Các nguồn tin Trung Đông cuối tuần qua tiết lộ về khả năng Israel và Syria đang tiến hành đàm phán hòa bình, hướng tới bình thường hóa quan hệ theo khuôn mẫu Hiệp định Abraham do Mỹ làm trung gian năm 2020.
Theo kênh LBCI của Lebanon, trích dẫn các nguồn tin giấu tên, Syria yêu cầu Israel công nhận chính quyền mới do Tổng thống lâm thời Ahmad al-Sharaa lãnh đạo và rút quân khỏi các khu vực Israel kiểm soát ở miền nam Syria từ ngày 8/12/2024, bao gồm cả đỉnh núi Hermon, một vị trí chiến lược ở Cao nguyên Golan.
Đổi lại, Syria sẽ không còn yêu cầu Israel trả lại các vùng đất tại Cao nguyên Golan mà Israel đã chiếm đóng từ năm 1967. Trước đây, đây là một yêu cầu kiên quyết của Syria trong các cuộc đàm phán, nhưng Israel đã bác bỏ, dẫn đến bế tắc. Chính quyền lâm thời Sharaa cũng mong muốn Mỹ đóng vai trò bảo trợ cho thỏa thuận hòa bình này.
Đài truyền hình i24 của Israel, dẫn nguồn tin từ Syria, cho biết hai bên có thể ký kết thỏa thuận hòa bình trước cuối năm nay.
Trước đó, vào ngày 29/6, trong phiên trả lời chất vấn trước các thẩm phán về vụ án tham nhũng của Thủ tướng Benjamin Netanyahu, các quan chức an ninh hàng đầu Israel đã đề nghị hoãn xét xử. Theo đài truyền hình Kan, lý do là vì Tel Aviv đang “đứng trước cơ hội thay đổi cục diện Trung Đông và mở rộng vòng tròn hòa bình, bao gồm cả Syria”.
Phiên chất vấn ngắn ngủi này đã đủ sức thuyết phục các thẩm phán hoãn xét xử. Các nguồn tin từ Israel tiết lộ rằng ít nhất hai quan chức tham dự là Thiếu tướng Shlomi Binder, Tư lệnh Tổng cục Tình báo Quân đội (Aman), và Giám đốc Viện Tình báo và Chiến dịch Đặc biệt (Mossad), David Barnea.
Ngày 30/6, Ynet dẫn lời một quan chức cấp cao Syria giấu tên xác nhận rằng hai bên đang tiến gần đến một thỏa thuận hòa bình lịch sử, bao gồm điều khoản “rút quân theo giai đoạn”. Quan chức này cho biết thỏa thuận sẽ “bình thường hóa hoàn toàn quan hệ giữa hai nước” và đề xuất biến Cao nguyên Golan thành “vườn hòa bình” để phát triển các dự án kinh tế chung.
Mặc dù Bộ Ngoại giao Syria chưa đưa ra bình luận chính thức, nhiều nguồn tin từ cả Syria và Israel đều cho thấy các cuộc đàm phán đang diễn ra tích cực.
Cố vấn An ninh Quốc gia Israel Tzachi Hanegbi, trong một phiên họp kín của Ủy ban Đối ngoại và Quốc phòng quốc hội, xác nhận rằng Tel Aviv đã thiết lập liên lạc trực tiếp với Damascus, thay vì thông qua các kênh trung gian như trước đây. Ông cũng gợi ý rằng Lebanon và Syria đều là những ứng viên tiềm năng cho tiến trình bình thường hóa theo mô hình Hiệp định Abraham.
Xung đột giữa Israel và Syria bắt đầu từ năm 1948, leo thang trong các cuộc chiến năm 1967 và 1973. Israel kiểm soát khoảng 1.200 km2 ở Cao nguyên Golan sau Chiến tranh Sáu ngày (1967) và đơn phương sáp nhập khu vực này, hành động không được cộng đồng quốc tế công nhận.
Cao nguyên Golan có tầm quan trọng chiến lược về quân sự và tài nguyên nước, từ lâu đã là một điểm nóng địa chính trị trong khu vực.
Nhà nghiên cứu chiến lược Kamal Jbeili tại Damascus cho rằng, nếu chính phủ mới tại Syria cân nhắc thỏa thuận hòa bình với Israel, Tổng thống lâm thời Sharaa có thể đang tìm cách thoát khỏi tình trạng cô lập về chính trị và kinh tế. Bình thường hóa quan hệ với Israel có thể là một chiến lược để Syria cải thiện nền kinh tế và an ninh nội địa, nhưng điều kiện là Damascus phải duy trì được chủ quyền.
Chuyên gia về Iran, Mostafa al-Nuaimi, nhận định rằng Syria đang chủ động tách khỏi trục ảnh hưởng của Tehran, sau quyết định không đáp trả các đòn tấn công của Israel nhằm vào Iran gần đây.
“Lãnh đạo Syria đang cố gắng đưa đất nước vào vị thế trung lập, củng cố ổn định nội bộ. Nỗ lực này không đồng nghĩa với việc nhượng bộ trước Israel, mà là để tránh đối đầu trực diện không cần thiết”, al-Nuaimi nói.
Nhà phân tích chính trị Rola Abdullah lưu ý rằng đàm phán hòa bình với Israel là một chủ đề gây chia rẽ sâu sắc trong dư luận Syria. Tuy nhiên, đàm phán trực tiếp cũng có thể tạo ra đột phá chính sách cho Damascus, nếu Tổng thống al-Sharaa đòi lại được những phần lãnh thổ Israel kiểm soát từ cuối năm ngoái và giữ được thể diện quốc gia.
“Việc Syria đối thoại cởi mở với Israel, dù kết quả ra sao, cho thấy xung đột đang chuyển đổi từ quân sự sang chính trị. Người dân Syria sẽ cần một thỏa thuận minh bạch”, bà kết luận.
Admin
Nguồn: VnExpress
