Tại sự kiện “Mặc Thơm” ở TP HCM, anh Trần Xuân Tuấn, người có gia đình đã trồng dứa hơn 30 năm ở Thanh Hóa, chia sẻ sự ngạc nhiên khi lá dứa có thể được chế biến thành sợi và dệt thành vải để may quần áo.
Anh Tuấn là một trong những nông dân thuộc vùng trồng dứa rộng 200 ha ở Thanh Hóa, Nghệ An và Kiên Giang (cũ), tham gia cung cấp lá dứa cho các doanh nghiệp Ecosoi, Trung Quy và Faslink để sản xuất vải thân thiện với môi trường.
Theo Faslink, việc chuyển đổi sang sản xuất lá dứa giúp mỗi ha dứa tăng thêm khoảng 60 triệu đồng thu nhập cho các hộ nông dân. Chị Lê Thị Nhung (Nghệ An), người đã bán lá dứa làm sợi trong 3 năm, cho biết thu nhập của gia đình tăng lên đáng kể nhờ việc bán cả quả, lá và chồi dứa.
Việt Nam có khoảng 42.000 ha trồng dứa, tập trung ở Thanh Hóa, Ninh Bình, Nghệ An và các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Sản lượng lá dứa, ước tính gần 1,7 triệu tấn, thường bị coi là phế phẩm sau khi thu hoạch quả.
Tại Thanh Hóa, nhiều nông dân như anh Tuấn thường dùng máy phay lá rồi đốt bỏ. Một số hộ trồng dứa trên diện tích lớn còn phun thuốc diệt cỏ trước khi xử lý lá. Anh Tuấn cho biết việc đốt bỏ là giải pháp duy nhất mà họ biết để xử lý lượng lá dứa khổng lồ.
Chị Vũ Thị Liễu, nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Ecosoi, giải thích rằng nông dân thường đốt lá dứa vì lá có nhiều gai và cứng, gây tốn kém nếu xay nghiền làm phân bón hoặc thức ăn chăn nuôi. Chị Liễu, một chuyên gia môi trường từng tham gia các dự án của Bộ Tài nguyên & Môi trường, UNDP và Ngân hàng Thế giới, lo ngại về lượng khí CO2 thải ra khi đốt lá dứa và nguy cơ hóa chất ngấm vào nước ngầm.
Để giải quyết vấn đề này, chị Liễu nhận thấy cần biến lá dứa thành sản phẩm có giá trị kinh tế, từ đó khuyến khích nông dân không đốt bỏ. Nhận thấy lá dứa chứa hàm lượng cellulose cao, một loại sợi tự nhiên bền, thoáng khí và hút ẩm tốt, Ecosoi bắt đầu phát triển máy tách xơ dứa vào năm 2021 và dần nâng cấp lên các phiên bản tự động để sản xuất số lượng lớn.
Ecosoi cam kết xử lý lá dứa bằng phương pháp cơ học, không sử dụng hóa chất. Theo công bố của doanh nghiệp, quy trình sản xuất 1 tấn xơ dứa cần khoảng 60 tấn lá dứa tươi, giúp giảm hơn 17 tấn CO2 nhờ việc loại bỏ hoạt động đốt.
Tuy nhiên, khi Ecosoi chào bán xơ dứa, sản phẩm này không được thị trường chấp nhận vì chưa có ứng dụng cụ thể. Do đó, startup này tiếp tục phát triển quy trình kéo sợi và dệt vải từ xơ dứa, kết hợp với các nhà thiết kế như Vũ Việt Hà để tạo ra các bộ sưu tập thời trang ứng dụng.
Khi các bộ sưu tập thời trang làm từ sợi dứa được giới thiệu ở Nhật Bản, Thụy Sĩ và Anh, Ecosoi bắt đầu nhận được đơn hàng từ nước ngoài, xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ và Hungary. Sau đó, Ecosoi hợp tác với Faslink, một đơn vị chuyên phát triển và cung cấp vải thân thiện, để có đơn hàng nội địa đầu tiên. Để hoàn thiện chuỗi cung ứng vải sợi dứa, hai công ty này đã hợp tác với doanh nghiệp Trung Quy, tạo thành mô hình Open Innovation.
Theo đó, sợi dứa do Ecosoi sản xuất sẽ được pha trộn với sợi cotton và đưa vào quy trình dệt tại Trung Quy. Doanh nghiệp này có các chứng nhận quốc tế như GRS, GOTS, Oeko-Tex, với quy trình sử dụng ít tài nguyên hơn so với các chất liệu tổng hợp truyền thống, chỉ tốn 280 kWh và 23 m3 nước để sản xuất một tấn sợi và không tạo ra vi nhựa.
Ở những phiên bản đầu tiên, vải sợi dứa còn thô cứng. Để khắc phục, ông Trần Văn Quy, CEO Trung Quy Group, cho biết họ đã sử dụng công nghệ lý – hóa (không dùng hóa chất) để làm mềm sợi, đảm bảo độ co rút dưới 5% và tạo cảm giác mềm mại khi mặc. Hiện tại, họ đã hoàn thiện các loại vải sợi dứa nhẹ, thoáng khí, mềm mại như lanh và có khả năng phân hủy sinh học hoàn toàn, được đặt tên là PinaLina.
Trong chuỗi giá trị này, Faslink đóng vai trò điều phối, từ nghiên cứu chất liệu, định hình thiết kế đến xây dựng thương hiệu và tìm kiếm khách hàng. Bà Trần Hoàng Phú Xuân, nhà sáng lập kiêm Tổng giám đốc Faslink, cho biết vải sợi dứa đã nhận được sự quan tâm từ các đối tác Việt Nam, Nhật Bản, Mỹ và châu Âu. Bà tiết lộ rằng có 3 nhãn hàng thời trang nội địa đã mở lời hợp tác và một công ty hàng đầu trong ngành xây dựng đã đặt hàng đồng phục từ vải sợi dứa.
Bà Xuân cho biết thêm, một số thương hiệu thời trang nội địa đang thử nghiệm mẫu vải dệt từ sợi dứa để đưa vào bộ sưu tập mới năm 2025-2026. Dự kiến, các sản phẩm quần áo và phụ kiện làm từ chất liệu này sẽ có mặt trên thị trường vào tháng 8 và tháng 9 tới.
Để được thị trường quốc tế chấp nhận, nhóm hợp tác này vẫn còn nhiều việc phải làm, từ tiếp thị đến xây dựng niềm tin cho sản phẩm thời trang “xanh” từ vải dứa. Song song với việc mở rộng hợp tác với các nhà thiết kế, thương hiệu thời trang và nhà bán lẻ, chuỗi cung ứng này còn hướng tới xây dựng hệ sinh thái sản phẩm tiêu dùng đầu cuối. Bộ sưu tập trang phục đầu tiên mang tên “Mặc Thơm” đang được triển lãm tại TP HCM và sẽ được giới thiệu tại Mỹ vào tháng này và Nhật Bản vào tháng 10.
Bà Xuân nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ toàn bộ quy trình sản xuất, từ nguyên liệu đầu vào đến sản phẩm cuối cùng. Do đó, họ dự định sử dụng công nghệ chuỗi khối (blockchain) để truy xuất toàn bộ chuỗi cung ứng theo chuẩn LCA (Life Cycle Assessment). Bà tin rằng việc sở hữu LCA sẽ giúp họ tự tin tiếp cận bất kỳ thị trường nào và tạo sự an tâm cho khách hàng khi lựa chọn sản phẩm.
Admin
Nguồn: VnExpress
