Tại hội thảo quốc tế APMC 2025 do Trường Đại học Kinh tế – Luật (UEL) tổ chức, GS. Yves Wautelet từ Đại học KU Leuven (Bỉ) đã nhấn mạnh về xu hướng “chuyển đổi kép” đang diễn ra trên toàn cầu, kết hợp giữa chuyển đổi số và phát triển bền vững.
Theo GS. Wautelet, thế giới đang chứng kiến sự hòa nhập giữa công nghệ số (IoT, AI, Blockchain) và sinh thái học. Mục tiêu của “chuyển đổi kép” là tối ưu hóa sự kết hợp này, tạo ra giá trị lớn hơn về kinh tế, xã hội và môi trường.
Minh chứng cho nhận định này là mô hình Circulise do ông phát triển. Dự án Fanyatu tại lưu vực sông Congo ứng dụng mô hình này để tái trồng rừng và cải thiện sinh kế cho người dân địa phương. Circulise kết hợp quản lý, kinh tế và công nghệ, tạo ra giá trị bền vững và tuần hoàn.
Dự án tích hợp IoT và bản sao số để giám sát, tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên và xây dựng lòng tin giữa các bên liên quan. Đến nay, khoảng 6 triệu cây đã được trồng, với sự tham gia của cộng đồng địa phương trong vai trò “người sản xuất kiêm tiêu dùng tài nguyên”.
Hướng tới quản trị phi tập trung, dự án sử dụng Blockchain để đảm bảo minh bạch trong theo dõi CO2 và tạo chứng chỉ hấp thụ carbon. Nguồn thu từ bán chứng chỉ carbon được dùng để tài trợ cho việc tái trồng rừng, xây dựng bếp năng lượng mặt trời, hầm khí sinh học và nhà ở siêu bền cho cộng đồng.
Kinh tế tuần hoàn, khác với mô hình tuyến tính truyền thống (sản xuất, sử dụng, thải bỏ), tập trung vào giảm thiểu chất thải và tối đa hóa giá trị từ sản phẩm và nguyên liệu. Các chuyên gia cho rằng, trong nền kinh tế tuần hoàn, con người có thể tận dụng nhiều giá trị hơn từ những gì đã có và duy trì giá trị đó lâu nhất có thể, thông qua thiết kế thông minh, giải pháp số và chuyển dịch từ sở hữu sang sử dụng dịch vụ.
Trên thế giới, nhiều dự án đã chứng minh công nghệ là công cụ đắc lực thúc đẩy kinh tế tuần hoàn. Ví dụ, EY hợp tác với các công ty triển khai AI để phân tích chuỗi cung ứng, giải quyết các điểm nghẽn trong quản lý vận chuyển, giảm phát thải carbon và dự báo nhu cầu, hạn chế sản xuất dư thừa.
Trong lĩnh vực tái chế, Plastic Bank (Canada) sử dụng nền tảng tích hợp AI và Blockchain để biến rác nhựa thành “tiền tệ”. Người dân có thể đổi rác lấy nhu yếu phẩm, học phí, bảo hiểm y tế và các dịch vụ thiết yếu khác thông qua hệ thống minh bạch và có thể truy xuất.
Ở mức độ cao hơn, kinh tế tuần hoàn không chỉ dừng lại ở tái chế. AI, nhờ học máy và phản hồi liên tục, giúp nhà thiết kế nhanh chóng thử nghiệm và điều chỉnh các phương án sử dụng vật liệu bền vững hơn, dễ tái sử dụng hoặc tháo rời.
Hiện nay, khoảng 27% các quốc gia đã đưa hành động kinh tế tuần hoàn vào Đóng góp do Quốc gia Tự quyết định (NDC). Kinh tế tuần hoàn cũng là chủ đề chính tại Hội nghị Biến đổi khí hậu lần thứ 30 của Liên Hợp Quốc (COP30), tổ chức tại Belem (Brazil) vào tháng 11. Reuters nhận định, nhu cầu chuyển đổi từ kinh tế tuyến tính sang kinh tế tuần hoàn giữa các quốc gia chưa bao giờ cấp bách như hiện nay.
Việc khai thác và chế biến nguyên liệu, bao gồm nhiên liệu hóa thạch, khoáng sản và sinh khối, chiếm ít nhất 55% lượng khí nhà kính toàn cầu, đồng thời góp phần vào suy giảm đa dạng sinh học và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên, các nền kinh tế vẫn chưa khai thác hết tiềm năng từ các nguồn lực này.
Báo cáo Circularity Gap năm nay cho thấy phần lớn nguyên vật liệu đưa vào nền kinh tế vẫn là nguyên liệu thô ban đầu và tổng khối lượng tiếp tục tăng lên hàng năm. Chỉ 6,9% nguyên vật liệu đến từ nguồn tái chế, giảm 24% so với năm 2015 (9,1%).
Chủ tịch COP30, Đại sứ Brazil Andre Correa do Lago, mô tả kinh tế tuần hoàn là “một trong những công cụ cần thiết để đảm bảo chống lại biến đổi khí hậu nhanh nhất có thể”, đồng thời thúc giục các nước hành động khẩn trương và quyết đoán.
Từ kinh nghiệm thực tế, GS. Yves Wautelet nhấn mạnh sự tương tác giữa công nghệ và nhu cầu xã hội cần được thể hiện rõ ràng trong thiết kế và vận hành hệ thống quản trị. Theo ông, không chỉ đơn thuần áp dụng công nghệ, mà cần xác định rõ công nghệ đó phục vụ lợi ích gì cho cộng đồng, phát triển bền vững và điều chỉnh công nghệ để phù hợp với mục tiêu xã hội.
Admin
Nguồn: VnExpress
