Quốc hội đã thông qua Luật Ngân sách Nhà nước sửa đổi vào ngày 25/6, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc điều chỉnh nguyên tắc phân chia nguồn thu giữa ngân sách trung ương và địa phương. Mục tiêu chính của sự thay đổi này là tăng cường tính chủ động cho các địa phương và phù hợp với đặc thù kinh tế – xã hội của từng vùng.
Theo quy định mới, các địa phương không nhận bổ sung cân đối từ ngân sách trung ương sẽ được hưởng 80% các khoản thu, trong khi ngân sách trung ương nhận 20%. Đối với các địa phương vẫn nhận bổ sung cân đối, tỷ lệ này là 85% cho ngân sách địa phương và 15% cho ngân sách trung ương.
Cụ thể, TP HCM, một địa phương không nhận bổ sung ngân sách từ trung ương, sẽ được giữ lại 80% tiền sử dụng đất và tiền thuê đất, còn 20% sẽ nộp về ngân sách trung ương. Riêng Hà Nội, nhờ cơ chế đặc thù theo Luật Thủ đô, vẫn được phép giữ lại 100% các khoản thu này.
Trước đó, trong cuộc làm việc với đoàn công tác của Tổng Bí thư Tô Lâm, Phó bí thư Thường trực Thành ủy TP HCM Nguyễn Thanh Nghị đã đề xuất cho phép thành phố giữ lại toàn bộ nguồn thu từ các quỹ đất trong vòng 5 năm tới. Đề xuất này nhằm bổ sung nguồn lực phát triển hạ tầng khi sáp nhập các đơn vị hành chính. Tuy nhiên, Chính phủ cho rằng, nguồn thu ngân sách của TP HCM hiện chiếm một phần ba tổng thu của cả nước, trong khi đất đai là nguồn lực chung của toàn dân. Do đó, phương án hài hòa hơn là tỷ lệ 80-20 đã được xem xét và thông qua.
Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng, trong báo cáo giải trình trước Quốc hội, nhấn mạnh rằng việc điều chỉnh này sẽ giúp các địa phương chủ động hơn trong việc sử dụng nguồn thu vượt dự toán, đồng thời đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình và dự án trọng điểm.
Luật Ngân sách Nhà nước sửa đổi cũng bổ sung nhiều nội dung nhằm tăng tính linh hoạt trong điều hành ngân sách. Một trong số đó là quy định cho phép sử dụng Quỹ dự trữ tài chính để tạm ứng cho các dự án hạ tầng quan trọng trên địa bàn tỉnh, thành phố. Số tiền tạm ứng tối đa không được vượt quá 50% quỹ dự trữ đầu năm và phải được hoàn trả trong vòng 36 tháng.
Luật sửa đổi cũng phân định rõ trách nhiệm của các cấp trong điều hành ngân sách. Thủ tướng Chính phủ được bổ sung thêm quyền quyết định phân bổ ngân sách, trong khi chính quyền địa phương được trao quyền cao hơn trong việc điều chỉnh dự toán và thực hiện chi tiêu. Điều này nhằm rút ngắn thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả quản lý.
Bộ trưởng Tài chính cũng nhấn mạnh rằng luật mới sẽ giúp cắt giảm các thủ tục hành chính rườm rà, tăng tính chủ động và trách nhiệm của các cơ quan trong chi tiêu ngân sách. Đồng thời, luật yêu cầu Quốc hội, Chính phủ, HĐND và UBND các cấp tăng cường giám sát và xử lý nghiêm các sai phạm, chống tiêu cực và lãng phí trong chi tiêu công.
Hiện tại, TP HCM được phép giữ lại 100% các khoản thu từ tiền sử dụng đất và tiền thuê đất phát sinh trên địa bàn, sau khi thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ tài chính theo quy định, trừ các khoản thuộc ngân sách Trung ương. Tuy nhiên, tỷ lệ này không được quy định cố định trong Luật Ngân sách Nhà nước, mà được xác định theo tỷ lệ điều tiết ngân sách hàng năm do Quốc hội phê duyệt trong Nghị quyết về dự toán ngân sách nhà nước. Trong giai đoạn 2022-2025, tỷ lệ điều tiết tổng thu ngân sách cho TP HCM là 21%.
Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi) bao gồm 79 điều và sẽ có hiệu lực từ năm ngân sách 2026. Tuy nhiên, các quy định liên quan đến lập dự toán, chấp hành ngân sách Nhà nước và phân cấp cho tỉnh, xã trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số sẽ có hiệu lực sớm hơn, từ ngày 1/7. Quyết toán ngân sách năm 2024 và quy trình lập dự toán ngân sách năm 2026 vẫn sẽ được thực hiện theo Luật Ngân sách 2015.
Admin
Nguồn: VnExpress
