Đột quỵ là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Hoa Kỳ, cướp đi sinh mạng của khoảng 160.000 người mỗi năm trong số gần 800.000 ca mắc. Đáng chú ý, phần lớn các ca đột quỵ (khoảng 90%) là do thiếu máu cục bộ, xảy ra khi cục máu đông chặn dòng máu lên não, gây ra những tổn thương nghiêm trọng. Theo các chuyên gia, mỗi phút chậm trễ trong điều trị, bệnh nhân có thể mất đi hàng triệu tế bào thần kinh và giảm đáng kể khả năng tự chủ trong cuộc sống.
Mặc dù y học đã đạt được nhiều tiến bộ trong điều trị đột quỵ trong những thập kỷ gần đây, việc loại bỏ các cục máu đông lớn hoặc khó tiếp cận vẫn là một thách thức lớn. Các phương pháp hiện tại như hút hoặc sử dụng stent để lấy cục máu đông đôi khi không hiệu quả và thậm chí có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, chẳng hạn như vỡ cục máu đông, tạo ra các mảnh vụn nhỏ di chuyển sâu hơn vào não và gây tổn thương thêm.
Trong bối cảnh đó, một thiết bị đầy hứa hẹn có tên “milli-spinner” đã được phát triển bởi các kỹ sư tại Đại học Stanford. Thiết bị này là một ống rỗng cực nhỏ, được trang bị cánh quay và khe hở, có khả năng nén và thu nhỏ cục máu đông, giúp việc loại bỏ chúng trở nên dễ dàng hơn. Các thử nghiệm ban đầu trên mô hình dòng chảy và trên lợn cho thấy milli-spinner có thể làm co nhỏ cục máu đông tới 95% và loại bỏ chúng thành công ngay từ lần thử đầu tiên trong phần lớn các trường hợp.
Giáo sư Greg Albers, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ Đại học Stanford, nhận định đây là một bước tiến mang tính cách mạng trong lĩnh vực điều trị đột quỵ.
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature ngày 4/6 cho thấy milli-spinner có hiệu quả gấp đôi so với các công nghệ hiện tại trong việc khôi phục lưu thông máu và gấp bốn lần đối với các trường hợp cục máu đông khó xử lý nhất. Tiến sĩ Jeremy Heit, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết thiết bị này hoạt động nhanh chóng, chỉ trong vài giây, và có thể hút cục máu đông đã được thu nhỏ qua ống thông một cách dễ dàng.
Một trong những ưu điểm nổi bật của milli-spinner là khả năng ngăn ngừa vỡ cục máu đông trong quá trình xử lý. Kỹ sư Renee Zhao, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết hiện tượng này ban đầu gây ngạc nhiên cho nhóm nghiên cứu khi quan sát trong phòng thí nghiệm. Thiết bị tạo ra cả lực nén và lực cắt để tách các tế bào máu ra khỏi lõi fibrin, giúp cục máu đông co lại và dễ dàng loại bỏ hơn.
Trong khi các thiết bị hiện tại chỉ loại bỏ thành công cục máu đông dưới 50% trong lần thử đầu tiên và thất bại hoàn toàn trong khoảng 15% trường hợp, milli-spinner đã chứng minh khả năng vượt trội khi giúp khôi phục lưu thông máu thành công trong lần đầu tiên ở hơn 90% trường hợp thử nghiệm trên mô hình động mạch não. Trong hơn 500 ca thử nghiệm, tỷ lệ thành công gần như tuyệt đối.
Tiến sĩ Heit nhấn mạnh rằng nếu kết quả này được xác nhận trong các thử nghiệm lâm sàng, thiết bị có thể cứu sống hàng chục nghìn người mỗi năm và giảm đáng kể các biến chứng tàn tật lâu dài do đột quỵ gây ra.
Hiện tại, nhóm nghiên cứu đang chuẩn bị cho các thử nghiệm lâm sàng để đánh giá hiệu quả và độ an toàn của milli-spinner trên người. Bác sĩ Arthur Adam tại Đại học Tennessee lưu ý rằng cần phải đánh giá thêm về tác động thực tế của thiết bị lên mô não người và hành vi của các mảnh vỡ máu sau khi xử lý.
Tuy vậy, giới khoa học vẫn tỏ ra lạc quan về tiềm năng của milli-spinner. Giáo sư Colin Derdeyn từ Đại học Virginia cho rằng thiết bị này có thể giúp nâng cao tỷ lệ tái thông mạch máu trong não, tim và phổi, từ đó cải thiện kết quả điều trị cho nhiều bệnh lý cấp tính khác nhau.
Ngoài ứng dụng hiện tại, nhóm nghiên cứu tại Stanford cũng đang phát triển một phiên bản robot không dây của thiết bị. Với khả năng di chuyển trong mạch máu nhờ điều khiển từ tính, các millirobot trong tương lai có thể mang thuốc, máy ảnh hoặc các dụng cụ điều trị đến các vùng tổn thương, mở ra một hướng đi mới trong y học chính xác.
Để đẩy nhanh quá trình đưa công nghệ này vào thực tế, Zhao và các đồng nghiệp đã thành lập một công ty tại California và đang tích cực chuẩn bị cho các thử nghiệm lâm sàng.
“Chúng tôi mong muốn thấy công nghệ này được ứng dụng trên người càng sớm càng tốt. Nếu thành công, nó có thể thay đổi hoàn toàn phương pháp điều trị đột quỵ”, Zhao chia sẻ.
Admin
Nguồn: VnExpress
