Quan hệ giữa Mỹ và Brazil đang đối mặt với nguy cơ căng thẳng leo thang sau khi cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ công bố mức thuế đối ứng mới 50% áp lên hàng hóa Brazil, có hiệu lực từ ngày 1/8. Quyết định này, cao hơn nhiều so với mức 10% được đề xuất hồi đầu tháng 4, đã gây bất ngờ trong bối cảnh Brazil là một trong số ít quốc gia mà Mỹ không bị thâm hụt thương mại.
Giới quan sát nhận định, động thái này của ông Trump dường như là một nỗ lực gây sức ép kinh tế và chính trị lên chính quyền Brazil nhằm bảo vệ đồng minh của mình, cựu Tổng thống Jair Bolsonaro.
Trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump viết: “50% vẫn thấp hơn nhiều so với mức cần thiết để tạo ra một sân chơi bình đẳng mà chúng ta cần có với đất nước các bạn. Điều này nhằm sửa chữa những bất công nghiêm trọng của chính quyền hiện tại. Cách Brazil đối xử với ông Bolsonaro là điều đáng xấu hổ trên trường quốc tế”.
Ông Bolsonaro, một chính trị gia cánh hữu, từng là Tổng thống Brazil từ năm 2019 đến 2022. Ông được xem là đồng minh của ông Trump trong nhiệm kỳ đầu và có nhiều điểm tương đồng với nhà lãnh đạo Mỹ. Sau khi thất bại trước đối thủ cánh tả Luiz Inacio Lula da Silva trong cuộc bầu cử năm 2022, ông Bolsonaro đã không chấp nhận kết quả và cáo buộc một số máy bỏ phiếu bị lỗi.
Sau khi ông Lula nhậm chức vào tháng 1/2023, hàng nghìn người ủng hộ ông Bolsonaro đã xông vào các tòa nhà chính phủ ở thủ đô Brasilia để phản đối. Các công tố viên Brazil cáo buộc ông Bolsonaro âm mưu đảo chính để duy trì quyền lực và liên quan đến một kế hoạch ám sát ông Lula và một thẩm phán Tòa án Tối cao. Ông Bolsonaro đã bác bỏ các cáo buộc này và quá trình xét xử dự kiến sẽ bắt đầu vào cuối năm nay.
Theo Al Jazeera, nghị sĩ Eduardo Bolsonaro, con trai của cựu tổng thống, đã tìm kiếm sự hỗ trợ từ Nhà Trắng từ tháng 3. Ông thường xuyên đến Mar-a-Lago, dinh thự của ông Trump ở Florida, để gặp gỡ những người thân cận của cựu tổng thống Mỹ. Eduardo Bolsonaro đã truyền đạt thông điệp rằng một thẩm phán Tòa án Tối cao Brazil muốn bỏ tù hai cha con ông vì “đấu tranh chống lại một cuộc bầu cử bị đánh cắp”.
Sau nhiều tháng nỗ lực, Eduardo Bolsonaro dường như đã nhận được sự đồng cảm từ ông Trump. “Chuyện này không khác gì tấn công đối thủ chính trị, điều mà tôi biết rất rõ! Nó đã xảy ra với tôi, gấp 10 lần”, ông Trump tuyên bố.
Eduardo Bolsonaro cho biết ông đã thúc đẩy các quan chức cấp cao của Nhà Trắng áp đặt trừng phạt lên thẩm phán Alexandre de Moraes, người phụ trách xét xử cha ông. Tuy nhiên, ông Trump đã quyết định áp thuế 50% lên tất cả hàng hóa Brazil nhập vào Mỹ để đáp trả cái mà ông gọi là “cuộc săn phù thủy” nhằm vào ông Bolsonaro.
Theo các nguồn tin thân cận, quyết định chuyển từ trừng phạt một thẩm phán sang nhắm vào toàn bộ hàng hóa Brazil là quyết định riêng của ông Trump, cho thấy ông sẵn sàng sử dụng thuế quan để đạt được các mục tiêu chính trị.
Nhà phân tích Elizabeth Johnson từ TS Lombard đồng tình với quan điểm này. Bà lưu ý rằng ông Trump thường sử dụng thuế quan để giảm thâm hụt thương mại, trong khi Mỹ lại có thặng dư thương mại với Brazil, ước tính khoảng 7 tỷ USD trong năm 2024.
“Đây là một quyết định mang đậm tính chính trị, nằm trong nỗ lực của gia đình Bolsonaro nhằm thuyết phục ông Trump can thiệp vào quá trình xét xử cựu tổng thống Brazil”, bà Johnson nhận định.
Đây không phải là lần đầu tiên ông Trump sử dụng thuế quan để gây sức ép chính trị với các quốc gia khác. Trước đây, ông đã đe dọa áp thuế 25% lên hàng hóa Colombia và tăng gấp đôi nếu nước này không tiếp nhận người nhập cư trái phép bị trục xuất.
Cựu cố vấn của ông Trump, Steve Bannon, cũng ủng hộ động thái này. Ông Bannon từ lâu đã kêu gọi ông Trump nhắm vào thẩm phán de Moraes, mặc dù ông không nghĩ đến việc sử dụng thuế quan. “Con đường để Brazil thoát khỏi cuộc khủng hoảng này rất đơn giản. Hãy dừng xét xử và xóa bỏ các cáo buộc đối với ông Bolsonaro, và thuế quan sẽ biến mất”, ông Bannon nói.
Ngoài ra, ông Trump còn cáo buộc chính phủ Brazil “tấn công vào các cuộc bầu cử tự do và quyền tự do ngôn luận cơ bản của người Mỹ”, bao gồm cả việc kiểm duyệt “các nền tảng mạng xã hội của Mỹ”. Ông Trump chỉ trích việc Tòa án Tối cao Brazil phán quyết rằng các công ty truyền thông mạng xã hội có thể phải chịu trách nhiệm về nội dung được đăng trên nền tảng của họ.
Tổng thống Lula đã tuyên bố sẽ đáp trả tương xứng nếu ông Trump quyết định giữ mức thuế 50%. “Brazil là một quốc gia có chủ quyền với các thể chế độc lập và sẽ không chấp nhận bất kỳ hình thức bảo trợ nào. Bất kỳ động thái tăng thuế đơn phương nào sẽ bị đáp trả bằng Luật Kinh tế Đối ứng của Brazil”, ông Lula viết trên X.
Động thái áp thuế quan này gây áp lực lên Tổng thống Lula, nhưng cũng có thể mang đến cơ hội để ông củng cố vị thế của mình trước cuộc bầu cử năm 2026. Trong khi đó, ông Bolsonaro bị cấm tranh cử cho đến năm 2030. Một cuộc thăm dò gần đây cho thấy phần lớn người dân Brazil không ủng hộ ông Trump, điều này có thể gây bất lợi cho bất kỳ ứng cử viên cánh hữu nào được ông Bolsonaro hậu thuẫn trong cuộc bầu cử sắp tới.
Một quan chức Bộ Ngoại giao Brazil nhận định: “Về mặt chính trị, đây là một ‘món quà’ cho chính phủ Brazil, trong bối cảnh ông Lula đang đối mặt với kết quả thăm dò không mấy tích cực. Đây có thể là một bước ngoặt cho cuộc bầu cử năm sau”.
Admin
Nguồn: VnExpress
