Việt Nam dự kiến áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường từ năm 2027, một động thái nhằm giảm tiêu thụ các sản phẩm này và đối phó với các vấn đề sức khỏe ngày càng gia tăng. Theo dự thảo luật do Bộ Tài chính đề xuất, các loại nước giải khát chứa trên 5 gram đường trên 100 ml sẽ chịu mức thuế suất ban đầu là 8%, sau đó tăng lên 10% từ năm 2028.
Bác sĩ Trương Tuyết Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, nhấn mạnh rằng thuế là một công cụ chính sách hiệu quả để thay đổi hành vi tiêu dùng, góp phần kiểm soát sự gia tăng của các bệnh không lây nhiễm.
Số liệu thống kê cho thấy mức tiêu thụ đồ uống có đường tại Việt Nam đã tăng gấp đôi trong thập kỷ qua, đạt 6,67 tỷ lít vào năm 2023. Việc tiêu thụ thường xuyên các sản phẩm này có liên quan đến tình trạng thừa cân, béo phì và làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch và các rối loạn chuyển hóa khác.
Đáng lo ngại, tình trạng này đặc biệt phổ biến ở giới trẻ. Thống kê năm 2019 cho thấy 33,9% học sinh trong độ tuổi 13-17 uống nước ngọt ít nhất một lần mỗi ngày. Tỷ lệ thừa cân, béo phì trên toàn quốc cũng đã tăng đáng kể từ 8,5% năm 2010 lên 19% vào năm 2020.
Bác sĩ Mai cũng lưu ý rằng cả đồ uống chứa đường và chất tạo ngọt nhân tạo đều có thể kích thích cảm giác thèm ngọt, tăng cảm giác đói và thậm chí gây nghiện.
Gánh nặng kinh tế do các vấn đề sức khỏe liên quan đến tiêu thụ đường là rất lớn. Ước tính thiệt hại do béo phì gây ra trong năm 2019 đã lên tới 3,69 tỷ USD, tương đương 1,1% GDP, và có thể tăng gấp 28 lần vào năm 2060 nếu không có các biện pháp can thiệp kịp thời.
Một nghiên cứu từ Đại học Y tế Công cộng cho thấy, nếu giá bán lẻ tăng 20% nhờ chính sách thuế, Việt Nam có thể giảm 1,5% tỷ lệ béo phì, ngăn ngừa 80.000 ca đái tháo đường và tiết kiệm gần 800 tỷ đồng cho hệ thống y tế.
Tiến sĩ Hoàng Thị Mỹ Hạnh từ Viện Chiến lược và Chính sách y tế, Bộ Y tế, cho biết việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường không chỉ giúp giảm nguy cơ bệnh tật mà còn tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Tính đến tháng 8/2023, đã có 117 quốc gia và vùng lãnh thổ thực hiện các chính sách thuế nhằm tăng giá đồ uống có đường vì mục tiêu sức khỏe cộng đồng, trong đó 104 quốc gia áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt.
Theo bà Hạnh, việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ làm tăng giá tất cả các sản phẩm thuộc diện chịu thuế một cách đồng đều, giúp ngăn ngừa gian lận thương mại về giá và đảm bảo nguồn thu thuế ổn định. Việc tính thuế dựa trên hàm lượng đường sẽ tạo ra sự khác biệt lớn hơn về giá giữa các loại đồ uống có hàm lượng đường khác nhau, khuyến khích người tiêu dùng chuyển sang các sản phẩm ít đường hơn và thúc đẩy các doanh nghiệp tái cơ cấu sản phẩm, ưu tiên sản xuất đồ uống có hàm lượng đường thấp.
Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, cũng khuyến nghị áp dụng thuế đối với đồ uống có đường ngay lập tức để tăng giá thành và giảm tiêu dùng. Bà nhấn mạnh rằng biện pháp này đặc biệt hiệu quả trong việc thay đổi thói quen của trẻ em và thanh thiếu niên, những đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi giá cả hơn.
Admin
Nguồn: VnExpress
