Từ ngày 1/1/2026, một nghị quyết mới sẽ có hiệu lực, triển khai trong vòng ba năm tại Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ, Quảng Ninh và Đăk Lăk, tập trung vào việc bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương và lợi ích công cộng.
Theo đó, nhóm đối tượng dễ bị tổn thương bao gồm trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật, phụ nữ mang thai hoặc đang nuôi con nhỏ dưới 36 tháng tuổi, những người gặp khó khăn trong nhận thức và kiểm soát hành vi, người mất năng lực hành vi dân sự, và người dân tộc thiểu số sinh sống tại các vùng kinh tế khó khăn.
“Lợi ích công” được định nghĩa rộng, bao gồm lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước trong các lĩnh vực như đầu tư công, đất đai, tài nguyên, tài sản công, môi trường sinh thái, di sản văn hóa, an toàn thực phẩm, dược phẩm, và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Viện Kiểm sát (VKS) sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận và xử lý thông tin liên quan đến xâm phạm quyền dân sự của các nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công. VKS có trách nhiệm kiểm tra, xác minh, thu thập thông tin, tài liệu và chứng cứ liên quan. Thêm vào đó, VKS có quyền yêu cầu tòa án áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời để bảo vệ quyền dân sự, tài sản, bảo đảm thu thập và bảo vệ chứng cứ, cũng như đảm bảo quá trình giải quyết vụ án và thi hành án. VKS cũng có thể yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân chấm dứt hành vi vi phạm và áp dụng các biện pháp ngăn chặn, khắc phục hậu quả.
Về thẩm quyền xét xử, tòa án khu vực sẽ là cấp xét xử sơ thẩm các vụ án dân sự công ích. Đối với các vụ việc liên quan đến bất động sản, thẩm quyền xét xử sơ thẩm thuộc về tòa án khu vực nơi có bất động sản đó. Trong trường hợp bất động sản nằm ở nhiều địa điểm khác nhau, tòa án có thẩm quyền là tòa án khu vực nơi có một trong các bất động sản đó.
Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao nhấn mạnh rằng chủ trương bảo vệ lợi ích công và các nhóm dễ bị tổn thương đã được khẳng định trong Nghị quyết số 27/2022 của Ban Chấp hành Trung ương.
Trên thực tế, trách nhiệm và vai trò khởi kiện của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong các vụ việc xâm hại quyền dân sự của các nhóm dễ bị tổn thương và lợi ích công chưa thực sự hiệu quả. Nhiều quy định hiện hành còn thiếu rõ ràng về chủ thể được giao thực hiện việc khởi kiện, hoặc chưa nhận được sự quan tâm và chủ động yêu cầu khởi kiện từ các cơ quan, tổ chức có trách nhiệm.
Một trong những nguyên nhân chính của tình trạng này là do pháp luật hiện hành chưa có cơ chế cụ thể để đảm bảo cho các cơ quan, tổ chức thực hiện quyền khởi kiện, cũng như việc VKS chưa được trao quyền khởi kiện vụ án dân sự. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia trên thế giới cho thấy rằng việc trao quyền khởi kiện các vụ việc dân sự cho VKS hoặc Viện công tố là một cơ chế hiệu quả để bảo vệ lợi ích công và các nhóm dễ bị tổn thương.
Admin
Nguồn: VnExpress
