Sau trái sầu riêng đầy thành công, mang về hàng tỷ đô la Mỹ mỗi năm cho Việt Nam, chuối và chanh dây đang được kỳ vọng sẽ trở thành những loại trái cây xuất khẩu chủ lực, tiếp tục đóng góp lớn vào nguồn thu ngoại tệ của quốc gia. Kỳ vọng này được nhấn mạnh tại Diễn đàn “Giải pháp tăng sức cạnh tranh, thúc đẩy xuất khẩu các sản phẩm trái cây có lợi thế: chanh leo, chuối, dứa, dừa”, diễn ra vào ngày 18/7 tại TP.HCM.
Theo số liệu từ Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn), Việt Nam hiện có trên 1,3 triệu ha diện tích trồng cây ăn quả, với tổng sản lượng hàng năm đạt khoảng 15 triệu tấn. Trong đó, chuối chiếm 161.000 ha. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu chuối của Việt Nam đạt gần 380 triệu USD, đưa Việt Nam lên vị trí thứ 9 trong số các quốc gia xuất khẩu chuối lớn nhất toàn cầu. Chuối Việt Nam đã có mặt tại nhiều thị trường khó tính như Hàn Quốc, Nhật Bản, Liên minh châu Âu (EU), Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Tuy nhiên, thu nhập bình quân từ việc trồng chuối hiện chỉ đạt khoảng 2.400 USD/ha, tương đương 62 triệu đồng, một con số được đánh giá là còn thấp so với tiềm năng thực tế. Với mục tiêu nâng mức thu nhập lên 20.000 USD/ha, Unifarm, một đơn vị do ông Phạm Quốc Liêm làm Tổng Giám đốc, đang triển khai mô hình trồng chuối ứng dụng công nghệ cao.
Ông Liêm chia sẻ rằng, thay vì điều chỉnh chất lượng sản phẩm theo yêu cầu của từng thị trường khác nhau, Unifarm lựa chọn duy trì một tiêu chuẩn thống nhất, áp dụng từ khâu chọn giống, canh tác cho đến thu hoạch và truy xuất nguồn gốc. Ông nhấn mạnh, nếu toàn ngành cùng hướng đến việc sản xuất quy mô lớn, bài bản và ứng dụng công nghệ, chuối hoàn toàn có thể trở thành một ngành hàng tỷ đô la Mỹ, thậm chí vượt mốc 4 tỷ USD trong dài hạn.
Tương tự như chuối, chanh dây cũng đang nổi lên như một “ngôi sao mới” đầy triển vọng trong lĩnh vực xuất khẩu nông sản. Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch HĐQT Nafoods, cho biết chỉ sau một thập kỷ, ngành chanh dây đã có bước phát triển vượt bậc từ con số 0, đạt doanh thu hàng trăm triệu USD mỗi năm. Riêng các sản phẩm xay nhuyễn và cô đặc đã đóng góp khoảng 300 triệu USD. Ông Hùng nhận định, nếu thị trường Trung Quốc được mở cửa hoàn toàn và ngành chanh dây được quy hoạch một cách bài bản, tiềm năng đạt doanh thu tỷ đô là hoàn toàn khả thi.
Hiện tại, chanh dây Việt Nam đang trong quá trình đàm phán để được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Mỹ, đồng thời đã gửi hồ sơ kỹ thuật đến Hàn Quốc và Thái Lan. Tuy nhiên, ngành này vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm việc vùng trồng chưa được quy hoạch đồng bộ, chất lượng giống chưa ổn định và tình trạng lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật.
Để giải quyết những vấn đề này, ông Hùng đề xuất 4 giải pháp trọng tâm: quy hoạch vùng trồng một cách hợp lý, kiểm soát chặt chẽ chất lượng giống, tăng cường quản lý việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và tổ chức lại sản xuất để quản lý tốt hơn các cơ sở nhỏ lẻ.
Bên cạnh chuối và chanh dây, dứa và dừa cũng được đánh giá là hai mặt hàng có tiềm năng phát triển lớn. Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng khoảng 6,3% mỗi năm, thị trường dứa toàn cầu trị giá gần 29 tỷ USD mang đến cơ hội không nhỏ cho Việt Nam. Hiện tại, nước dứa cô đặc của Doveco đã được xuất khẩu sang hơn 50 quốc gia và được thị trường đánh giá cao.
Để nâng cao năng lực cạnh tranh, ông Nguyên cho rằng cần tháo gỡ nút thắt lớn nhất là vấn đề đất đai, thông qua các cơ chế thuê, đấu giá, cổ phần hóa đất công. Đồng thời, ngành dứa cần đầu tư mạnh vào giống, hệ thống thủy lợi và công nghệ để tạo ra sự bứt phá.
Tuy nhiên, theo Cục Trồng trọt, một số thách thức nội tại đang cản trở sự phát triển của ngành trái cây Việt Nam. Điển hình là tình trạng vi phạm quy định về sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, ghi nhãn sai quy cách, quản lý lỏng lẻo sau khi đã cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói… dẫn đến việc bị thị trường Trung Quốc cảnh báo hoặc thậm chí thu hồi mã số. Để khắc phục tình trạng này, Cục Trồng trọt đề xuất tổ chức lại sản xuất theo hướng hợp tác xã làm nòng cốt, tăng cường giám sát tại các vùng trồng, đồng thời nâng cao năng lực cho cán bộ địa phương và doanh nghiệp trong việc tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế.
Ông Ngô Quốc Tuấn, đại diện Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu II, nhấn mạnh rằng nếu muốn tạo ra sự đột phá, ngành trái cây cần chuyển trọng tâm từ việc tăng sản lượng sang nâng cao chất lượng, xây dựng thương hiệu và đầu tư vào công nghệ.
Ông Tuấn cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của việc tuân thủ các quy định về kiểm dịch, đặc biệt là đối với thị trường Trung Quốc, nơi có những yêu cầu khắt khe cả về đầu vào lẫn đầu ra, đặc biệt là trong các khâu đóng gói và ghi nhãn. Ông cho rằng, doanh nghiệp cần đồng hành chặt chẽ với các hợp tác xã để duy trì mã số vùng trồng, đảm bảo khả năng truy xuất nguồn gốc, coi đây là điều kiện tiên quyết để giữ vững thị trường một cách lâu dài.
Admin
Nguồn: VnExpress
