Một dự án đầy tham vọng đang diễn ra dọc theo sông Xích Thủy, một nhánh quan trọng của sông Dương Tử, với mục tiêu khôi phục hệ sinh thái thủy sinh bị suy giảm nghiêm trọng. Hơn 300 đập và trên 90% các nhà máy thủy điện nhỏ đã bị tháo dỡ hoặc ngừng hoạt động, đánh dấu một trong những nỗ lực lớn nhất nhằm hồi sinh đa dạng sinh học trên con sông dài nhất châu Á này.
Sông Xích Thủy, chảy qua các tỉnh Vân Nam, Quý Châu và Tứ Xuyên, từ lâu đã được xem là nơi ẩn náu cuối cùng của nhiều loài cá quý hiếm và đặc hữu. Tuy nhiên, sự phát triển ồ ạt của các công trình thủy điện trong nhiều thập kỷ đã chia cắt dòng sông, đe dọa nghiêm trọng đến sự tồn tại của các loài cá bản địa, đặc biệt là cá tầm Dương Tử.
Kể từ năm 2020, một chiến dịch quy mô lớn đã được triển khai để tháo dỡ các đập và đóng cửa các nhà máy thủy điện nhỏ. Tính đến cuối năm 2024, 300 trên tổng số 357 đập đã bị phá bỏ, và 342 trên 373 nhà máy thủy điện nhỏ đã ngừng hoạt động. Theo Tân Hoa Xã, việc này giúp khôi phục dòng chảy tự nhiên của sông, tái kết nối các môi trường sống bị chia cắt và mở lại các tuyến đường di cư quan trọng cho cá sinh sản.
Nhà nghiên cứu Liu Fei từ Viện Thủy sinh học (Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc) nhận định, môi trường sinh thái được phục hồi của sông Xích Thủy hiện có khả năng đáp ứng nhu cầu sống và sinh sản của cá tầm Dương Tử.
Trong nhiều thập kỷ, quần thể cá ở lưu vực sông Dương Tử đã suy giảm nghiêm trọng do các hoạt động của con người. Các nhà máy thủy điện đã làm thay đổi dòng chảy, giảm lượng oxy hòa tan và cắt đứt các kết nối quan trọng giữa các khu vực sinh sản và kiếm ăn của cá.
Chiến lược phục hồi sông ngòi của Trung Quốc không chỉ dừng lại ở việc tháo dỡ đập. Một lệnh cấm đánh bắt cá kéo dài 10 năm đã được ban hành vào năm 2020, cùng với việc hạn chế khai thác cát và quy định nghiêm ngặt đối với các dự án cơ sở hạ tầng mới. Tại tỉnh Tứ Xuyên, chính quyền đã tiến hành sửa chữa 5.131 nhà máy thủy điện và đóng cửa 1.223 nhà máy trong số đó vào cuối năm 2021.
Đáng chú ý, cá tầm Dương Tử, loài từng bị Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) tuyên bố tuyệt chủng trong tự nhiên vào năm 2022, đang có dấu hiệu phục hồi. Các nhà nghiên cứu đã thả hai đợt cá tầm được nuôi trong trại giống xuống sông Xích Thủy vào năm 2023 và 2024. Vào tháng 4 năm 2025, 20 con cá trưởng thành đã được thả xuống một đoạn sông ở Quý Châu để kiểm tra khả năng sinh sản tự nhiên của chúng trong môi trường sống được khôi phục. Kết quả đầy hứa hẹn khi các nhà nghiên cứu đã ghi nhận hành vi đẻ trứng và cá con nở thành công.
Sự phục hồi của quần thể cá, động vật không xương sống và lưỡng cư, cùng với chất lượng nước được đánh giá là “xuất sắc” và cường độ khai thác cát giảm mạnh, cho thấy những thay đổi tích cực. Sự thay đổi trong cách quản lý các dòng sông của Trung Quốc thể hiện một trọng tâm mới, hướng tới bảo vệ hệ sinh thái thay vì chỉ tối đa hóa sản xuất năng lượng.
Admin
Nguồn: VnExpress
