Vỡ phình mạch máu não, hay còn gọi là xuất huyết não, là một dạng đột quỵ tối cấp với diễn biến nhanh chóng và nguy cơ tử vong rất cao nếu không được can thiệp kịp thời. Thạc sĩ, bác sĩ Phạm Văn Tín từ khoa Ngoại Thần kinh – Cột sống, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết mỗi năm trên thế giới có gần 500.000 ca tử vong do tình trạng này, trong đó có khoảng 15% bệnh nhân tử vong trước khi kịp đến bệnh viện.
Xuất huyết não xảy ra khi thành mạch máu trong não bị tổn thương, dẫn đến nứt vỡ và gây ra tình trạng máu tràn ra ngoài, tạo thành khối máu tụ chèn ép lên các tế bào não xung quanh. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, xuất huyết não có thể gây ra những tổn thương não nghiêm trọng, để lại di chứng vĩnh viễn và đe dọa trực tiếp đến tính mạng.
Mặc dù xuất huyết não thường xảy ra một cách đột ngột, nhưng vẫn có những dấu hiệu đặc trưng giúp nhận biết sớm. Điển hình là những cơn đau đầu dữ dội, xuất hiện một cách bất ngờ và không thuyên giảm dù đã sử dụng các loại thuốc giảm đau thông thường. Bên cạnh đó, người bệnh có thể bị co giật, yếu hoặc liệt tay chân, thậm chí liệt nửa người hoặc toàn thân.
Ngoài ra, một số trường hợp có thể gặp phải cảm giác tê bì ở chân tay, cứng cổ, cứng gáy, gây khó khăn khi xoay đầu. Nhiều bệnh nhân còn có biểu hiện buồn nôn, nôn mửa, choáng váng, mất thăng bằng và khó đứng vững. Thị lực cũng có thể bị ảnh hưởng, gây mờ mắt, nhìn đôi hoặc trở nên nhạy cảm hơn với ánh sáng. Các triệu chứng như nói khó, rối loạn ngôn ngữ, khó nuốt, lơ mơ hoặc mất ý thức cũng là những dấu hiệu thường gặp của đột quỵ xuất huyết não. Trong những tình huống nghiêm trọng, bệnh nhân có thể rơi vào trạng thái hôn mê sâu, làm tăng nguy cơ tử vong.
Bác sĩ Tín giải thích rằng nguyên nhân chính gây vỡ mạch máu não thường xuất phát từ tình trạng các túi phình ở thành động mạch não bị mỏng và yếu dần theo thời gian. Khi túi phình phát triển lớn, thành mạch mất đi tính đàn hồi, trở nên dễ nứt vỡ dưới áp lực của dòng máu lưu thông. Tăng huyết áp cũng là một yếu tố nguy cơ quan trọng, làm tăng khả năng xuất huyết não. Huyết áp tăng cao đột ngột có thể khiến áp lực dồn lên túi phình vượt quá giới hạn chịu đựng, dẫn đến vỡ mạch máu não. Những người có chế độ ăn uống nhiều muối, ít vận động, bị rối loạn mỡ máu, thường xuyên căng thẳng, thức khuya hoặc ngủ không đủ giấc cũng có nguy cơ cao mắc phải tình trạng này.
Phình mạch máu não bẩm sinh hoặc hình thành theo thời gian cũng có thể dẫn đến vỡ mạch máu. Túi phình càng lớn, thành mạch càng yếu, và chỉ cần một tác động nhỏ cũng có thể gây vỡ túi phình bất ngờ. Một số dị dạng mạch máu bẩm sinh, đặc biệt là những bất thường tại các điểm nối giữa động mạch và tĩnh mạch não, cũng có thể làm thay đổi dòng chảy của máu, khiến thành mạch suy yếu dần.
Những người đang sử dụng thuốc chống đông, thuốc điều trị ung thư hoặc mắc các bệnh lý mạch máu não thoái hóa, cũng như những người có tiền sử xuất huyết não, có nguy cơ tái phát xuất huyết não cao hơn nếu không được kiểm soát bệnh tốt. Lối sống không lành mạnh, bao gồm lạm dụng rượu bia, hút thuốc lá, sử dụng chất kích thích hoặc thay đổi thời tiết đột ngột, cũng có thể khiến mạch máu co giãn bất thường, làm tăng áp lực lên thành mạch và dẫn đến vỡ túi phình.
Khi phát hiện các triệu chứng nghi ngờ vỡ mạch máu não, bác sĩ Tín khuyến cáo người nhà cần giữ bình tĩnh, đặt bệnh nhân nằm yên ở nơi thoáng đãng, giữ đầu hơi nâng cao khoảng 30 độ để giảm áp lực lên não. Tuyệt đối không tự ý cho bệnh nhân uống thuốc giảm đau, thuốc hạ huyết áp hoặc di chuyển bệnh nhân một cách mạnh bạo. Thay vào đó, hãy nhanh chóng gọi xe cấp cứu chuyên dụng hoặc số điện thoại cấp cứu 115 để được hỗ trợ y tế ngay trên đường vận chuyển. Nếu buộc phải di chuyển bằng xe cá nhân, cần có người ngồi cạnh để quan sát tình trạng bệnh nhân, đảm bảo đường thở thông thoáng và tránh để bệnh nhân gục đầu hoặc ngã khỏi ghế. Thời gian “vàng” để cấp cứu xuất huyết não là càng sớm càng tốt. Việc phát hiện sớm và đưa bệnh nhân đến đúng bệnh viện có khả năng điều trị đột quỵ sẽ giúp tăng cơ hội sống sót và hạn chế tối đa các di chứng nặng nề.
Việc điều trị vỡ mạch máu não chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát tình trạng chảy máu, giảm áp lực nội sọ và xử lý các tổn thương não càng sớm càng tốt. Tùy thuộc vào mức độ chảy máu, vị trí của túi phình và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật mở sọ để loại bỏ khối máu tụ hoặc can thiệp nội mạch để bít túi phình. Trong một số trường hợp nhẹ, có thể điều trị nội khoa để kiểm soát huyết áp, giảm phù não và theo dõi diễn tiến bệnh một cách sát sao.
Để phòng ngừa nguy cơ vỡ mạch máu não, bác sĩ Tín khuyến cáo những người có túi phình mạch não cần kiểm soát huyết áp ổn định, uống thuốc đều đặn và không tự ý bỏ thuốc. Việc tầm soát túi phình và các dị dạng mạch máu não định kỳ cũng rất quan trọng để phát hiện sớm các bất thường. Ngoài ra, một chế độ ăn uống khoa học, giảm muối, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, tập thể dục đều đặn, duy trì cân nặng hợp lý, ngủ đủ giấc và tránh căng thẳng cũng giúp tăng cường sức khỏe của thành mạch máu, hạn chế nguy cơ nứt vỡ.
Admin
Nguồn: VnExpress
