Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm nay ghi nhận gần 353.000 thí sinh đăng ký môn Tiếng Anh, trong tổng số hơn một triệu thí sinh. Bài thi gồm 40 câu trắc nghiệm, thực hiện trong 50 phút.
Ngay sau khi kết thúc bài thi, nhiều thí sinh bày tỏ sự khó khăn với đề thi Tiếng Anh, cho rằng đề dài, chứa nhiều từ vựng học thuật xa lạ so với chương trình THPT. Thậm chí, một số thí sinh có chứng chỉ IELTS 7.0 (kỹ năng Đọc) cũng không tự tin và ước tính chỉ đạt khoảng 7 điểm.
Ngày 1/7, Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định rằng đề thi nằm trong yêu cầu cần đạt của chương trình, đồng thời tỷ lệ cấp độ tư duy (độ khó) bám sát đề tham khảo đã công bố, có tính phân hóa và dựa trên kết quả thử nghiệm ở ba miền. Tuy nhiên, nhiều nhà giáo dục không đồng tình với quan điểm này.
Tiến sĩ Giáo dục học Nguyễn Thị Thu Huyền, tốt nghiệp tại Anh và có hơn 10 năm kinh nghiệm làm việc tại các trường song ngữ, quốc tế, đã thử sức với mã đề 1105. Với trình độ tiếng Anh khoảng B2 (bậc 4/6), cô Huyền chỉ làm đúng 32/40 câu.
Cô Huyền nhận xét rằng bài đọc về chủ đề “greenwashing” (tẩy xanh) có từ vựng, cấu trúc câu và cách đặt câu hỏi khó, cùng với các đáp án “bẫy” tinh vi. Cô cho biết đã mất nhiều thời gian để lựa chọn đáp án và gần như mất điểm ở bài này, đánh giá dữ liệu và câu hỏi đều ở trình độ C1. Bài đọc về “project farming” (dự án nông nghiệp) cũng có độ khó tương tự.
Theo đánh giá tổng quan của cô, khoảng 30-35% câu hỏi đòi hỏi thí sinh phải có trình độ trên B1 mới có thể làm được. Trong khi đó, theo khung chương trình giáo dục phổ thông 2018, chuẩn đầu ra môn Tiếng Anh của học sinh lớp 12 là B1 (tương đương bậc 3/6).
Cô Huyền khẳng định: “Độ khó của đề vượt chuẩn đầu ra của chương trình”.
Tiến sĩ Ngôn ngữ học giáo dục Nguyễn Thanh Thúy, giảng viên khoa Tiếng Anh tại trường Đại học Hà Nội, cũng đồng tình với nhận định trên. Cô Thúy đã sử dụng khung phân tích Lexile để đo độ khó của văn bản và kết quả cho thấy các bài đọc hiểu của đề thi tốt nghiệp ở mức C1 (bậc 5/6).
Cô Thúy phân tích: “Điều này có nghĩa là chỉ riêng việc đọc và hiểu, thí sinh phải có trình độ C1 trở lên mới ‘thấm’ được nội dung văn bản, từ đó mới có thể sử dụng các kỹ năng để trả lời câu hỏi”.
Cô cho biết thêm, các bài đọc trong đề thi sử dụng nhiều câu dài và từ ngữ ở trình độ cao, mang tính trừu tượng, đòi hỏi người đọc phải nắm bắt được định nghĩa hoặc diễn giải theo ví dụ.
Bên cạnh đó, đề thi còn sử dụng nhiều cụm từ cố định như thành ngữ (idioms) trong ngôn ngữ nói hoặc các cụm từ (collocations) trong văn viết, làm tăng sắc thái biểu cảm và tính trang trọng, hoặc hài hước cho diễn ngôn. Ở mức độ cao hơn, đề thi sử dụng các từ, cụm từ mang nghĩa chuyển, nghĩa bóng để gửi gắm thông điệp.
Ví dụ, trong bài về Nông nghiệp và công nghệ, cụm “curb chemical runoff” sử dụng nghĩa bóng của từ “curb” (lề đường), ý chỉ cần phải phân định rõ ràng để giảm thiểu sự rò rỉ hóa học. Hoặc trong bài “Greenwashing”, cụm “sleight of hands” (sự khéo léo của bàn tay trong ảo thuật) được dùng để ám chỉ chiêu trò truyền thông lừa phỉnh. Cô Thúy nhấn mạnh rằng những thí sinh chỉ có trình độ B1 sẽ khó nắm bắt được ý nghĩa của những cụm từ này, ngay cả khi có từ điển.
Một số cụm từ tương tự khác trong đề thi bao gồm: “accelerate the decision-making process”, “data analytics are used to optimise agricultural practices”, “green paint-sprayer”, “soothing lullaby”, “comforting half-truths”, “risk adds an edge of excitement”, “seek shelter in reliability”…
Thầy Mai Thành Sơn, giáo viên Tiếng Anh tại trường chuyên Hà Nội – Amsterdam, nhận xét rằng trong khi đề minh họa của Bộ sử dụng ngữ liệu từ sách giáo khoa, thì đề thi chính thức lại không như vậy.
Thầy Sơn cho biết: “Sách giáo khoa hiện tại khó có bộ nào đáp ứng được yêu cầu về độ khó của đề tốt nghiệp. Đầu ra của lớp 12 là B1, nhưng đề chắc chắn khó hơn C1”. Thầy cũng chia sẻ rằng nhiều học sinh chuyên Anh với trình độ 8.0-8.5 IELTS, SAT từ 1500 (top 1% thế giới) cũng chỉ ước tính đạt 8-9,5 điểm thi tốt nghiệp.
Thầy Lê Văn Thịnh, giảng viên tiếng Anh của Học viện Ngân hàng phân hiệu Phú Yên, cho rằng nguyên nhân sâu xa của việc đề thi quá khó là do kỳ thi tốt nghiệp đang đồng thời thực hiện hai nhiệm vụ: xét tốt nghiệp và xét tuyển đại học. Ông nhận thấy đội ngũ ra đề chưa cân bằng được hai mục đích này.
Theo thầy Thịnh, kỳ thi tốt nghiệp nên được đánh giá dựa trên tiêu chí (criterion-based assessment), so sánh năng lực của học sinh với một tiêu chuẩn nhất định, trong trường hợp này là B1. Trong khi đó, kỳ thi tuyển sinh đại học lại sử dụng phương pháp đánh giá theo phân loại (norm-based assessment), xếp thí sinh từ cao xuống thấp. Do đó, đề thi cần có độ khó để phân loại và chọn ra những thí sinh giỏi hơn.
Thầy Thịnh nhận định: “Đề thi của Bộ nghiêng hẳn về mục đích thứ hai”.
Các nhà giáo dục lo ngại rằng đề thi tốt nghiệp quá khó có thể gây ra những tác động tiêu cực.
Thầy Thịnh cho rằng nếu chương trình học trên lớp không đủ để học sinh làm được đề thi tốt nghiệp, các em sẽ phải tìm đến các lớp học thêm bên ngoài, đi ngược lại tinh thần của chương trình mới.
Hơn nữa, học sinh ở các khu vực khó khăn có thể không dám chọn môn Tiếng Anh để thi tốt nghiệp, trong khi môn này lại có mặt trong hầu hết các tổ hợp xét tuyển đại học, dẫn đến sự bất bình đẳng trong cơ hội tiếp cận giáo dục đại học.
Tiến sĩ Huyền nhận định: “Nếu không được thầy cô giỏi luyện kỹ và không có điều kiện học thêm ở các trung tâm, các em sẽ khó có cơ hội đạt điểm cao”.
Tiến sĩ Thúy cũng chỉ ra sự bất công giữa nhóm thí sinh chỉ có điểm thi tốt nghiệp và nhóm có chứng chỉ IELTS. Hiện nay, nhiều trường đại học đã công bố quy đổi điểm IELTS sang điểm thi tốt nghiệp hoặc học bạ, với mức quy đổi 6.5 IELTS tương đương 9-10 điểm ở nhiều trường. Trong khi đó, với cùng trình độ này, thí sinh dự thi tốt nghiệp Tiếng Anh năm nay khó có thể đạt được điểm tương đương.
Chi phí thi IELTS hiện nay là 4,6 triệu đồng một lần, chưa kể chi phí học và tài liệu. Cô Thúy cho rằng đây là một gánh nặng lớn đối với các gia đình có hoàn cảnh khó khăn, tạo ra sự bất công cho nhóm yếu thế.
Tuy nhiên, cô Thúy cũng nhìn thấy một điểm tích cực, đó là đề thi lần này có thể là một cú hích đối với phương pháp dạy và học truyền thống.
Cô cho rằng, nếu đề thi tập trung quá nhiều vào ngữ pháp như trước đây, giáo viên sẽ thiếu động lực để thay đổi, dù mục tiêu của chương trình là phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh. Những đề thi tốt nghiệp như năm nay sẽ buộc giáo viên phải chuyển mình, tìm kiếm tài liệu và tổ chức các hoạt động dạy và học hiệu quả hơn.
Cô Thúy nói: “Việc này không thể thực hiện ngay lập tức, nhưng nếu kiên trì thực hiện trong nhiều năm, chắc chắn sẽ đạt được kết quả”.
Ông Đinh Đức Hiền, Giám đốc điều hành trường Liên cấp FPT, đề xuất Bộ Giáo dục và Đào tạo nên tách riêng hai kỳ thi: kỳ thi tốt nghiệp THPT giao cho các địa phương tổ chức, còn kỳ thi đại học do Bộ phụ trách. Khi đó, ban biên soạn sẽ dễ dàng thiết kế được một đề thi có độ khó phù hợp.
Thầy Lê Văn Thịnh cho rằng việc này sẽ tốn kém, thay vào đó, thầy đề xuất Bộ nên ra một đề thi gồm hai phần với tổng điểm 20. Phần 1 có 10 điểm, dùng để xét tốt nghiệp và làm trong 50 phút. Phần 2 cũng có giá trị 10 điểm, sẽ khó hơn và dùng để xét tuyển đại học.
Điểm thi tốt nghiệp THPT năm 2024 sẽ được công bố vào ngày 16/7. Thí sinh sẽ có thời gian đăng ký và điều chỉnh nguyện vọng xét tuyển đại học đến 17h ngày 28/7.
Admin
Nguồn: VnExpress
