Châu Âu đang trải qua những đợt nắng nóng gay gắt, đẩy hàng triệu người vào tình cảnh khó khăn khi phải thích nghi với nhiệt độ cao kỷ lục. Ngay cả vào ban đêm, nhiệt độ vẫn ít khi xuống dưới 32,2 độ C. Tuy nhiên, điều hòa nhiệt độ lại là một thứ xa xỉ hiếm thấy trong các hộ gia đình châu Âu, khiến nhiều người phải chống chọi với cái nóng bằng quạt điện, túi đá và những đợt tắm mát.
Sự khác biệt rất lớn so với Hoa Kỳ, nơi gần 90% nhà ở có điều hòa, tỷ lệ này ở châu Âu chỉ khoảng 20%, và thậm chí còn thấp hơn ở một số quốc gia. Tại Anh, chỉ khoảng 5% số nhà được trang bị hệ thống làm mát, phần lớn là các thiết bị di động. Ở Đức, con số này còn thấp hơn, chỉ khoảng 3%.
Khi biến đổi khí hậu làm gia tăng tần suất và mức độ nghiêm trọng của các đợt nắng nóng, câu hỏi đặt ra là tại sao các quốc gia châu Âu lại không mấy mặn mà với việc sử dụng điều hòa, đặc biệt khi nhiệt độ đạt đến ngưỡng nguy hiểm đến tính mạng.
Một phần lý do xuất phát từ việc trước đây, nhiều quốc gia châu Âu, đặc biệt là ở khu vực phía bắc, ít có nhu cầu làm mát. Nắng nóng có xảy ra, nhưng hiếm khi đạt đến nhiệt độ cao và kéo dài như hiện nay. Ông Brian Motherway, người đứng đầu Văn phòng Hiệu quả Năng lượng và Chuyển đổi Toàn diện tại Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), cho biết: “Ở châu Âu, chúng tôi đơn giản là không có truyền thống sử dụng điều hòa vì mãi đến gần đây, đó không phải là một nhu cầu lớn.”
Điều này dẫn đến việc điều hòa không khí được xem là một thiết bị xa xỉ thay vì một nhu cầu thiết yếu, đặc biệt khi chi phí lắp đặt và vận hành có thể khá tốn kém. Theo Statista, giá điện ở nhiều quốc gia châu Âu cao hơn so với Mỹ, trong khi thu nhập lại có xu hướng thấp hơn. Giá điện còn tăng mạnh hơn sau khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra vào năm 2022, do Liên minh châu Âu (EU) thực hiện các biện pháp cắt giảm sự phụ thuộc vào dầu mỏ và khí đốt của Nga. Mặc dù giá cả đã ổn định sau cuộc khủng hoảng năng lượng ban đầu, chi phí vận hành điều hòa vẫn vượt quá khả năng của nhiều người dân châu Âu.
Một yếu tố khác là kiến trúc xây dựng. Một số tòa nhà ở các quốc gia phía nam châu Âu, nơi có khí hậu nóng hơn, được xây dựng để chống chịu nhiệt. Những công trình này có tường dày, cửa sổ nhỏ để ngăn ánh nắng trực tiếp và được thiết kế để tối đa hóa luồng không khí, giúp duy trì nhiệt độ mát mẻ hơn và giảm nhu cầu sử dụng các thiết bị làm mát nhân tạo. Tuy nhiên, ở nhiều khu vực khác của châu Âu, nhà cửa lại không được thiết kế để chống nóng.
Nhà ở tại châu Âu thường có tuổi đời cao hơn, được xây dựng trước khi công nghệ điều hòa không khí trở nên phổ biến. Tại Anh, nơi vừa trải qua tháng 6 nóng nhất trong lịch sử, cứ 6 ngôi nhà thì có một ngôi nhà được xây dựng trước năm 1900. Việc trang bị hệ thống làm mát trung tâm cho những ngôi nhà cũ như vậy có thể gặp nhiều khó khăn hơn, mặc dù không phải là không thể, theo ông Motherway.
Các chính sách cũng góp phần vào sự khan hiếm của điều hòa không khí. Châu Âu cam kết đạt được mục tiêu “trung hòa khí hậu” vào năm 2050, và việc gia tăng số lượng điều hòa không khí có thể gây khó khăn cho việc thực hiện cam kết này. Điều hòa không khí không chỉ tiêu tốn nhiều năng lượng mà còn thải nhiệt ra môi trường. Theo IOP Science, một nghiên cứu về việc sử dụng điều hòa không khí ở Paris cho thấy chúng có thể làm tăng nhiệt độ bên ngoài từ 2 đến 4 độ C. Tác động này đặc biệt nghiêm trọng ở các thành phố đông đúc của châu Âu. Một số quốc gia đã áp dụng các biện pháp hạn chế sử dụng điều hòa không khí. Vào năm 2022, Tây Ban Nha ban hành quy định yêu cầu điều hòa không khí ở những nơi công cộng không được đặt dưới 27 độ C để tiết kiệm năng lượng.
Tuy nhiên, thái độ và mối lo ngại xung quanh điều hòa không khí ở châu Âu đang dần thay đổi khi lục địa này trở thành một điểm nóng khí hậu, ấm lên nhanh gấp đôi so với phần còn lại của thế giới. Châu Âu đang đối mặt với một tình thế khó xử: chấp nhận sử dụng điều hòa không khí tiêu tốn nhiều năng lượng và gây ra những tác động tiêu cực đến khí hậu, hoặc tìm kiếm các giải pháp thay thế để đối phó với một tương lai ngày càng nóng hơn. Bà Yetunde Abdul, giám đốc tại tổ chức Green Building Council ở Anh, nhấn mạnh: “Nhà cửa của chúng ta cần phải bền vững không chỉ đối với thời tiết lạnh, mà còn đối với nắng nóng ngày càng khắc nghiệt.”
Hiện có nhiều dấu hiệu cho thấy việc sử dụng điều hòa không khí đang gia tăng ở châu Âu, cũng như ở nhiều nơi khác trên thế giới. Một báo cáo của IEA dự đoán số lượng điều hòa không khí tại EU có thể tăng lên 275 triệu chiếc vào năm 2050, gấp hơn hai lần so với con số năm 2019.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng điều hòa không khí có thể chỉ là một giải pháp tạm thời cho vấn đề nhiệt độ cao, đồng thời tiêu tốn nhiều năng lượng, phần lớn đến từ nhiên liệu hóa thạch, góp phần làm hành tinh nóng lên. Việc sử dụng điều hòa không khí chạy bằng nhiên liệu hóa thạch làm tăng ô nhiễm, gây ra hiệu ứng nhà kính, dẫn đến nhiệt độ tăng cao hơn, tạo ra “một vòng luẩn quẩn của biến đổi khí hậu ngày càng tồi tệ,” theo bà Radhika Khosla, phó giáo sư tại Trường Doanh nghiệp và Môi trường Smith thuộc Đại học Oxford.
Thực tế, tư duy về điều hòa không khí chắc chắn sẽ thay đổi ở châu Âu khi nhiệt độ cực đoan và tác động của nó đến sức khỏe ngày càng gia tăng. Thách thức đối với các nhà chức trách là đảm bảo các quốc gia có các quy định chặt chẽ về hiệu suất của hệ thống làm mát để giảm thiểu tác động tiêu cực đến khí hậu. Ông Motherway cho biết: “Bởi vì mỗi chiếc điều hòa không khí được bán ra ngày hôm nay sẽ gắn liền với việc sử dụng năng lượng và phát thải trong 1-2 thập kỷ tới. Vì vậy, điều quan trọng là chúng ta phải làm đúng ngay từ đầu.”
Admin
Nguồn: VnExpress
