Để thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị đã đề ra các cơ chế đặc thù, cho phép thí điểm những chính sách mới.
Bộ Tài chính đang chủ trì xây dựng Nghị định nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn thể chế, mở rộng hợp tác công tư và huy động nguồn lực cho các lĩnh vực chiến lược này, thực hiện theo Nghị quyết 57. Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh đây là nhiệm vụ cấp bách để khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực trung tâm của tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững.
Theo ông Phạm Thi Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu (Bộ Tài chính), dự thảo Nghị định về cơ chế, chính sách hợp tác công tư trong khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đề xuất nhiều cơ chế vượt trội.
Dự thảo mở rộng định nghĩa hợp tác công tư, bổ sung các hình thức ngoài Luật PPP, ưu đãi vượt trội và phân cấp mạnh mẽ để đảm bảo tính linh hoạt. Việc lựa chọn nhà đầu tư cũng được mở rộng, bao gồm chỉ định, đấu thầu rộng rãi, đàm phán cạnh tranh và lựa chọn trong trường hợp đặc biệt. Đặc biệt, dự thảo mở rộng trường hợp áp dụng chỉ định nhà đầu tư cho các dự án an ninh quốc phòng.
Một yếu tố quan trọng để thu hút nhà đầu tư tư nhân là cơ chế chia sẻ rủi ro. Theo đó, trong 3 năm đầu vận hành, nếu doanh thu của nhà đầu tư thấp hơn phương án tài chính đã duyệt, Nhà nước sẽ bù 100% phần chênh lệch. Nếu doanh thu giảm sâu dưới 50%, nhà đầu tư có thể chấm dứt hợp đồng và được Nhà nước thanh toán toàn bộ chi phí đã đầu tư.
Để phù hợp với đặc thù dự án khoa học công nghệ, quy trình được đơn giản hóa tối đa. Thẩm quyền phê duyệt đề án được phân cấp xuống thủ trưởng các đơn vị sự nghiệp công lập thay vì chỉ Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ và Chủ tịch UBND tỉnh như hiện tại. Doanh nghiệp nhà nước cũng được áp dụng hình thức liên kết này.
Các cơ chế hỗ trợ, ưu đãi cũng được bổ sung. Tỷ lệ vốn nhà nước tham gia dự án được nâng lên tối đa 70% theo Luật PPP. Ngoài ra, còn có hỗ trợ kinh phí cho các quỹ phát triển khoa học công nghệ.
Một trong những vướng mắc lớn nhất trước đây là định giá tài sản công. Nghị định bổ sung quy định cho phép người đứng đầu đơn vị sự nghiệp tự xác định giá trị tài sản, đồng thời rút gọn quy trình lấy ý kiến phê duyệt đề án, giảm thời gian từ 30 ngày xuống 15 ngày.
Về lựa chọn đối tác liên kết, nếu đã có sẵn đối tác phù hợp, đơn vị có thể đàm phán trực tiếp mà không cần thủ tục lựa chọn nhà đầu tư phức tạp.
Về chính sách hỗ trợ, tổ chức khoa học công nghệ, đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nhà nước được miễn nộp tối thiểu 2% doanh thu để nghiên cứu, phát triển công nghệ chiến lược hoặc hợp tác đào tạo nguồn nhân lực. Riêng lĩnh vực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo được miễn toàn bộ phần nộp này.
Dự thảo nghị định cũng quy định các hình thức hợp tác công tư khác ngoài Luật PPP và việc sử dụng tài sản công, ví dụ như hợp tác ba bên giữa nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp. Trong hình thức này, cơ quan nhà nước cung cấp cơ sở hạ tầng, đất đai, vốn đầu tư, bảo đảm quyền sở hữu trí tuệ, ban hành chính sách đặc thù và giữ vai trò điều phối chiến lược. Các tổ chức khoa học công nghệ, cơ sở giáo dục, đơn vị sự nghiệp công lập thực hiện nghiên cứu, còn doanh nghiệp cung cấp tri thức, dữ liệu và nguồn nhân lực.
Một loại hình hợp tác khác là hợp tác nghiên cứu và phát triển giữa cơ quan nhà nước, tổ chức khoa học công nghệ, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân. Theo ý kiến từ TP HCM, các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Thế giới hay ADB cũng có thể tham gia đầu tư và tài trợ cho hoạt động nghiên cứu phát triển này.
Hợp tác đổi mới sáng tạo cũng là một hình thức được đề cập, áp dụng cho các chương trình, nhiệm vụ nghiên cứu phát triển có tính đột phá cao nhưng mức độ rủi ro lớn, thời gian thực hiện dài và chưa chắc khả năng thương mại hóa ngay. Hình thức này phù hợp với những công nghệ mới chưa rõ tương lai nhưng có tiềm năng tạo ra thay đổi căn bản trong phát triển công nghệ và sản xuất.
Ngoài ra, còn có hình thức hợp tác theo hướng tài trợ nghiên cứu, khuyến khích đóng góp từ các tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp tư nhân. Các tổ chức quốc tế như WB, ADB cũng có thể đồng tài trợ cho các dự án nghiên cứu, đổi mới sáng tạo có tiềm năng thương mại hóa cao.
Về nguồn tài chính, ngoài ngân sách nhà nước, các quỹ khoa học công nghệ, dự thảo cũng quy định rõ cơ chế tài trợ nghiên cứu.
Dự kiến, Nghị định này sẽ được ban hành trong tháng 6 và có hiệu lực từ ngày 1/7, tạo hành lang pháp lý quan trọng để thúc đẩy hợp tác công tư trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Admin
Nguồn: VnExpress
