Thị trường tràn lan các sản phẩm giảm cân không rõ nguồn gốc, được quảng bá rầm rộ trên mạng xã hội với những lời hứa hẹn “giảm cân thần tốc”. Tuy nhiên, đằng sau những lời quảng cáo hấp dẫn đó là những nguy cơ tiềm ẩn khôn lường cho sức khỏe.
Điển hình, vào tháng 3/2025, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận một phụ nữ 25 tuổi nhập viện trong tình trạng hôn mê sâu và tổn thương não nghiêm trọng. Nguyên nhân được xác định là do ngộ độc sibutramine, một chất cấm đã từng được sử dụng trong điều trị béo phì nhưng sau đó bị cấm vì những tác dụng phụ nguy hiểm như đột quỵ và các bệnh lý tim mạch. Bệnh nhân này khai rằng đã mua sản phẩm giảm cân trên TikTok và sử dụng liên tục trong hơn một tháng, giảm được 4-5 kg. Điều đáng nói là sản phẩm này không có nhãn mác tiếng Việt và được quảng cáo với những lời hứa hẹn giảm cân “7 ngày giảm 7 kg”.
Trên các trang mạng xã hội, không khó để tìm thấy những nhóm với hàng trăm nghìn thành viên, chia sẻ thông tin về các loại trà thảo mộc, thuốc giảm cân, kẹo hủy mỡ, kem tan mỡ bụng… Các sản phẩm này thường được quảng cáo với thành phần “100% từ thảo dược thiên nhiên, không tác dụng phụ, giúp giảm cân nhanh chóng”. Khi được hỏi về nguồn gốc xuất xứ, người bán thường trả lời một cách mơ hồ là “nhập khẩu từ nước ngoài” mà không cung cấp bất kỳ giấy tờ chứng minh nào. Thậm chí, nhiều sản phẩm còn được các ngôi sao mạng xã hội, những người nổi tiếng quảng cáo rầm rộ.
Trước tình trạng này, Cục An toàn Thực phẩm đã yêu cầu ngành y tế TP.HCM và Hà Nội kiểm tra các sản phẩm “kẹo táo thải mỡ bụng”, “N-collagen Chanh plus” của công ty TNHH Xuất nhập khẩu N-Collagen, do chúng chưa được cấp phép lưu hành hoặc xác nhận nội dung quảng cáo. Trước đó, các sản phẩm giảm cân do DJ Ngân 98 quảng cáo như X1000, Super Detox X3, X7 Plus cũng đã bị cơ quan chức năng kiểm tra.
Bác sĩ Nguyễn Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Phẫu thuật tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cảnh báo rằng phần lớn các loại thuốc giảm cân bán trên mạng chứa các thành phần tân dược bị che giấu, tiềm ẩn những nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng.
Sibutramine, một chất từng được sử dụng phổ biến trong các loại thực phẩm bổ sung ở Mỹ, có tác dụng gây cảm giác no và chán ăn thông qua việc tác động lên hệ thần kinh trung ương. Tuy nhiên, chất này đã bị loại bỏ khỏi thị trường từ năm 1997 sau khi FDA thống kê thấy tỷ lệ biến chứng tim mạch tăng đột biến ở người sử dụng.
Caffeine và chiết xuất trà xanh cũng thường được quảng cáo là có khả năng đốt mỡ. Mặc dù caffeine có thể giúp cơ thể tỉnh táo và thúc đẩy trao đổi chất, nhưng lạm dụng có thể gây ra các vấn đề như tăng nhịp tim, lo âu và rối loạn giấc ngủ. Chiết xuất trà xanh cung cấp chất chống oxy hóa và hỗ trợ quá trình đốt mỡ, nhưng hiệu quả thực tế không quá nổi trội nếu không kết hợp với chế độ ăn uống và vận động hợp lý.
Các hoạt chất như garcinia cambogia (chiết xuất quả măng cụt) và raspberry ketones (ketone mâm xôi) thường được gắn mác “giảm cơn thèm ăn” và “ức chế hấp thụ mỡ”, nhưng bằng chứng khoa học về hiệu quả của chúng vẫn còn gây tranh cãi. Một khảo sát của NIH năm 2021 chỉ ra rằng phần lớn lợi ích giảm cân từ các hợp chất này chưa được xác thực rõ ràng thông qua các nghiên cứu lâm sàng có đối chứng.
Nhiều sản phẩm còn chứa hydroxycut, một hỗn hợp caffeine và chiết xuất thảo dược, đã từng bị FDA yêu cầu thu hồi vì gây hại cho gan. Orlistat, một chất ức chế hấp thu mỡ được cấp phép, cũng có thể gây ra rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng nếu sử dụng không đúng chỉ dẫn.
Huấn luyện viên sức khỏe Phan Thái Tân cho biết những lời quảng cáo như “đốt mỡ thần tốc”, “giảm 3-5 kg chỉ sau vài ngày”, “tan mỡ không cần tập luyện” thường là dấu hiệu cho thấy sản phẩm có chứa chất kích thích, lợi tiểu hoặc các dược chất cấm như sibutramine và phenolphthalein, những chất đã bị FDA và Bộ Y tế Việt Nam cảnh báo vì tác động nguy hiểm đến tim mạch, gan và hệ thần kinh.
Cơ chế hoạt động thường gặp của các sản phẩm này là gây lợi tiểu liên tục, giảm hấp thụ thức ăn, ức chế cảm giác đói, làm giảm lượng chất béo và tinh bột hấp thu vào cơ thể. Tuy nhiên, người dùng có thể đối mặt với các biến chứng như viêm gan, suy gan cấp, mất nước, rối loạn tiêu hóa, rối loạn nội tiết, thậm chí tử vong do biến chứng nặng.
Nhiều sản phẩm “giả dạng” thực phẩm chức năng làm đẹp da, collagen, tảo xoắn cũng bị pha trộn chất kích thích, lợi tiểu hoặc phụ gia tác động đến hệ thần kinh. Đặc biệt, việc giảm cân cấp tốc ở nữ giới còn có thể gây ra các hệ lụy như rối loạn kinh nguyệt, rụng tóc, suy giảm sức khỏe tâm thần, teo nhỏ dạ dày và nguy cơ hình thành chứng biếng ăn mạn tính.
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí British Medical Journal năm 2020 ghi nhận rằng giảm cân quá nhanh có thể làm rối loạn chuyển hóa và gây tổn thương gan ở 17% trường hợp sử dụng các sản phẩm giảm cân không kiểm soát.
Các dấu hiệu nhận biết sản phẩm giảm cân không an toàn bao gồm: không có số công bố hợp pháp, quảng cáo chủ yếu trên mạng xã hội thông qua cá nhân hoặc người nổi tiếng mà không có dẫn chứng khoa học, bao bì không rõ nơi sản xuất, thường sử dụng tiếng Hàn, Nhật, Anh nhưng không công khai đơn vị chịu trách nhiệm pháp lý.
Thực tế, không có phương thuốc nào có thể thay thế cho chế độ dinh dưỡng cân bằng và lối sống khoa học trong việc kiểm soát cân nặng. Các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng giảm cân an toàn cần được tiến hành từng bước, tối đa 0,5-1 kg/tuần, trung bình giảm 8-10% trọng lượng cơ thể sau 6 tháng. Đây là mức giảm giúp duy trì sức khỏe tổng thể và hạn chế nguy cơ tăng cân trở lại.
Cốt lõi của việc giảm cân bền vững là kiểm soát chặt chẽ năng lượng nạp vào và tiêu hao. Điều này có nghĩa là lượng calo tiêu thụ phải lớn hơn lượng calo hấp thụ, đồng thời cân đối ba nhóm chất: đạm, béo và tinh bột. Uống đủ nước, tránh ăn vặt tùy tiện và hạn chế thức ăn giàu chất béo, đường là những yếu tố then chốt. Tập thể dục góp phần tăng tốc độ đốt mỡ, hỗ trợ sức khỏe tim mạch và tinh thần.
Ngoài ra, trạng thái tâm lý cũng ảnh hưởng lớn đến việc kiểm soát cân nặng. Một nghiên cứu của Harvard năm 2022 chỉ ra rằng việc duy trì tinh thần tích cực có thể tăng khả năng giảm cân thành công lên 28%. Các kỹ thuật quản lý căng thẳng như thiền, yoga hoặc hỗ trợ tâm lý chuyên nghiệp rất hữu ích trong việc giảm cân lâu dài.
Đối với những người mắc bệnh béo phì, các biện pháp can thiệp y tế như điều trị dinh dưỡng, sử dụng thuốc kê đơn hoặc phẫu thuật nội soi thu nhỏ dạ dày chỉ nên được áp dụng dưới sự giám sát chặt chẽ của các chuyên gia. Hãy nhớ rằng, sức khỏe là vô giá, đừng đánh đổi nó vì những lời quảng cáo giảm cân thiếu căn cứ.
Admin
Nguồn: VnExpress
