Từ những ký ức ấp ủ nhiều năm, nghệ sĩ Hữu Châu đã cho ra mắt cuốn sách “Chiếc nôi vàng giông bão”, do tác giả Thanh Thủy chấp bút. Tác phẩm gồm 8 phần với 40 chương, tái hiện chân thực cuộc đời làm nghề của Hữu Châu, từ những ngày thơ ấu đến khi trở thành một nghệ sĩ gạo cội của sân khấu miền Nam.
**Hai bức màn nhung**
Hai bức màn nhung sân khấu, nơi mở ra và khép lại những cung bậc cảm xúc, kết nối và phân chia giữa nghệ sĩ và khán giả, giữa thế giới ảo ảnh và đời thực. Khi màn nhung mở ra, khán giả hòa mình vào cuộc phiêu lưu cùng nghệ sĩ trong không gian và thời gian nghệ thuật. Khi màn nhung khép lại, đó là ranh giới của sự chia ly, đánh dấu sự kết thúc của những mộng mơ, đưa mọi người trở về với thực tại.
Nhưng sân khấu không chỉ có một bức màn nhung. Ở hậu trường, còn có một bức màn nhung khác, biểu tượng cho sự tôn nghiêm của nghề hát: bức màn trên bàn thờ Tổ.
Ngày xưa, khi đến giờ diễn, ba hồi trống giòn giã vang lên. Cùng lúc, người kéo màn trên sân khấu và người kéo màn nhung trên bàn thờ Tổ cùng thực hiện công việc của mình. Đó là thời khắc Tổ chứng giám cho buổi diễn. Người nghệ sĩ biểu diễn không chỉ cho khán giả mà còn cho Tổ xem. Thậm chí, có những lúc họ có thể quên đi khán giả, nhưng luôn tâm niệm rằng Tổ đang dõi theo từng cử chỉ, điệu bộ, cách họ sống với nhân vật dưới ánh đèn sân khấu. Họ không cho phép mình được khinh suất dù chỉ một giây.
Tuy nhiên, không phải nghệ sĩ nào cũng thấu hiểu sự tôn nghiêm đó, dẫn đến những hình ảnh bát nháo, thậm chí nhếch nhác tại một số buổi cúng Tổ hiện nay. Mỗi mùa giỗ Tổ, đâu đâu cũng thấy rộn ràng, đông đúc, lễ vật ê hề, có nơi heo quay bày la liệt. Nhưng, ngày giỗ Tổ đâu phải là ngày sát sinh?
Dĩ nhiên, vẫn còn nhiều sân khấu giữ được sự ấm áp, thanh bạch và đầy ắp tình yêu thương.
Ngày nay, có một trào lưu là nghệ sĩ nào cũng thờ Tổ, dù tuổi nghề chỉ mới vài tháng, vài năm. Có người đặt bàn thờ Tổ trong phòng ngủ, sinh hoạt hớ hênh, đi vắng suốt ngày, khiến bàn thờ khô héo, bụi bặm, không một chén nước. Họ quên rằng, nghề nào cũng có quy tắc và tôn ti trật tự riêng.
Theo những gì tôi được dạy và hiểu, việc thờ Tổ, đặt bàn thờ Tổ nên do những nghệ sĩ tiền bối, những người có dòng dõi “bầu gánh”, “hậu tổ” chủ trì. Mỗi nghệ sĩ đều có vị trí, duyên nghiệp riêng, nhưng ai cũng có thể bày tỏ lòng thành kính với Tổ nghiệp, chỉ cần đừng hiểu sai lệch và phô trương hình thức.
Ngày càng có nhiều cách nghĩ mê tín dị đoan, hù dọa tâm linh, như đi hát không được ăn mía, không được cúng trái lựu… Đây là một chủ đề rộng lớn và nhạy cảm, nên tôi chỉ có thể nói đến đây.
Tôi đã trải qua nhiều thăng trầm trong nghề. Ngoài hai bức màn nhung sân khấu, tôi còn một bức màn nhung riêng. Đó là nơi tôi lặng lẽ ngồi yên, an toàn như một con tằm trong kén. Nơi đó gói ghém những khát vọng thầm kín, chứa đựng hết tâm tư của tôi về nghề nghiệp. Đó là những lúc tôi sung sướng hay mệt mỏi sau khi đi làm, sau khi trả vai một nhân vật vất vả.
Tôi về nhà, thắp hương trên bàn thờ ông bà, ngắm chiếc khánh tổ “Khánh ngọc Dạ Minh Châu” không còn nguyên vẹn sau bao biến cố. Tôi ngồi khuất sau bàn thờ, thu mình lại, cảm thấy bình yên, ấm áp và nhỏ bé trước anh linh của Ông Bà Nội, Má Ba, Ba Thình, anh Hải, em Hữu Lộc… Đó là nơi tôi dựa dẫm và thầm thì. Không còn gánh nặng phải thể hiện rạng rỡ gia tộc, chỉ còn sự vỗ về yêu thương. Dưới bàn thờ một gia tộc “hậu tổ” của cải lương, tôi thấy mình được bao bọc.
Khi đứng trước bức màn nhung hậu trường, tôi còn tưởng nhớ đến Má Ba, chú Út, Hữu Lộc. Không hẳn vì tâm linh huyền bí, chỉ là vì lòng tôi luôn nhớ họ.
Tôi còn một mơ ước thầm kín về một vị khán giả đặc biệt. Tôi mơ, khi bức màn nhung riêng tư của tôi mở ra, tôi sẽ thấy Má Ba, nữ hoàng của lòng tôi, ngồi xem tôi diễn. Má Ba mặc đồ tuồng, tuồng gì cũng được, ở hàng ghế đầu, mỉm cười hiền dịu, vỗ tay, bao dung và nghiêm khắc với tôi. Tôi mơ ước điều đó, vì gần như những người thân yêu đều đã từng xem tôi diễn. Chỉ có Má Ba là chưa bao giờ, vì Người đã vĩnh viễn rời xa sân khấu, kết thúc sứ mệnh của mình.
Người đã vĩnh viễn từ biệt hai bức màn nhung.
*Tổ nghề sân khấu là một khái niệm trong giới nghệ sĩ Việt Nam, dùng để chỉ một nhân vật có thật hoặc hư cấu, được tôn thờ để tưởng nhớ những người có công với nghệ thuật. Có nhiều truyền thuyết về nguồn gốc của việc giỗ Tổ, nhưng phổ biến nhất là câu chuyện về “Hai hoàng tử mê hát”. Dù các giai thoại có khác nhau, thì việc giỗ Tổ vẫn là một ngày truyền thống ý nghĩa của giới sân khấu.*
*Trong hậu trường, các gánh hát thường có một bàn thờ Tổ, nơi các nghệ sĩ vái lạy trước khi ra diễn. Tổ nghiệp của nghệ thuật sân khấu gồm ba vị: Tiên sư, Tổ sư và Thánh sư.*
Admin
Nguồn: VnExpress
