Nhiều bệnh nhân đái tháo đường bất ngờ khi phát hiện biến chứng xuất hiện quá sớm, dù mới chỉ mắc bệnh một vài năm. Anh Duy, một bệnh nhân điển hình, chia sẻ: “Không ngờ mọi chuyện lại đến nhanh như vậy.” Anh buộc phải chuyển từ chạy xe công nghệ sang làm bảo vệ do thị lực suy giảm, dẫn đến thu nhập giảm sút trong khi anh là trụ cột kinh tế gia đình. Anh Duy cho biết, khi mới phát hiện bệnh, anh chủ quan chỉ uống thuốc vài tháng rồi bỏ, không tái khám vì cảm thấy vẫn khỏe.
Thực tế, trường hợp của anh Duy không phải là hiếm gặp. Thậm chí, có những người bệnh chỉ phát hiện mình mắc đái tháo đường khi đi khám các biến chứng. Ông Hà, 55 tuổi, là một ví dụ. Ông đi khám vì tê chân và nhiễm trùng bàn chân do vết loét lâu lành, và lúc đó mới biết đường huyết đã tăng rất cao, chức năng thận suy giảm. Trước đó, ông thường xuyên khát nước và sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân nhưng lại chủ quan không đi khám.
Thạc sĩ, bác sĩ Hoàng Thị Bích Ngọc, Khoa Khám bệnh, Bệnh viện Gia An 115, cho biết nhiều bệnh nhân đến khám và phát hiện đái tháo đường khi bệnh đã gây tổn thương ở thận, đáy mắt, hoặc có dấu hiệu tê bì do tổn thương thần kinh. Bác sĩ Ngọc nhấn mạnh: “Bệnh nhân khá bất ngờ vì luôn nghĩ bệnh này phải nhiều năm mới gây biến chứng, nhưng thật ra biến chứng có thể đã âm thầm bắt đầu từ trước đó rồi.”
Một nghiên cứu hồi cứu đăng trên BMJ Open Diabetes Research & Care, thực hiện trên hơn 135.000 bệnh nhân mới được chẩn đoán đái tháo đường type 2, cho thấy thời gian trung bình để xuất hiện biến chứng chỉ từ 3-5,2 năm. Đáng chú ý, 12,3% người bệnh đã có biến chứng bệnh thận mạn ngay tại thời điểm được chẩn đoán đái tháo đường, và 3,3% có biến chứng bệnh tim mạch.
Liên đoàn Đái tháo đường thế giới ước tính vào năm 2025, toàn cầu sẽ có khoảng 589 triệu người mắc đái tháo đường, tăng đáng kể so với con số 450 triệu người cách đây 10 năm. Đái tháo đường làm tăng nguy cơ đột quỵ lên 52%, nhồi máu cơ tim 60%, và bệnh mạch vành 73%. So với người bình thường, nguy cơ suy tim ở người đái tháo đường tăng đến 84%.
Phó giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Bích Đào, Chủ tịch Hội Đái tháo đường và Nội tiết TP HCM, nhấn mạnh rằng điều đáng lo ngại nhất không chỉ là sự gia tăng nhanh chóng của bệnh đái tháo đường mà còn là những biến chứng nguy hiểm của nó, gây tổn thương nhiều cơ quan trong cơ thể. Bệnh thường tiến triển âm thầm, không có dấu hiệu cảnh báo sớm, và có thể dẫn đến suy thận, đột quỵ, suy tim, nhồi máu cơ tim nếu không kiểm soát tốt đường huyết.
Ngoài ra, đái tháo đường còn là nguyên nhân gây mù lòa do các biến chứng võng mạc, đục thủy tinh thể, và glaucoma. Tình trạng tăng đường huyết không kiểm soát cũng gây tổn thương thần kinh, dẫn đến tê bì, châm chích, đau rát ở tay chân, đặc biệt là bàn chân. Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể mất cảm giác, dẫn đến loét chân, nhiễm trùng, và thậm chí phải cắt cụt chi. Tổn thương thần kinh tự chủ còn có thể ảnh hưởng đến tiêu hóa, huyết áp, và bàng quang.
Nếu không được điều trị kịp thời, đái tháo đường có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như tăng áp lực thẩm thấu máu, nhiễm toan ketone, và toan lactic, đe dọa tính mạng người bệnh.
Bác sĩ Ngọc giải thích rằng có ba nguyên nhân chính dẫn đến việc biến chứng đái tháo đường có thể xảy ra chỉ sau vài năm được chẩn đoán. Thứ nhất, bệnh thường được phát hiện muộn do đái tháo đường type 2 tiến triển âm thầm, khiến nhiều người sống chung với đường huyết cao trong một thời gian dài trước khi được chẩn đoán. Thứ hai, người bệnh chưa kiểm soát đường huyết tốt ngay từ đầu, chưa thay đổi lối sống, chưa điều trị đều đặn, hoặc chưa kiểm soát được chỉ số HbA1c. Thứ ba, các yếu tố nguy cơ đi kèm như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, hút thuốc, béo phì, và ít vận động cũng góp phần đẩy nhanh quá trình tổn thương mạch máu và thần kinh.
Các chuyên gia khuyến cáo rằng việc phát hiện bệnh sớm và kiểm soát đường huyết ngay từ đầu là yếu tố then chốt để giảm nguy cơ biến chứng và sống khỏe mạnh lâu dài. Điều này đòi hỏi người bệnh duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống hợp lý, hạn chế tinh bột đơn, tăng cường rau xanh và trái cây ít ngọt, vận động thường xuyên ít nhất 30 phút mỗi ngày, và không hút thuốc lá.
Đối với những người chưa mắc đái tháo đường và không có triệu chứng, cần xét nghiệm đường huyết tầm soát định kỳ khi 45 tuổi trở lên, hoặc sớm hơn nếu có thừa cân, béo phì, hoặc có các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, mỡ máu cao, tiền sử gia đình có người thân mắc đái tháo đường, ít vận động thể lực, hoặc các tình trạng lâm sàng liên quan đến kháng insulin.
Bác sĩ Ngọc kết luận: “Người bệnh hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh lâu dài với đái tháo đường nếu phát hiện sớm và kiểm soát tốt ngay từ đầu. Quan trọng nhất là đừng chủ quan, đừng chờ có triệu chứng mới đi kiểm tra đường huyết.”
Admin
Nguồn: VnExpress
