Vô kinh, tình trạng không có kinh nguyệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, đang có xu hướng gia tăng ở giới trẻ, đặc biệt là nhóm 15-30 tuổi. Bác sĩ Nguyễn Phối Hiền từ Phòng khám Phụ khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM – Cơ sở 3, cho biết lối sống hiện đại với nhiều áp lực và thói quen sinh hoạt thiếu cân bằng là những yếu tố góp phần vào tình trạng này.
Về mặt y khoa, vô kinh được phân loại thành vô kinh nguyên phát (chưa từng có kinh nguyệt sau tuổi dậy thì dù đã có các dấu hiệu phát triển sinh dục thứ phát) và vô kinh thứ phát (từng có kinh nguyệt nhưng bị mất kinh liên tục từ 3 tháng trở lên, không do mang thai, cho con bú hoặc mãn kinh). Bên cạnh đó, còn có vô kinh giả, xảy ra khi cơ thể vẫn có chu kỳ kinh nguyệt nhưng máu kinh không thể thoát ra ngoài do các bất thường về giải phẫu như cổ tử cung bị bít, màng trinh không thủng hoặc không có âm đạo bẩm sinh.
Trong bối cảnh xã hội hiện đại, vô kinh không chỉ đơn thuần là một biểu hiện sinh lý mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo các bất thường về nội tiết, chuyển hóa hoặc tâm lý. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây vô kinh ở người trẻ:
* **Rối loạn nhịp sinh học:** Thức khuya, ngủ không đủ giấc hoặc làm việc vào ban đêm có thể gây rối loạn melatonin và hormone sinh dục.
* **Stress, rối loạn tâm lý kéo dài:** Áp lực từ học tập, công việc, cảm xúc tiêu cực, lo âu hoặc trầm cảm đều có thể ảnh hưởng đến trục hạ đồi – tuyến yên – buồng trứng.
* **Chế độ ăn kiêng cực đoan:** Nhịn ăn, giảm cân đột ngột hoặc sử dụng thuốc giảm cân có thể dẫn đến thiếu năng lượng nghiêm trọng và gây mất kinh.
* **Lạm dụng chất kích thích:** Tiêu thụ quá nhiều cà phê, rượu hoặc thuốc lá có thể ảnh hưởng đến hoạt động nội tiết.
* **Tập luyện cường độ cao:** Tập gym hoặc chạy bền quá mức có thể làm giảm lượng mỡ trong cơ thể và gây mất cân bằng hormone.
* **Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS):** Đây là nguyên nhân hàng đầu gây vô kinh hoặc kinh thưa, thường đi kèm với các triệu chứng như mụn, rậm lông và tăng cân.
* **Tăng prolactin máu:** Tình trạng này có thể do stress, u tuyến yên nhỏ hoặc do sử dụng thuốc, gây ra vô kinh kèm theo tiết sữa bất thường, đau đầu và giảm thị lực.
* **Rối loạn tuyến giáp (suy giáp, cường giáp):** Tuyến giáp có vai trò quan trọng trong việc điều hòa toàn bộ hệ thống chuyển hóa và nội tiết.
* **Sử dụng thuốc nội tiết, tránh thai sai cách:** Lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp, sử dụng mỹ phẩm chứa nội tiết hoặc ngừng thuốc đột ngột sau khi sử dụng trong thời gian dài có thể gây vô kinh.
* **Tiền sử phá thai, can thiệp phụ khoa không an toàn:** Các thủ thuật này có thể gây tổn thương niêm mạc tử cung, dẫn đến hội chứng Asherman (dính buồng tử cung).
* **Lối sống thụ động, sử dụng thiết bị điện tử quá mức:** Thiếu vận động và tiếp xúc với ánh sáng xanh vào ban đêm có thể gây rối loạn đồng hồ sinh học.
Bác sĩ Hiền khuyến cáo rằng khi gặp tình trạng vô kinh, cần đến khám chuyên khoa nội tiết – phụ khoa để được đánh giá hormone, siêu âm buồng trứng và tử cung. Dựa trên kết quả chẩn đoán, bệnh nhân sẽ được điều trị nguyên nhân gốc rễ (như PCOS, tăng prolactin hoặc rối loạn tuyến giáp), đồng thời được hỗ trợ tâm lý nếu có yếu tố stress, lo âu kéo dài, cũng như điều chỉnh chế độ ăn uống và tập luyện phù hợp.
Ngoài ra, bệnh nhân có thể sử dụng các bài thuốc Y học cổ truyền, châm cứu, cấy chỉ, cứu ngải hoặc xoa bóp bấm huyệt, dưỡng sinh, khí công – yoga để giảm căng thẳng, kích hoạt buồng trứng tự nhiên và cải thiện tình trạng vô kinh.
Để phòng ngừa vô kinh, bác sĩ Hiền đưa ra lời khuyên cho người trẻ nên ngủ đủ giấc, tốt nhất là trước 23h, không giảm cân quá nhanh hoặc nhịn ăn kéo dài, tập thể dục điều độ, hạn chế rượu, thuốc lá và caffeine. Đồng thời, nên ghi chép chu kỳ kinh nguyệt bằng ứng dụng theo dõi, khám phụ khoa định kỳ 6-12 tháng/lần, tránh tự ý sử dụng thuốc nội tiết hoặc thuốc tránh thai không rõ nguồn gốc, và ưu tiên phối hợp Đông – Tây y để điều trị toàn diện.
Admin
Nguồn: VnExpress
