Ngày 21/6 (tức sáng 22/6 giờ Hà Nội), Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo về một chiến dịch quân sự táo bạo: quân đội Mỹ đã tiến hành không kích đồng loạt vào ba cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran, bao gồm Fordow, Natanz và Esfahan. Mục tiêu của cuộc tấn công, theo ông Trump, là “phá hủy” khả năng làm giàu uranium của Iran và ngăn chặn “mối đe dọa hạt nhân” tiềm tàng từ quốc gia Trung Đông này.
Đây là lần đầu tiên kể từ cuộc Cách mạng Hồi giáo năm 1979, một tổng thống Mỹ ra lệnh tấn công trực tiếp vào các cơ sở trọng yếu của Iran bằng không quân. Động thái này đánh dấu một bước ngoặt lớn, cho thấy sự can dự trực tiếp của Mỹ vào cuộc xung đột âm ỉ bấy lâu giữa Iran và Israel, đồng thời khép lại những nỗ lực ngoại giao mà chính quyền Trump đã dày công theo đuổi với Tehran.
Theo các nguồn tin thân cận được truyền thông Mỹ dẫn lời, Tổng thống Trump hy vọng rằng cuộc tấn công này sẽ buộc Iran phải quay trở lại bàn đàm phán về vấn đề hạt nhân, trong bối cảnh các nỗ lực ngoại giao dường như đang rơi vào bế tắc.
“Iran giờ đây phải đồng ý làm hòa, nếu không các cuộc tấn công trong tương lai sẽ còn lớn hơn nhiều”, ông Trump tuyên bố cứng rắn.
Tuy nhiên, phản ứng từ phía Iran lại không diễn ra theo kịch bản mà ông Trump dự đoán. Các quan chức Iran đã lên án mạnh mẽ cuộc tấn công của Mỹ, cho rằng đây là hành vi vi phạm luật pháp quốc tế. Tehran tuyên bố đang cân nhắc các biện pháp đáp trả thích đáng, đồng thời tiến hành phóng hàng loạt tên lửa, gây ra thiệt hại trên diện rộng tại các thành phố của Israel, đồng minh thân cận của Mỹ.
Giới quan sát nhận định rằng Tổng thống Trump đã thực hiện một “canh bạc lớn” đối với an ninh toàn cầu và di sản chính trị của chính ông. Hậu quả của chiến dịch này đối với tình hình Trung Đông và thế giới nói chung vẫn là một ẩn số khó lường.
Brett McGurk, người từng là điều phối viên về Trung Đông dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden, nhận xét: “Không ai có thể tự tin khẳng định diễn biến tiếp theo sẽ đi theo hướng tích cực hay tiêu cực”.
Mặc dù đã suy yếu sau hơn một tuần hứng chịu các cuộc không kích liên tục từ Israel, Iran vẫn được cho là sở hữu một kho tên lửa đáng kể, đủ sức tấn công các căn cứ quân sự của Mỹ trong khu vực. Điều này có nguy cơ kéo Washington vào một cuộc xung đột mới đầy rủi ro.
Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi tuyên bố rằng nước này “bảo lưu mọi lựa chọn để bảo vệ chủ quyền, lợi ích và người dân”, nhưng không đưa ra bất kỳ chi tiết cụ thể nào về các biện pháp đáp trả.
Tổng thống Trump đã cảnh báo rằng bất kỳ hành động trả đũa nào từ Iran sẽ vấp phải “phản ứng mạnh mẽ hơn” từ phía Mỹ. Tuy nhiên, theo bình luận viên chính trị Stephen Collinson của CNN, chương trình làm giàu uranium là một vấn đề mang tính danh dự quốc gia đối với Iran. Do đó, rất khó có khả năng lãnh tụ tối cao Ali Khamenei sẽ khoanh tay đứng nhìn sau khi các cơ sở hạt nhân của nước này bị tấn công.
Ngoài việc tấn công trả đũa trực tiếp vào Mỹ, Iran còn có một số lựa chọn khác, bao gồm đóng cửa Eo biển Hormuz, một tuyến đường biển huyết mạch cho việc vận chuyển dầu mỏ toàn cầu, gây ra một cuộc khủng hoảng năng lượng trên quy mô lớn.
Tehran cũng có thể nhắm mục tiêu vào các đồng minh của Washington ở Vùng Vịnh, hoặc trang bị vũ khí cho các lực lượng ủy nhiệm ở Iraq và Syria để tấn công các căn cứ và binh sĩ Mỹ trong khu vực.
“Bất kỳ phương án nào trong số này đều có thể buộc Mỹ phải tiến hành các chiến dịch trả đũa, làm gia tăng nguy cơ bùng nổ một cuộc chiến tranh toàn diện giữa Mỹ và Iran”, Collinson phân tích.
Washington chắc chắn không mong muốn sa lầy vào một cuộc chiến mới ở Trung Đông, sau gần hai thập kỷ chật vật thoát khỏi các cuộc xung đột ở Iraq và Afghanistan. Tổng thống Trump đã nhiều lần khẳng định rằng Mỹ sẽ không bị cuốn vào bất kỳ cuộc chiến nào trong nhiệm kỳ của ông.
Những gì diễn ra sau chiến dịch không kích Iran có thể không “dễ dàng và nhanh chóng” như ông Trump tuyên bố. Phong trào “Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại” (MAGA), nền tảng ủng hộ quan trọng của Tổng thống, gần đây đã xuất hiện những chia rẽ về kịch bản can thiệp quân sự vào Iran. Cuộc không kích có thể khiến một số đồng minh quay lưng với ông Trump, khi họ cho rằng hành động này không mang lại lợi ích cho nước Mỹ.
Chiến dịch quân sự này cũng có nguy cơ châm ngòi cho một cuộc tranh cãi gay gắt giữa nhánh hành pháp và lập pháp ở Mỹ. Các nghị sĩ hàng đầu của đảng Dân chủ cáo buộc Tổng thống vi phạm Hiến pháp khi ra lệnh tấn công một quốc gia khác mà không thông qua quốc hội, đồng thời đẩy nước Mỹ vào một cuộc xung đột mới ở Trung Đông.
Bình luận viên Collinson nhận định rằng động thái của ông Trump sẽ khiến những người chỉ trích ông thêm lo ngại về quyền lực hành pháp quá lớn của Tổng thống, điều có thể dẫn đến những cuộc tranh luận, thậm chí là một cuộc chiến pháp lý quyết liệt hơn.
“Ông Trump đã từ bỏ một trong những nguyên tắc chính trị kiên định của mình, đó là chấm dứt kỷ nguyên các tổng thống Mỹ phát động chiến tranh ở Trung Đông dựa trên thông tin tình báo đáng ngờ”, Collison viết.
Trước đó, vào ngày 18/6, Tổng thống Trump tuyên bố rằng Iran “chỉ còn vài tuần nữa là có thể sở hữu vũ khí hạt nhân”, đồng thời tái khẳng định quyết tâm ngăn chặn Tehran sở hữu loại vũ khí này. Vào ngày 20/6, ông Trump nói rằng lãnh đạo tình báo Mỹ Tulsi Gabbard đã “sai lầm” khi đánh giá hồi tháng 3 rằng Iran chưa tiến gần đến việc sở hữu vũ khí nguyên tử.
Mặc dù bà Gabbard tuyên bố rằng phát biểu của mình đã bị truyền thông trích dẫn không đầy đủ và bà đồng ý với quan điểm của ông Trump, các nguồn tin thân cận cho biết lãnh đạo tình báo Mỹ thực chất vẫn giữ nguyên nhận định hồi tháng 3.
“Tổng thống Trump đã đưa nước Mỹ bước vào một con đường mới với đích đến chưa rõ ràng. Ông ấy quyết định rằng mối đe dọa từ khả năng Iran sở hữu vũ khí hạt nhân đối với Mỹ, Israel và thế giới lớn hơn so với chuỗi hậu quả có thể xảy ra khi ngăn chặn nỗ lực đó”, Collinson nhận định.
Tuy nhiên, nhiều nghị sĩ Cộng hòa đã bày tỏ sự ủng hộ đối với quyết định của ông Trump, cho rằng chiến dịch không kích các cơ sở hạt nhân của Iran là “điều đúng đắn”.
Nghị sĩ Don Bacon ca ngợi ông Trump “đang bảo vệ nước Mỹ”, trong khi nghị sĩ Andy Harris gọi chiến dịch quân sự này là “hòa bình thông qua sức mạnh”, khẳng định rằng Mỹ đã có “hành động quyết đoán để phá hủy năng lực hạt nhân của Iran, bảo vệ sinh mạng của người dân Mỹ cùng các đồng minh, cũng như sự ổn định toàn cầu”.
Admin
Nguồn: VnExpress
