Cuốn sách “Làng ta có một anh hùng” của nhà văn Nguyễn Quang Lập, do Nhà xuất bản Kim Đồng phát hành, gồm 16 chương và phần Vĩ thanh, kể về cuộc đời hoạt động cách mạng của người điệp viên trẻ tuổi Nguyễn Tiến Nhẫn. Mỗi chương mở đầu bằng một câu hỏi, và bà Mai Thị Lê, 90 tuổi, người bạn thanh mai trúc mã của Nguyễn Tiến Nhẫn, đóng vai trò người dẫn chuyện, giúp tác giả tái hiện lại những ký ức về người anh hùng. Trong suốt tác phẩm, bà Lê xưng “em” một cách thân mật, như đang hồi tưởng lại những kỷ niệm xưa với người bạn, người đồng chí, người yêu thời niên thiếu.
Nguyễn Tiến Nhẫn tham gia cách mạng từ năm 11 tuổi, bắt đầu hoạt động trong đội Hướng đạo rồi làm liên lạc cho tổ chức Việt Minh. Đến năm 14 tuổi, anh làm liên lạc cho ông Đồng Sĩ Nguyên, và hai năm sau trở thành điệp báo viên cho ông Trần Quý Hai. Năm 18 tuổi, trong một trận càn, anh bị địch bắt. Nhờ khả năng tiếng Pháp lưu loát và cách ứng xử thông minh, Nguyễn Tiến Nhẫn đã chinh phục được tên quan D’arrmovile, được hắn nhận làm con nuôi và phiên dịch. Từ đó, anh bắt đầu hoạt động ngay trong lòng địch. Với sự thông minh và lòng dũng cảm, anh đã cung cấp cho quân ta nhiều tin tức và tài liệu quan trọng, đặc biệt là bản đồ và kế hoạch hành quân của Pháp vào Cảnh Dương, một cảng tiếp tế quan trọng của Việt Minh.
Trong quá trình hoạt động bí mật, Nguyễn Tiến Nhẫn không hề đơn độc. Anh luôn nhận được sự che chở của nhân dân. Mai Thị Lê, cô gái lớn lên cùng anh, cũng dần trưởng thành và tham gia du kích, sát cánh bên anh. Tình yêu của chàng trai sinh năm 1929 và cô gái sinh năm 1933 nảy nở từ sự gắn bó giản dị của những người dân làng Phan Long (tên cũ của thị xã Ba Đồn, Quảng Bình). Họ lớn lên cùng nhau, hai nhà chung một bờ rào, được cha mẹ yêu thương và cho ăn học đầy đủ, nên cả hai đều giỏi tiếng Pháp. Nếu không có chiến tranh, có lẽ họ đã có một cuộc sống bình yên, xây dựng gia đình và sinh con như bao người khác.
Năm 1948, Nguyễn Tiến Nhẫn bị địch bắt lần thứ hai khi đang bí mật gửi thư liên lạc cho Tư lệnh mặt trận Bình Trị Thiên Trần Quý Hai. Đồng đội và Mai Thị Lê đã tổ chức giải cứu anh khỏi đồn Hoàn Lão, nơi anh bị giam giữ, nhưng kế hoạch bất thành vì anh đã bị chuyển lên Đồng Hới trước đó. Sau nhiều trận tra tấn và dụ dỗ không thành, ngày 16/8/1948, thực dân Pháp đã đưa Nguyễn Tiến Nhẫn ra xử bắn công khai tại chợ Ba Đồn, nhằm khủng bố tinh thần người dân.
Nhà văn Nguyễn Quang Lập đã kết hợp giữa yếu tố hư cấu và phi hư cấu, dựa trên các tài liệu lịch sử, lời kể của nhân chứng và ký ức của bà Mai Thị Lê để xây dựng nên câu chuyện về người điệp viên trẻ. Tác phẩm được viết trên nền một mối tình thời niên thiếu, với những chi tiết vừa mang tính lịch sử, vừa gần gũi đời thường.
“Làng ta có một anh hùng” tái hiện một cách chân thực khung cảnh làng quê Quảng Bình, nơi sinh của tác giả, với những con người hồn hậu và gần gũi, dù gần một thế kỷ đã trôi qua. Đọc tác phẩm, người đọc sẽ bắt gặp những hình ảnh quen thuộc như chợ bò, rượu Ba Đồn, những phiên chợ quê, các món ăn đặc sản và những trò chơi dân gian truyền thống.
Nguyễn Quang Lập đã sử dụng một cách nhuần nhuyễn các địa danh, phương ngữ, ca dao, hò vè, giúp nhân vật và khung cảnh làng quê trở nên sống động và mang đậm bản sắc riêng. Giọng văn của ông thể hiện tình yêu và niềm tự hào đối với truyền thống yêu nước của quê hương, nơi những con người như Nguyễn Tiến Nhẫn đã trở thành huyền thoại.
Sức hút của cuốn sách còn đến từ bút pháp hiện thực đan xen yếu tố huyền ảo, thể hiện qua những đoạn văn giàu chất thơ như: “Vũ điệu ban mai của nắng. Những mảnh nắng chao liệng, đập cánh thong dong, khi lên thật cao khi xuống thật thấp, khi tỏa ra co lại. Nắng và bướm lẫn lộn trước mắt em, cả nắng và bướm đều lấp lánh óng ánh, đều chuyển động và đứng yên. Nhiều khi em không nhận ra. Dần dà nắng nằm trên cỏ, bướm đậu trên hàng rào. Đàn bướm vàng đậu hàng giờ liền, có khi cả ngày”.
Nhà văn Nguyễn Quang Lập, 69 tuổi, là tác giả của nhiều tác phẩm nổi tiếng như “Tiếng gọi nơi mặt trời lặn”, “Những mảnh đời đen trắng”, “Tình cát”, “Ba Đồn mạn thuật”. Ông cũng là tác giả của các kịch bản sân khấu và điện ảnh được đánh giá cao như “Mùa hạ cay đắng”, “Trên mảnh đất người đời”, “Những linh hồn sống”, “Đứa con bị mất cắp”, “Trái tim bé bỏng”, “Đời cát”, “Thung lũng hoang vắng”, “Đảo của dân ngụ cư”.
Admin
Nguồn: VnExpress
