt hàng từ các cơ quan nhà nước sẽ giúp báo chí tiếp cận thông tin nhanh chóng và chính xác hơn, đồng thời tạo ra những nội dung chất lượng hơn.
Admin
Nguồn: VnExpress
