Trước bối cảnh nhiều doanh nghiệp còn gặp khó khăn do thủ tục hành chính rườm rà, Chính phủ đang thể hiện quyết tâm cải cách mạnh mẽ. Tháng trước, Thủ tướng đã ban hành công điện, chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương đẩy nhanh việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, hướng tới mục tiêu giảm ít nhất 30% số lượng điều kiện đầu tư kinh doanh và thời gian giải quyết thủ tục. Động thái này nhằm hiện thực hóa chủ trương của Bộ Chính trị và Quốc hội về phát triển kinh tế tư nhân, tạo động lực đột phá cho khu vực này.
Ông Nguyễn Bá Diệp, đồng sáng lập Tập đoàn Công nghệ tài chính MoMo, chỉ ra một trong những thách thức lớn của các doanh nghiệp công nghệ mới là sự phức tạp trong việc tuân thủ quy định từ nhiều bộ quản lý khác nhau. MoMo hiện chịu sự quản lý của năm bộ và cơ quan ngang bộ, đòi hỏi nguồn lực đáng kể để thực hiện báo cáo gửi các cấp. Theo tính toán của ông Diệp, mỗi tháng MoMo phải chi khoảng 100 triệu đồng để trả lương cho năm nhân sự chuyên trách về tuân thủ. Ông mong muốn có một đầu mối duy nhất để giải quyết các vấn đề liên quan đến kinh tế tư nhân hoặc lĩnh vực công nghệ tài chính (FinTech), thay vì việc doanh nghiệp phải liên hệ với nhiều bộ khác nhau mỗi khi cung cấp sản phẩm, dịch vụ mới.
Thực tế cho thấy, nhiều chi phí tuân thủ, điều kiện kinh doanh và thủ tục hành chính đang cản trở sự phát triển của doanh nghiệp. Ông Phan Minh Thông, Chủ tịch HĐQT Phúc Sinh, một doanh nghiệp có hơn hai thập kỷ kinh nghiệm trong sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu nông sản, cho biết một trong những rào cản lớn nhất đối với họ là thủ tục hoàn thuế. Ông Thông chia sẻ, một hồ sơ chứng từ trị giá hàng chục tỷ đồng có thể bị trì hoãn chỉ vì cơ quan kiểm tra chưa xác minh được một hóa đơn vài trăm nghìn đồng. Sự phức tạp của thủ tục hoàn thuế không chỉ gây tốn thời gian mà còn làm “chôn” vốn của doanh nghiệp.
Một thủ tục khác mà cộng đồng doanh nghiệp mong muốn được loại bỏ là chấp thuận chủ trương đầu tư và đăng ký dự án đầu tư. Theo TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam, thủ tục này tạo ra chi phí tuân thủ lớn nhưng lại không mang lại nhiều ý nghĩa về mặt quản lý. Bởi lẽ, hoạt động đầu tư của doanh nghiệp đã được quản lý chặt chẽ thông qua các quy định của luật chuyên ngành. Ví dụ, khi xây dựng một nhà máy, dự án sẽ chịu sự quản lý của Luật Quy hoạch và Đất đai liên quan đến giao đất, cho thuê đất, đấu thầu quyền sử dụng đất, cũng như các quy định về báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM), giấy phép môi trường, giấy phép xây dựng và thẩm duyệt thiết kế phòng cháy chữa cháy. Do đó, TS. Bình cho rằng việc xin chủ trương đầu tư từ cơ quan nhà nước trong nhiều trường hợp là không cần thiết, gây kéo dài thời gian hoàn thiện thủ tục của dự án.
Chính phủ đã nhiều lần nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cắt giảm thủ tục hành chính và điều kiện kinh doanh. Tuy nhiên, theo một số doanh nghiệp, các đợt cải cách trước đây chủ yếu giảm về số lượng, nhưng lại phát sinh những hình thức khác. Chẳng hạn, việc gộp 2-3 thủ tục thành một chỉ làm giảm số lượng, chứ không thay đổi bản chất, hoặc các giấy phép, điều kiện kinh doanh lại biến thành các quy chuẩn kỹ thuật phức tạp hơn.
TS. Bình khuyến nghị rằng, trong đợt cắt giảm lần này, chất lượng cần được ưu tiên hơn số lượng. Ông nhấn mạnh rằng doanh nghiệp không quá lo ngại về điều kiện kinh doanh, mà điều họ quan tâm là quy trình và thủ tục để có được điều kiện kinh doanh đó. Sự thiếu minh bạch, thủ tục phức tạp, việc phải đi lại nhiều lần và những điều kiện mang tính “đánh đố” đang gây khó khăn cho doanh nghiệp. Theo ông, yếu tố quan trọng nhất cần cải cách là quá trình thực thi phải đảm bảo hiệu quả, minh bạch, công bằng và không gây trở ngại cho doanh nghiệp.
Để tăng cường tính minh bạch, đồng sáng lập MoMo khuyến nghị đẩy mạnh chuyển đổi sang Chính phủ điện tử, tăng cường các giao dịch trực tuyến để giảm thiểu chi phí và thời gian cho doanh nghiệp. Ông cũng đề xuất mở rộng và nâng cao hiệu quả của mô hình “dịch vụ một cửa”.
Thậm chí, Phúc Sinh, doanh nghiệp xuất khẩu nông sản đến hơn 100 quốc gia, còn đề xuất mô hình “không cửa” trong hoạt động hải quan. Ông Thông cho rằng, ngay cả khi có “một cửa”, vẫn còn khả năng gây khó dễ cho doanh nghiệp. Cả đại diện MoMo và Phúc Sinh đều đề xuất thực hiện kiểm tra theo xác suất, ưu tiên tự động và hình thức kiểm tra điện tử, đồng thời tăng cường xử phạt nghiêm các trường hợp vi phạm.
Để đảm bảo hiệu quả của đợt cắt giảm điều kiện kinh doanh lần này, TS. Bình đề xuất xác định từng bước tiêu chí cho các điều kiện kinh doanh. Đầu tiên, cần xác định xem điều kiện kinh doanh đó có hợp hiến, hợp pháp và phù hợp với chủ trương cải cách của Bộ Chính trị, Quốc hội và Chính phủ hay không. Cần xem xét liệu điều kiện đó có hạn chế quá mức quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp và người dân, hoặc có mang tư tưởng “không quản được thì cấm” hay không.
Thứ hai, cần xem xét liệu phương pháp quản lý bằng điều kiện kinh doanh có phải là cách tốt nhất hay không, hay còn có những phương thức thay thế hiệu quả hơn, ví dụ như các công cụ thị trường.
Thứ ba, nếu điều kiện kinh doanh đó là hợp lý, cơ quan chức năng cần tiếp tục cân nhắc tính hợp lý của số lượng thủ tục hành chính, thành phần hồ sơ, quy trình thủ tục, khả năng số hóa và minh bạch. Đồng thời, cần xem xét liệu mọi thủ tục đã tạo thuận lợi cho doanh nghiệp hay chưa, và chi phí tuân thủ có quá cao hay không.
TS. Bình kết luận rằng, bằng cách trả lời những câu hỏi này, cơ quan chức năng sẽ phân định được điều kiện kinh doanh nào thực sự cần thiết để quản lý, và điều kiện nào có thể sử dụng các công cụ quản lý khác để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân và doanh nghiệp.
Admin
Nguồn: VnExpress
