Gần đây, một lá thư ngỏ từ 70 tác giả đã được đăng tải trên trang văn học LitHub, gửi đến các nhà xuất bản lớn như Penguin Random House, HarperCollins, Simon & Schuster, Hachette Book Group, Macmillan và nhiều đơn vị khác, kêu gọi họ không sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong bất kỳ công đoạn nào của quá trình xuất bản.
Chỉ trong vòng 24 giờ, bản kiến nghị này đã thu hút hơn 1.100 chữ ký, bao gồm nhiều tên tuổi nổi tiếng trong giới văn học Mỹ như Jodi Picoult, Olivie Blake và Paul Tremblay. Theo NPR, trong số năm nhà xuất bản được liên hệ, chỉ có Simon & Schuster phản hồi, khẳng định sẽ bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của tác giả và xem xét nghiêm túc các đề xuất.
Trong thư, các tác giả đưa ra yêu cầu ngành xuất bản cam kết: không phát hành sách do AI viết hoặc thiết kế bất kỳ phần nào của sách, không thay thế nhân sự bằng AI, và không biến biên tập viên thành người giám sát, sửa lỗi cho các mô hình AI. Họ cũng tuyên bố sẽ đưa những điều khoản này vào hợp đồng xuất bản.
Các tác giả nhấn mạnh rằng sách do AI viết là “thứ tác phẩm rẻ tiền được tạo ra từ hành vi ăn cắp chất xám”. Mặc dù AI có thể là một công cụ hữu ích cho tương lai, nhưng họ cho rằng nó không phù hợp để ứng dụng trong văn học và nghệ thuật.
Lá thư viết: “Sứ mệnh cốt lõi của nghệ sĩ là phản ánh cuộc đời con người. Tuy nhiên, trong thế giới đòi hỏi sự nhanh chóng và tức thì, nghệ thuật chúng ta tạo ra đang biến thành một loại hàng hóa. Chúng ta đang tiến vào một tương lai nơi sách và truyện sẽ do AI viết, một mô hình không thể hiểu được những cảm xúc sâu sắc như đau khổ hay yêu thương. Chúng tôi viết từ chính cuộc đời mình, từ nỗi đau mất người thân, niềm hạnh phúc khi con chào đời, hay những cuộc tình đã qua. Những câu chuyện đó đang bị đánh cắp để huấn luyện các mô hình AI, và nếu lòng tham chi phối, những tác phẩm AI sẽ sớm tràn lan trên các kệ sách.”
Trong những năm gần đây, trên các nền tảng như Amazon, đã xuất hiện nhiều cuốn sách sử dụng AI để viết, nhái lại các tác phẩm gốc nhưng lại mang tên người thật. Tờ Wired đã đưa ra ví dụ về nhà nghiên cứu AI Melanie Mitchell, người đã phát hiện một bản ebook trùng tên với cuốn sách của mình, “Artificial Intelligence: A Guide for Thinking Humans”. Cuốn sách dài 45 trang này, được viết một cách dài dòng và vụng về dưới tên tác giả “Shumaila Majid” (một người không có thật), đã bị công ty công nghệ Reality Defender kết luận là 99% do AI tạo ra. Amazon sau đó đã gỡ bỏ bản sao này. Sách của nhà khoa học Fei-Fei Li, “The Worlds I See: Curiosity, Exploration, and Discovery in the Age of AI”, cũng gặp phải tình trạng tương tự.
Ngoài ra, các tác giả còn lo ngại về sự phát triển của giọng đọc AI và dịch máy, dẫn đến việc nhiều diễn viên lồng tiếng, biên dịch và phiên dịch sách mất việc. Họ dẫn chứng việc Audible, một đơn vị cung cấp sách nói, đã công bố kế hoạch hợp tác với nhiều nhà xuất bản để cho ra mắt sách nói do AI đọc và dịch. Quyết định này đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các nhà văn, dịch giả và người lồng tiếng, trong đó tác giả Joanne Harris gọi đây là một “hành động thiển cận”.
Nhà văn viết cho thanh thiếu niên Rioghnach Robinson, một trong những người ký tên vào thư kiến nghị, cho rằng các nhà xuất bản cần phải làm nhiều hơn nữa để bảo vệ người viết trước làn sóng AI.
Việc AI tham gia vào lĩnh vực xuất bản đã trở thành một vấn đề gây tranh cãi trong những năm gần đây. Tác giả người Ấn Độ Salman Rushdie từng nhận định rằng “nghề văn sẽ bị đe dọa nếu một ngày AI có thể viết được một cuốn sách hài hước”. Vào tháng 3, Hội tác giả Anh (SoA) đã kêu gọi chính phủ buộc Meta phải chịu trách nhiệm về việc sử dụng trái phép sách của họ để huấn luyện mô hình AI Llama 3. Anthropic AI cũng đang đối mặt với một vụ kiện tương tự.
Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến lạc quan về tương lai của ngành xuất bản. Vào ngày 12/3, Sam Altman, CEO của OpenAI (công ty đứng sau ChatGPT), đã gây xôn xao giới văn học khi đăng tải truyện ngắn “A machine-shaped hand” do AI viết. Trên X, anh nhận xét tác phẩm này “truyền tải đúng cảm giác của tiểu thuyết siêu hư cấu”. Tại Nhật Bản, tạp chí Kohkoku đã xuất bản một tác phẩm do ChatGPT viết 95%, lấy bối cảnh thế giới sau khi nhân loại tuyệt chủng. Nhà văn Rie Kudan, người đã hướng dẫn AI và chịu trách nhiệm 5% còn lại, cho biết trải nghiệm sáng tác cùng AI đã giúp cô suy ngẫm lại về ý nghĩa của việc viết truyện hư cấu.
Admin
Nguồn: VnExpress
