Nổi tiếng với trữ lượng dầu khí lớn ở Biển Bắc, Na Uy đang thể hiện vai trò tiên phong trong cuộc cách mạng xe điện tại châu Âu, chuyển đổi từ xe động cơ đốt trong truyền thống. Theo Hiệp hội Xe điện Na Uy (NEVA), xe điện hiện chiếm khoảng 30% tổng số xe chở khách đang lưu thông trên đường phố nước này. Riêng tại thủ đô Oslo, tỷ lệ này còn ấn tượng hơn, đạt mức 40%.
Không quá ngạc nhiên khi người đi bộ tại Na Uy thường xuyên chứng kiến những chiếc xe điện di chuyển êm ái trên đường phố. Bà Christina Bu, Tổng thư ký NEVA, nhận xét quá trình chuyển đổi diễn ra nhanh chóng đến mức nhiều người không nhận ra sự thay đổi lớn này.
Tuy nhiên, những lợi ích mà xe điện mang lại là vô cùng to lớn. Bà Bu nhấn mạnh: “Không khí trong lành hơn, môi trường yên tĩnh hơn, và quan trọng là sự thay đổi này không gây ra bất kỳ thiệt hại đáng kể nào cho người tiêu dùng. Người dân thực sự yêu thích trải nghiệm lái xe điện và chúng hoạt động rất hiệu quả.”
Năm 2010, xe điện chỉ chiếm chưa đến 1% tổng doanh số ô tô tại Na Uy. Đến năm ngoái, con số này đã tăng vọt lên 88,9%, và đà tăng trưởng vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại. Theo Cục Quản lý Đường bộ công cộng Na Uy, xe điện chiếm hơn 93% doanh số xe mới bán ra từ đầu năm đến nay.
Để so sánh, xe điện chiếm 15,4% tổng doanh số xe mới tại Liên minh châu Âu trong giai đoạn đầu năm, và 7,5% tại Mỹ trong quý I, theo dữ liệu từ Kelley Blue Book. Vậy, điều gì đã giúp Na Uy thay thế xe động cơ đốt trong một cách ngoạn mục như vậy?
Bộ trưởng Giao thông Vận tải Na Uy, bà Cecilie Knibe Kroglund, cho rằng thành công này đến từ việc hoạch định chính sách nhất quán và có tầm nhìn dài hạn. Bà Kroglund cho biết: “Bên cạnh việc phát triển cơ sở hạ tầng, chúng tôi còn có nhiều ưu đãi thuế và các chương trình tài trợ hấp dẫn cho người dùng.”
Theo DW, Na Uy miễn thuế VAT và thuế nhập khẩu đối với xe điện, những khoản thuế có thể chiếm từ một phần ba đến gần một nửa giá trị của một chiếc xe mới. Xe điện cũng được miễn phí sử dụng các tuyến đường thu phí và phí đỗ xe. Thậm chí, chúng còn được phép lưu thông trên làn đường dành cho xe buýt trong và xung quanh thủ đô Oslo.
Chính phủ Na Uy cũng đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng trạm sạc công cộng, đồng thời khuyến khích các hộ gia đình lắp đặt trạm sạc tại nhà. NEVA cho biết quốc gia với 5,5 triệu dân này vừa đạt cột mốc 10.000 trạm sạc nhanh trên toàn quốc.
Bà Christina Bu cho biết, song song với việc miễn thuế cho xe điện, Na Uy liên tục tăng thuế đối với xe chạy xăng dầu. Trong ba năm qua, thuế xe xăng đã tăng gấp đôi so với mức nền vốn đã cao. Bà nhấn mạnh: “Những chiếc xe gây ô nhiễm đang bị đánh thuế đến mức không thể tồn tại ở Na Uy.”
Bà Bu giải thích rằng việc ưu đãi mạnh mẽ cho xe điện và áp thuế cao đối với xe xăng dầu, thay vì cấm hoàn toàn, là một lựa chọn chính sách quan trọng. “Cấm đoán sẽ khiến mọi người tức giận. Mọi người không thích bị ra lệnh phải làm gì”, bà nói.
Một yếu tố khác góp phần thúc đẩy tỷ lệ sử dụng xe điện tại Na Uy là việc nước này không có các nhóm vận động hành lang mạnh mẽ từ các nhà sản xuất ô tô truyền thống. Ông Ulf Tore Hekneby, CEO của Harald A. Moeller, nhà nhập khẩu ô tô lớn nhất Na Uy, cho biết: “Chúng tôi không phải là một quốc gia sản xuất ô tô, vì vậy việc đánh thuế xe hơi trở nên đơn giản hơn.”
Những chính sách này đã tạo điều kiện thuận lợi cho các hãng xe điện phát triển mạnh mẽ. Bất chấp doanh số suy giảm ở một số thị trường châu Âu khác, Tesla vẫn ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 54% tại Na Uy vào tháng trước. Riêng mẫu Model Y đã tăng trưởng 115,3% so với cùng kỳ năm ngoái, với 5.004 xe được bán ra.
Các thương hiệu xe điện Trung Quốc cũng đang tìm thấy cơ hội tại thị trường Na Uy. Năm ngoái, tổng thị phần của MG, BYD và XPeng đã tăng lên 8,8%, từ mức 5,1% vào năm 2023, theo tính toán của Reuters.
Tuy nhiên, hành trình trở thành quốc gia dẫn đầu toàn cầu về xe điện của Na Uy cũng vấp phải những chỉ trích. Một số nhà lập pháp bày tỏ lo ngại về tính công bằng của các chính sách ưu đãi, cho rằng chúng có thể mang lại lợi ích không tương xứng cho nhóm người có thu nhập cao và làm suy giảm các lựa chọn giao thông bền vững khác như đi bộ hoặc xe đạp.
Ngoài ra, mật độ trạm sạc tại Na Uy chưa đồng đều, với phần lớn tập trung ở miền Nam so với vùng cực Bắc. Một số ý kiến lo ngại rằng lưới điện quốc gia có thể không chịu được áp lực khi phân bổ không đồng đều. Tuy nhiên, tốc độ mở rộng trạm sạc vẫn đang tăng nhanh, dần giải tỏa những lo ngại này.
Na Uy đặt mục tiêu đạt trung hòa carbon vào năm 2030. Mặc dù đang chuyển đổi sang xe điện, nền kinh tế nước này vẫn phụ thuộc lớn vào nguồn thu từ nhiên liệu hóa thạch. Điều này tạo ra một nghịch lý so với những tuyên bố đầy tham vọng về bảo vệ môi trường và đặt ra câu hỏi về vai trò thực sự của Na Uy trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Trong tương lai, Bộ trưởng Giao thông Cecilie Knibe Kroglund cho biết Na Uy có kế hoạch chuyển đổi hoàn toàn sang xe buýt điện trong đô thị vào năm 2025 và đặt mục tiêu 75% phương tiện hạng nặng sử dụng năng lượng tái tạo vào cuối thập kỷ này.
“Chúng ta phải thừa nhận rằng giao thông vận tải đóng vai trò quan trọng trong biến đổi khí hậu. Tôi nghĩ khoảng 30% nguồn ô nhiễm đến từ lĩnh vực này, vì vậy chúng ta buộc phải hành động”, bà Kroglund nhấn mạnh.
Admin
Nguồn: VnExpress
