Thành phố Sweida, trung tâm của tỉnh cùng tên ở miền nam Syria, đã trải qua một tuần đầy biến động với các cuộc đụng độ khốc liệt giữa lực lượng dân quân Druze, quân đội chính phủ và các nhóm vũ trang Bedouin.
Vốn là những cộng đồng có nhiều mâu thuẫn, người Druze (chiếm đa số tại Sweida) và người Bedouin (thiểu số) đã xung đột trong nhiều năm. Tình hình leo thang từ ngày 13/7 sau vụ bắt cóc một thương nhân Druze bởi các tay súng Bedouin, kéo theo một loạt các hành động trả đũa, bắt giữ và tấn công lẫn nhau, dẫn đến con số thương vong lên tới 37 người.
Điều đáng chú ý là, không giống như các xung đột sắc tộc khác dưới thời Tổng thống lâm thời Ahmed al-Sharaa, lần này Damascus đã điều quân đội can thiệp vào ngày 15/7, gây ra những trận giao tranh đẫm máu ngay tại thành phố Sweida.
Theo Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria (SOHR), chỉ trong vòng một tuần, số người thiệt mạng đã tăng lên 1.120, bao gồm hơn 720 tay súng và dân thường Druze, 354 binh sĩ chính phủ và 21 người Bedouin.
Các nguồn tin cho hay, Tổng thống lâm thời Sharaa có thể đã đưa ra một quyết định sai lầm khi triển khai quân đội tới Sweida, do hiểu lầm ý nghĩa một bình luận từ đặc phái viên Mỹ về một “Syria tập quyền” và nội dung cuộc đàm phán Syria-Israel tại Azerbaijan.
Sau khi lật đổ Tổng thống Bashar al-Assad, ông Sharaa đã chủ động đưa Syria ra khỏi tầm ảnh hưởng của Iran và khôi phục quan hệ với phương Tây. Mỹ, đồng minh của Israel, cũng đã cải thiện quan hệ với Syria và cử phái đoàn đến Damascus làm việc với chính quyền mới.
Ngày 9/7, Thomas Barrack, đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Syria, đã phác thảo một tầm nhìn về một Syria tập trung quyền lực vào chính quyền trung ương ở Damascus, “không có vùng tự trị” cho người Kurd, Alawite hay Druze. Các cộng đồng thiểu số này vốn hoài nghi chính quyền Hồi giáo mới của Tổng thống lâm thời Sharaa và lo sợ bị trả thù sau khi chứng kiến cuộc đàn áp phong trào nổi dậy của người Alawite.
Ông Barrack tuyên bố sau cuộc gặp với ông Sharaa: “Chúng ta đã thấy rõ rằng mô hình liên bang ở Syria không hiệu quả. Chỉ có một con đường và nó dẫn về thủ đô Damascus”.
Israel, một thế lực lớn ở miền nam Syria, có khoảng 2% dân số là người Druze, có mối liên hệ đặc biệt với cộng đồng Druze ở Syria. Nhiều người Druze phục vụ trong quân đội Israel và đã nhiều lần yêu cầu chính phủ của Thủ tướng Benjamin Netanyahu can thiệp quân sự vào Sweida để bảo vệ họ nếu cần thiết.
Khi xung đột nổ ra, giới chức Syria đã hiểu lầm bình luận của ông Barrack là “tín hiệu bật đèn xanh” để điều quân đội xuống miền nam tái lập trật tự.
Một quan chức Syria cho biết họ đã thông báo cho Mỹ về kế hoạch này nhưng không nhận được phản hồi, điều mà Damascus tin là sự “chấp thuận ngầm” từ Washington và “Tel Aviv sẽ không can thiệp”.
Một dấu hiệu khác khiến ông Sharaa tin rằng Israel sẽ “nhắm mắt làm ngơ” là cuộc đàm phán gần đây giữa hai nước ở Azerbaijan về việc bình thường hóa quan hệ. Chính quyền Sharaa thậm chí còn cho rằng hai bên đã đạt được thỏa thuận bí mật về việc đưa tỉnh Sweida trở lại dưới sự kiểm soát của Damascus. Tuy nhiên, Văn phòng Thủ tướng Israel đã từ chối bình luận về thông tin này.
Với niềm tin đó, các đoàn xe quân sự từ Damascus tiến về Sweida vào ngày 15/7, nhưng đã bị dân quân Druze phục kích, gây ra nhiều thương vong cho binh sĩ chính phủ.
Theo các nhân chứng, thay vì lập lại trật tự, quân đội Syria đã trả đũa và cùng với người Bedouin tấn công các tay súng và dân thường Druze khắp thành phố, khiến số người chết tăng lên nhanh chóng.
Tuy nhiên, những đánh giá của Tổng thống lâm thời Sharaa đã sai lầm. Khi bạo lực leo thang, quân đội Israel (IDF) đã bất ngờ mở chiến dịch không kích vào các vị trí quân đội Syria ở thành phố để bảo vệ người Druze.
Một ngày sau, IDF phóng tên lửa vào trung tâm thủ đô Damascus, phá hủy trụ sở Bộ Quốc phòng Syria trong một đòn cảnh cáo mạnh mẽ. Lúc này, ông Sharaa nhận ra sai lầm trong đánh giá của mình và buộc phải ra lệnh rút quân khỏi Sweida để tránh một cuộc “chiến tranh trực tiếp” với Tel Aviv.
Sau khi quân đội chính phủ rút đi, giao tranh vẫn tiếp diễn khi lực lượng Bedouin và các nhóm Hồi giáo vũ trang khác tiếp tục tấn công Sweida, gây ra nhiều vụ thảm sát và đốt phá. Cuối cùng, một thỏa thuận ngừng bắn do Mỹ làm trung gian đã được ký kết với người Druze vào cuối tuần trước.
Một nhà ngoại giao ở Damascus cho rằng giới chức Syria “đã quá tự tin” vào khả năng kiểm soát Sweida, “dựa vào một thông điệp không phản ánh đúng tình hình thực tế từ Mỹ”.
Joshua Landis, lãnh đạo Trung tâm Nghiên cứu Trung Đông, Đại học Oklahoma, nhận định chính quyền ông Sharaa “đã đi quá đà” khi diễn giải bình luận của ông Barrack thành sự “ủng hộ Damascus dùng vũ lực để áp đặt ý chí lên cộng đồng Druze”.
Ông Landis nói với Reuters: “Các quan chức quân sự của Tổng thống lâm thời Sharaa đã hiểu nhầm về Mỹ. Họ cũng hiểu sai lập trường của Israel về Sweida trong các cuộc đàm phán ở Baku”.
Robert F. Worth, cây viết của Atlantic, cho rằng những diễn biến ở Sweida phản ánh sự bất đồng giữa Mỹ và Israel về bản chất của chính quyền mới ở Syria. Mỹ muốn thúc đẩy một Syria thống nhất và tập trung quyền lực, trong khi Israel tin rằng họ sẽ an toàn hơn nếu quốc gia láng giềng suy yếu và bị chia cắt thành nhiều phe phái đối địch.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ từ chối bình luận về vấn đề này, nhưng khẳng định Washington ủng hộ toàn vẹn lãnh thổ Syria, đồng thời kêu gọi chính phủ Syria “bảo vệ mọi người dân, bao gồm cả các cộng đồng thiểu số” và trừng phạt những kẻ gây ra bạo lực.
Một quan chức Bộ Ngoại giao Syria cho hay Tổng thống lâm thời Sharaa quyết định điều quân dựa trên “những cân nhắc hoàn toàn mang tính quốc gia” với mục tiêu “chấm dứt đổ máu, bảo vệ dân thường và ngăn chặn leo thang xung đột nội bộ”.
Ông Sharaa đổ lỗi cho “các nhóm vô pháp” đã thổi bùng xung đột ở Sweida và tuyên bố sẽ buộc thủ phạm phải chịu trách nhiệm, nhưng không đề cập đến sự liên quan của quân đội chính phủ. Một nguồn tin tình báo cho biết ông Sharaa gặp khó khăn trong việc kiểm soát tình hình thực tế, do quân đội Syria có các tay súng từng là thành viên Hồi giáo cực đoan tham gia chiến dịch lật đổ ông Assad.
Mặc dù tiếng súng đã ngừng lại ở Sweida vào ngày 20/7, nhưng các tay súng Bedouin vẫn phong tỏa mọi con đường ra vào thành phố, khiến khoảng 30.000 dân Druze mắc kẹt trong tình trạng thiếu nhu yếu phẩm. Một chiến binh Bedouin tuyên bố: “Chúng tôi sẽ không bỏ cuộc” khi cầm súng canh giữ tại trạm kiểm soát trên con đường huyết mạch dẫn vào Sweida, cho thấy một tương lai bất ổn vẫn còn ở phía trước.
Admin
Nguồn: VnExpress
