Việc hiểu sai ý nghĩa của những câu thơ cổ như “Gió đưa cành trúc la đà / Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương,” vốn được các nhà nghiên cứu văn hóa diễn giải là khoảnh khắc giao thời giữa đêm và ngày, khi tiếng chuông chùa hòa cùng tiếng gà gáy báo hiệu bình minh, không phải là một hiện tượng hiếm gặp. Sự nhầm lẫn này, trớ trêu thay, lại thường bị quy chụp cho học sinh.
Thực tế, vấn đề nằm ở chỗ kiến thức văn hóa, dù là ca dao tục ngữ hay những thuật ngữ nước ngoài mang tính thời sự, thường bị tách rời khỏi bối cảnh gốc. Khi người học không được trang bị đầy đủ vốn sống và khả năng liên kết các lĩnh vực kiến thức, những sai sót, hiểu lầm và sự lúng túng là điều khó tránh khỏi.
Điển hình như mới đây, sự xuất hiện của từ “greenwashing” trong đề thi tốt nghiệp THPT môn tiếng Anh năm 2025 đã gây ra nhiều tranh cãi. Một số ý kiến cho rằng từ này quá mới lạ, khó và không nằm trong chương trình học. Tuy nhiên, đối với những học sinh thường xuyên cập nhật tin tức, đây lại là một khái niệm quen thuộc, đã được truyền thông đề cập đến nhiều lần. Ngược lại, với không ít thí sinh, “greenwashing” có lẽ xa lạ như câu chuyện “canh gà Thọ Xương” năm nào.
“Greenwashing” là một cách chơi chữ thú vị, kết hợp giữa “green” (màu xanh, mang ý nghĩa thân thiện với môi trường) và “whitewashing” (tẩy trắng, che giấu). Thuật ngữ này dùng để chỉ hành vi của các doanh nghiệp cố tình tạo dựng hình ảnh “xanh” hào nhoáng, trong khi các hoạt động kinh doanh thực tế lại không hề bền vững.
Trong bối cảnh kinh tế xanh và tiêu dùng có trách nhiệm ngày càng được chú trọng, “greenwashing” là một từ khóa quan trọng. Tuy nhiên, sự quen thuộc của nó chưa lan tỏa đến tất cả học sinh.
Vấn đề đặt ra không phải là có nên đưa những khái niệm như vậy vào đề thi hay không, mà là làm thế nào để mọi học sinh, bất kể xuất phát điểm và điều kiện học tập, đều có cơ hội tiếp cận tri thức một cách công bằng.
Nếu đề thi là công cụ để đánh giá năng lực, thì năng lực đó phải gắn liền với thực tiễn xã hội, không thể tách rời khỏi cuộc sống. Ngược lại, nếu đề thi trở thành một “sân chơi” quá phụ thuộc vào việc “đọc nhiều biết rộng,” thì vô hình trung nó sẽ biến thành một cuộc thi kiểm tra trí nhớ về văn hóa đại chúng.
Sự thiếu kết nối giữa kiến thức sách vở và thực tế, giữa tiếng mẹ đẻ và ngoại ngữ, giữa văn hóa truyền thống và văn hóa hiện đại, chính là khoảng trống cần được lấp đầy trong quá trình giáo dục. Để làm được điều này, chương trình học cần được thiết kế theo hướng tích hợp và liên ngành, giúp học sinh không chỉ học để thi, mà còn học để hiểu và áp dụng kiến thức vào cuộc sống.
Trong một thế giới biến đổi không ngừng, điều quan trọng nhất là trang bị cho học sinh khả năng tự học, tự nghiên cứu, biết cách đặt câu hỏi, tra cứu thông tin và làm rõ những điều chưa biết. Bởi lẽ, sự hiểu sai nguy hiểm nhất không phải là việc hiểu sai nghĩa của một từ, mà là khi chúng ta ngộ nhận rằng mình đã hiểu biết đầy đủ.
Admin
Nguồn: VnExpress
