**Tác động của Trí tuệ Nhân tạo (AI) đối với Sự Phát triển Tâm lý và Sức khỏe Tinh thần của Trẻ em**
Sự gia tăng nhanh chóng của các nền tảng do AI điều khiển, đặc biệt là các thuật toán trên mạng xã hội, đang đặt ra những thách thức đáng kể đối với sức khỏe tinh thần của trẻ em. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra mối liên hệ giữa việc tiếp xúc quá nhiều với các công nghệ này và sự gia tăng các vấn đề về tâm lý ở thanh thiếu niên.
Một nghiên cứu năm 2023 của Hiệp hội Tâm lý học Mỹ (APA) cho thấy các nguồn cấp dữ liệu được điều khiển bởi thuật toán, được thiết kế để tối đa hóa mức độ tương tác của người dùng, có thể dẫn đến sự gia tăng lo lắng, trầm cảm và các vấn đề liên quan đến hình ảnh cơ thể ở trẻ em. Tương tự, một nghiên cứu khác được công bố trên tạp chí JAMA Psychiatry, theo dõi 5.000 thanh thiếu niên, cho thấy những trẻ dành hơn ba giờ mỗi ngày trên các nền tảng xã hội do AI quản lý có nguy cơ mắc chứng trầm cảm và lo âu cao hơn 60% so với những trẻ sử dụng ít hơn.
Một vấn đề khác là sự cá nhân hóa do AI tạo ra các “bong bóng lọc”, hạn chế sự tiếp xúc của trẻ em với các góc nhìn xã hội đa dạng. Điều này có thể góp phần gây ra sự cô lập xã hội và tăng khả năng tiếp xúc với nội dung độc hại, theo một nghiên cứu năm 2023 của các nhà khoa học Haidt & Twenge.
**Quyền Riêng tư và Khai thác Dữ liệu**
Các nền tảng sử dụng AI thu thập một lượng lớn dữ liệu cá nhân từ trẻ em, thường là mà không có sự đồng ý rõ ràng từ phụ huynh hoặc người giám hộ. Một báo cáo của Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) đã cảnh báo rằng các ứng dụng do AI điều khiển có thể thu thập dữ liệu sinh trắc học, thói quen duyệt web và thậm chí cả phản ứng cảm xúc của trẻ em, khiến các em có nguy cơ bị giám sát và khai thác.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Human Behaviour năm 2021 cho thấy phần lớn các ứng dụng phổ biến dành cho trẻ em đã vi phạm luật bảo vệ dữ liệu, chẳng hạn như COPPA (Đạo luật bảo vệ quyền riêng tư trực tuyến của trẻ em). Hơn nữa, việc sử dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt bằng AI trong trường học và các không gian công cộng khác có thể bình thường hóa hoạt động giám sát và xâm phạm quyền riêng tư của trẻ em trong tương lai.
**Suy giảm Khả năng Học tập**
Việc quá phụ thuộc vào các công cụ hỗ trợ học tập sử dụng AI có thể gây suy giảm khả năng ghi nhớ và kỹ năng tư duy phản biện của trẻ em. Một nghiên cứu năm 2022 của OECD kết luận rằng việc AI cung cấp câu trả lời ngay lập tức có thể làm giảm khả năng học sâu của trẻ. Nghiên cứu từ Đại học California năm 2023 cũng cho thấy trẻ em sử dụng công cụ viết hỗ trợ AI để làm bài tập về nhà có điểm số thấp hơn trong các bài kiểm tra viết sáng tạo và khả năng hiểu so với những bạn cùng lứa tuổi.
**Thiên vị và Định kiến**
Các hệ thống AI có nguy cơ phản ánh và khuếch đại định kiến xã hội, gây tổn hại đến sự hiểu biết của trẻ em về công bằng và bình đẳng. Một nghiên cứu năm 2020 của MIT Media Lab cho thấy các hệ thống nhận dạng khuôn mặt thương mại có tỷ lệ lỗi cao hơn đáng kể đối với trẻ em gái có làn da sẫm màu, làm dấy lên lo ngại về sự thiên vị về chủng tộc và giới tính trong AI. Một nghiên cứu khác của Đại học Stanford năm 2021 cảnh báo rằng các chatbot AI được sử dụng trong các ứng dụng học tập đôi khi thể hiện sự thiên vị giới tính khi gợi ý vai trò, củng cố các khuôn mẫu giới tính truyền thống.
**Gây Nghiện**
Các thuật toán AI được thiết kế để tối đa hóa sự tương tác có thể thúc đẩy hành vi gây nghiện ở trẻ em. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Lancet Child & Adolescent Health năm 2022 chỉ ra rằng các thuật toán đề xuất do AI điều khiển có thể dẫn đến các kiểu sử dụng cưỡng chế, liên quan đến tỷ lệ thiếu ngủ, triệu chứng ADHD và rối loạn tâm trạng cao hơn. Nghiên cứu từ Trung tâm Công nghệ Nhân đạo năm 2023 cho thấy các hệ thống AI có thể khai thác các vòng lặp khen thưởng thần kinh trong não trẻ em, khiến chúng dễ bị nghiện hơn người lớn.
Tóm lại, mặc dù AI mang lại những lợi ích tiềm năng trong giáo dục và các lĩnh vực khác, nhưng việc sử dụng không được kiểm soát có thể gây ra những tác hại thực sự đối với sức khỏe tinh thần, quyền riêng tư, sự phát triển nhận thức và đạo đức của trẻ em. Các nhà nghiên cứu đang kêu gọi các quy định chặt chẽ hơn, thiết kế AI có đạo đức, giáo dục phụ huynh và các chính sách phù hợp để đảm bảo rằng AI phục vụ lợi ích tốt nhất của trẻ em thay vì khai thác những điểm yếu của chúng.
Admin
Nguồn: VnExpress
