Tại lễ mít tinh hưởng ứng Ngày Dân số Thế giới (11/7), Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức về dân số, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển bền vững của đất nước. Những thách thức này bao gồm tỷ lệ sinh giảm sâu, tốc độ già hóa dân số nhanh chóng, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh và những hạn chế về tầm vóc, thể lực của người dân ở vùng sâu, vùng xa.
Theo kết quả điều tra biến động dân số tháng 4/2024, tổng tỷ suất sinh đã giảm xuống mức thấp kỷ lục. Cụ thể, tỷ suất này giảm từ 2,01 con/phụ nữ vào năm 2022 xuống còn 1,96 vào năm 2023 và tiếp tục giảm xuống 1,91 vào năm 2024. Bộ trưởng Lan dự báo xu hướng này có thể tiếp tục trong những năm tới.
Cùng với mức sinh thấp, Việt Nam đang chứng kiến quá trình già hóa dân số diễn ra nhanh chóng. Năm 2024, tuổi thọ trung bình của người Việt đạt 74,7 tuổi, cao hơn nhiều so với các quốc gia có mức thu nhập tương đương. Tuy nhiên, số năm sống khỏe mạnh chỉ đạt khoảng 65 tuổi, cho thấy trung bình mỗi người Việt có hơn 10 năm sống chung với bệnh tật.
Một vấn đề khác là sự chênh lệch về chất lượng cuộc sống và thể trạng của người dân giữa các vùng miền. Tình trạng mang thai và sinh con ở tuổi vị thành niên vẫn còn phổ biến, đặc biệt là tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở khu vực Tây Nguyên và Trung du miền núi phía Bắc.
Mặc dù đã được kiểm soát phần nào, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn là một vấn đề đáng lo ngại. Tỷ số giới tính khi sinh là 110,5 bé trai/100 bé gái vào năm 2009, tăng lên 111,5 bé trai/100 bé gái vào năm 2019 và hiện ở mức 111,4 bé trai/100 bé gái vào năm 2024.
Tổng cục Thống kê dự báo rằng nếu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh không được cải thiện, Việt Nam có thể dư thừa 1,5 triệu nam giới trong độ tuổi 15-49 vào năm 2034, và con số này có thể tăng lên 1,8 triệu vào năm 2059, gây ra những hệ lụy tiêu cực cho cấu trúc dân số trong tương lai.
Về Chỉ số phát triển con người (HDI), Việt Nam hiện đang xếp hạng 93 trên 193 quốc gia và vùng lãnh thổ, thuộc nhóm thấp so với nhiều quốc gia khác trên thế giới.
Để giải quyết những thách thức này, Bộ Y tế đang tập trung xây dựng Luật Dân số và Chương trình mục tiêu chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035.
Dự thảo Luật Dân số đề xuất nhiều giải pháp trọng tâm, bao gồm khuyến khích sinh, giảm mất cân bằng giới tính khi sinh và thích ứng với quá trình già hóa dân số. Các giải pháp này bao gồm tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính hoặc hiện vật khi sinh con, hỗ trợ sàng lọc trước sinh và sơ sinh. Đặc biệt, dự thảo luật ưu tiên tiếp cận nhà ở xã hội và các hỗ trợ khác cho các gia đình, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế – xã hội của từng giai đoạn.
Một điểm đáng chú ý là đề xuất ưu đãi tài chính hoặc hỗ trợ bằng hiện vật cho các gia đình sinh hai con gái, cùng với các biện pháp cụ thể để giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, áp dụng linh hoạt cho từng địa phương và trên phạm vi cả nước.
Ngoài ra, Bộ Y tế cũng đang xây dựng và phát triển các cơ sở hỗ trợ, chăm sóc người cao tuổi, đồng thời tăng cường đào tạo nhân lực chuyên về lão khoa thông qua các học bổng và hỗ trợ học phí cho sinh viên theo học chuyên ngành này tại các trường y tế công lập.
Dự kiến, Bộ Tư pháp sẽ thẩm định dự thảo Luật Dân số trong ngày hôm nay, trước khi trình Chính phủ để trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025).
Admin
Nguồn: VnExpress
